Başsavcı'dan Yargıtay'a öneriler

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Nuri Ok, bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçtiğinde Yargıtay'ın iş yükü azalacağı için 11 olan ceza dairesi sayısının 5'e, 21 olan hukuk dairesi sayısının 10'a indirilmesini önerdi. Ok, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) üyelerinin, görevleri süresince veya bu üyelikleri sona erdikten sonra 5 yıl süreyle Yargıtay'da yapılacak hiçbir seçimde aday olamaması, aday gösterilememesi ve seçilememesi yönünde değişiklik yapılmasını istedi. AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, Yargıtay Başkanlığı, 1 Nisan'da yürürlüğe girecek olan Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu nedeniyle Yargıtay Kanunu'nda değişiklik yapılması amacıyla bir komisyon kurdu. Komisyon, Yargıtay'daki dairelerden ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan görüşlerini istedi. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Nuri Ok, bu kapsamda, Yargıtay Kanunu'nda yapılmasını istediği değişiklikleri Yargıtay Başkanlığı'na sundu. Ok, Yargıtay Kanunu'nda, Yargıtay'ın, aynı zamanda bölge adliye mahkemelerince verilen kararların da son inceleme mercii olmasını içeren bir düzenleme yapılmasını istedi. Yargıtay'ın karar organlarından olan Yüksek Disiplin Kurulu'nun isminin ''Yüksek Disiplin ve Etik Kurulu'' olarak değiştirilmesini talep eden Ok, Kurul'un görevleri arasına, ''görevle ilgili etik kuralları belirlemek ve bu kurallara uyulmasını izlemek, kendiliğinden veya yetkili kişilerce haberdar edildiği durumda konuyla ilgili inceleme ve araştırma yaparak vereceği kesin kararla ilgilinin dikkati çekmenin'' de eklenmesi gerektiğini kaydetti. Ok, Kurul'un, ''dikkat çekme'' dışındaki her türlü kararlarına karşı, yetkili kişilere itiraz hakkı tanınmasını önerdi. Ok, kurulun görevinin bu yönde genişletilmesinin ''meslek etiğine uygun hareket edilmesi ve mesleki saygınlığın korunması'' açısından önemli olacağını vurguladı. Yargıtay'ın 11 olan ceza dairesi sayısının 5'e, 21 olan hukuk dairesi sayısının ise 10'a indirilmesini öneren Ok, buna, bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçtiğinde temyiz incelemesi için Yargıtay'a gelmesi beklenen dosya sayısının yaklaşık yüzde 60 oranında azalacağını gerekçe gösterdi. CEZA GENEL KURULU'NUN YAPISI Başsavcı Ok, Ceza Genel Kurulu'nun, ilk derece mahkemesi olarak görev yapması halinde; Ceza Genel Kurulu Başkanı'nın başkanlığında en kıdemli 3 ceza dairesi başkanı ile en kıdemli 3 ceza dairesi üyesi olmak üzere 7 kişi ile toplanması ve yargılama yaparak karar vermesi gerektiğini kaydetti. Ceza Genel Kurulu'nun verdiği kararların yeniden incelenmesini Birinci Başkan'ın başkanlığında toplanacak Ceza Genel Kurulu evrak üzerinde kesin olarak sonuçlandırılmasını isteyen Ok, bu incelemenin 10 yıl veya daha fazla hapis cezasını içeren hükümlerde talep üzerine veya kendiliğinden duruşmalı olarak yapılabilmesi, yargılamaya katılan başkan ve üyelerin yeniden incelemeye katılamaması yönünde değişikliğe gidilmesini talep etti. Ok, bu Kurul'un, görevin Yargıtay'a verilmesi halinde Yüce Divan olarak da çalışması gerektiğini belirtti. KURA YÖNTEMİ Ok, Birinci Başkanlık Kurulu'na, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın da katılmasını ve üye sayısının 9'dan 7'ye indirilmesini istedi. Kurul üyelerinin, Başkanlar Kurulu tarafından ad çekme yöntemiyle belirlenmesi gerektiğini belirten Ok, böylece Kurul'un, Yargıtay Birinci Başkanı'nın başkanlığında Başkanlar Kurulu tarafından seçilecek ad çekme ile belirlenecek ikisi hukuk dairesi, biri ceza dairesi başkanı ile biri hukuk dairesi biri ceza dairesi üyesi olmak üzere 7 kişiden oluşacağını ve bu üyelerin, 2 yıl görev yapacağını kaydetti. Ok, Kurul'un oluşumunun seçim yerine ad çekme yöntemiyle yapılmasının, Yargıtay'ın sürekli bir seçim atmosferinin etkisinde kalmaması için yerinde olacağını savundu. Kurul'a başsavcının da katılmasının, ''kurumsal bütünleşmeyi'' sağlayacağını ileri süren Ok, Yüksek Disiplin Kurulu ve Yönetim Kurulu üyelerinin de ad çekme yöntemiyle belirlenmesini önerdi. Tetkik hakimlerinin, Genel Sekreter'e yardımcı olmasını düzenleyen hüküm de kaldırılmasını isteyen Ok, bir yargıcın görev süresince sadece genel sekretere yardımcılık işiyle meşgul olmasının yerinde olmadığını ifade etti. Başsavcı Ok, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın, gerektiğinde mahallinde inceleme veya soruşturma için Yargıtay Cumhuriyet savcıları arasından görevlendirme yapmasını, kanunların görev mahalli dışına çıkılması konusunda aradığı bütün izin ve onayı vermesini istedi. Ok, Yargıtay Birinci Başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı seçilebilmek için aranan en az 8 yıl Yargıtay üyeliği yapmış olma şartının 7 yıla, Birinci Başkanvekili, daire başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili seçilebilmek için aranan en az 6 yıl üyelik yapma süresinin 5 yıla indirilmesini talep etti. ''HSYK ÜYELERİ ADAY OLAMASIN'' Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Ok, HSYK üyelerinin görevleri süresince veya bu üyelikleri sona erdikten itibaren 5 yıl süreyle Yargıtay'da yapılacak hiç bir seçimde aday olamayacaklarının, aday gösterilemeyeceklerinin ve seçilemeyeceklerinin yasa hükmü haline getirilmesini istedi. Ok, HSYK tarafından Yargıtay'a yapılan seçimlerin tartışmaya açılmaması, kamuoyunda bu konuda oluşan önyargıların ortadan kalkması ve mesleki saygınlığın korunması yönünden, bu kurul üyelerinin gerek görevleri sırasında gerekse görevleri sona erdikten sonra beş yıl süre ile Yargıtay'da yapılacak olan hiçbir seçimde aday olamamaları ve aday gösterilememelerinin yerinde olacağını kaydetti. Nuri Ok, Yargıtay Cumhuriyet savcılarının, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve cumhuriyet savcıları arasından Yargıtay cumhuriyet başsavcısının olumlu görüşü ile yetkili kurulca atanmasını talep etti. İTİRAZ YOLU Birinci Başkanlık Kurulu'nun bir üye hakkında yaptığı soruşturmada gerek Yüksek Disiplin Kurulu'na gönderme, gerekse işleme yer olmadığı kararlarının ''kesin'' nitelik taşımaktan çıkarılmasını isteyen Ok, bu kararlara itiraz yolunun açılması gerektiğine dikkati çekti. Ok, itiraz hakkının, Yargıtay Birinci Başkanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Birinci Başkanvekili, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili, Yargıtay daire başkanlarına tanınmasını istedi. Nuri Ok, kamuoyunun özellikle yargı organlarını yakından izlemesi ve bu konudaki bakış açısı gözetildiğinde kararın ikinci bir incelemeden geçirilmesinin isabetli olacağını vurguladı. Birinci Başkanlık Kurulu'nun, Yargıtay Birinci Başkanı, birinci başkanvekilleri, daire başkanları, üyeleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilinin görevleriyle ilgili suçlarda dosyayı Anayasa Mahkemesi'ne, kişisel suçlarda Yargıtay Ceza Genel Kurulu'na göndermesine ilişkin kararlarına da itiraz yolunun açılmasını isteyen Ok, görevle ilgili suçlarda Yargıtay Birinci Başkanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Birinci Başkanvekilleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili, Yargıtay daire başkanlarının, kişisel suçlarda ise suçtan zarar görenin itiraz edebilmesini sağlayacak değişiklik yapılmasını önerdi. Ok, bu itirazların da Başkanlar Kurulu'nca incelenmesi gerektiğini kaydetti. ''KARARLAR İNTERNET ORTAMINDA YAYINLANMALI'' Kurul ve daire kararlarının tümünün internet ortamında yayınlanması gerektiğine işaret eden Ok, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin kanunların ''açık, bilinebilir, herkesçe ulaşılabilir'' nitelikte olmasını öngördüğünü kaydetti. Kanunların içeriğini ortaya koyan ve muhatapları tarafından gerektiğinde ulaşılması gereken içtihatların da aynı şekilde herkesçe ulaşılabilir nitelikte olması gerektiği belirten Ok, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının da internet ortamında yayımlandığını anımsattı. Yargıtay bütçesinde; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na ayrılan ödenekle ilgili harcamalarda birinci derecede ita amirinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı olmasını isteyen Ok, bu değişikliğin, işlemlerin daha hızlı sonuçlanmasını ve gereksiz bürokratik işlemlerden uzaklaşılmasını sağlayacağını kaydetti. Ok, Yargıtay üyesi seçilenlerin HSYK üyelerinin de katılımıyla Yargıtay'da yapılacak törenle cübbe giyerek göreve başlamaları gerektiğini belirtti. Yargıtay Birinci Başkanı'na ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'na bağlı olarak basın danışmanı görevlendirilmesi gerektiğini isteyen Ok, yargılamaların açıklığının sadece duruşma salonlarının açık olmasını yeterli kılmadığını, kurumda oluşturulacak basın bürosundan, yargılama ve duruşmaların sağlanacak yayın yoluyla ilgililer ve basın tarafından izlenebilmesinin de sağlanması gerektiğini ifade etti.