Barzani ailesi Yahudi çıktı
Abone olKendisi de bir Kürt Yahudisi olan UCLA öğretim üyesi Prof. Yona Sabar, yazdığı kitapta bu iddiaları doğruladı.
Hürriyet'ten Sefa Kaplan'ın haberine göre Tarihçi Ahmet Uçar da,
Osmanlı arşivlerinde, Sallum Barzani adlı bir hahamın önce
Selanik'e, arkasından da Kudüs'e sürgün edildiğine dair bir belge
yayımladı. Bilindiği gibi, Molla Mustafa Barzani ile oğlu Mesut
Barzani, İsrail'le kurduğu iyi ilişkilerle tanınıyor ve İsrail
öteden beri Irak Kürtleri'nin bağımsızlığını destekliyor. 1982
yılında Yale Üniversitesi tarafından yayımlanan ‘‘The Folk
Literature of the Kurdistani Jews: An Anthology (Kürdistan
Yahudilerinin Halk Edebiyatı: Antoloji) başlıklı kitap, başlangıçta
sıradan bir antropolojik çalışma muamelesi gördü. Kendisi de bir
Kürt Yahudisi olan ve Los Angeles'teki Californiya Üniversitesi'nde
(UCLA) görev yapan Prof. Yona Sabar tarafından kaleme alınan kitap,
büyük çoğunluğu Kuzey Irak'ta yaşayan Kürt Yahudileri'nin hayatına
ışık tutuyordu. Ancak, Prof. Yona Sabar'ın kitabında daha ilginç
bilgiler de vardı. Bunlardan en önemlisi de Barzani ailesi ile
ilgiliydi. Prof. Sabar'ın verdiği bilgiye göre, 16. ve 17. yüzyılda
bölgede yaşayan ailelerin en ünlülerinden biri Barzani ailesiydi ve
bu aileye mensup hahamların kurduğu Yahudi eğitim kurumları büyük
bir itibara sahipti. Öyle ki, başta Mısır olmak üzere Ortadoğu'nun
muhtelif ülkelerinden buraya öğrenci akını oluyordu. Hatta, Haham
Nathanel Barzani, bölgede nadiren görülen zenginlikte bir
kütüphaneye de sahipti ve kitapların büyük çoğunluğu da
elyazmasıydı. Bu kitaplar, yine haham olan oğlu Samuel Barzani'ye
miras kalacaktı. İşin daha da çarpıcı yanı, Amerikan reformcu
Yahudileri tarafından tam bir yüzyıl sonra kabul edilecek olan ilk
kadın haham da Samuel Barzani'nin kızıydı ve ismi de Asenath
Barzani'ydi. BİR TEK AİLE VAR İnternet aracılığıyla konuya ilişkin
görüşlerine başvurduğumuz Prof. Yona Sabar, Yahudi Barzani
ailesinin kurucusunun 16. yüzyılda yaşayan Haham Samuel Barzani
olduğunu belirterek, ailenin sonraki yüzyıllarda Musul, Kerkük ve
Erbil yöresinde etkili olduğunu söyledi. Ancak, Barzani ismini
taşıyan herkesi Kürt Yahudisi olarak görmenin doğru olmadığını
savunan Prof. Yona Sabar, Barzan doğumluların bu isimle
çağrıldığını söyledi. Ancak, tarihçi Ahmet Uçar, Osmanlı
arşivlerinde bölgede bir tek Barzani ailesi bulunduğuna dair
kayıtların yer aldığını hatırlatarak, günümüz Barzanileri'nin
atalarının Yahudi olduğundan şüphe duyulamayacağını ifade etti.
Ahmet Uçar, Prof. Sabar'ın, Barzaniler'in ne zaman müslüman
olduklarına ilişkin detaylara girmediğini de savundu. Ahmet Uçar'ın
yine Osmanlı arşivinde bulduğu bir başka belge ise 1856 yılında
Sallum Barzani isimli bir hahamın, Musul'dan Selanik'e, oradan da
Hahambaşılığın özel ricası ile Kudüs'e sürgün edildiğini
gösteriyor. Uçar'ın ifadesine göre, ‘‘Kudüs'e Yahudi iskánı ile
tereddütler olduğu için; Hariciye Nezareti'nin de görüşü alınarak
29 Şubat 1856'da Hahambaşı'nca verilen dilekçe Osmanlı hükümetince
11 Nisan'da görüşülerek uygun bulunmuş ve Sallum Barzani 20 Nisan
1861'de bir irade ile Kudüs'e sürülmüştü.’’ Uçar, Tarih ve Düşünce
Dergisi'nde konu ile ilgili olarak yazdığı yazıda şöyle devam
ediyor: ‘‘Mustafa Barzani'nin yıllar sonra kurduğu ilişkiler,
hahamlarla Sallum Barzani ailesi arasındaki ilişkilerin yıllarca
sürdüğünü göstermektedir. Molla Mustafa Barzani, 1950'den beri sık
sık ziyaret ettiği İsrail'de her zaman Kuzey Irak kökenli, Kürtçe
konuşan bir Yahudi hahamın evinde kalmaktadır: Haham David Gabay.’’
Ailede pek çok ünlü haham var Siz Yahudi Kürtler konusu ile ne
zaman ilgilenmeye başladınız? - Batılı seyyahların Kürtçe konuşan
Yahudiler'den söz edildiğini görüyorsunuz. Ben bunu okuyunca,
Başbakanlık Arşivi'nde, bölgedeki yerleşime ilişkin araştırmalar
yaptım ama uzunca bir süre bununla ilgili herhangi bir evrak
bulamadım. A. Medyalı isimli birisinin yazdığı ‘‘Kürt Yahudiler’’
isimli bir kitaba rastladım. Faik Bulut'un ‘‘Filistin Rüyası’’
isimli kitabında da İsrail'de Kürtçe konuşan Yahudiler'in bir
organizasyonundan bahsediliyordu. Araştırmalarım sonucunda, Kuzey
Irak'tan İsrail'e göçler yaşandığını tesbit ettim. Bugün İsrail'de
geniş bir Kürtçe konuşan Yahudiler topluluğu mevcut. Peki ya
Barzani ailesi? - Barzani ailesi ile ilgili ilk iddiaları da
Amerika'da yaşayan ve kendisi Kürtçe konuşan bir Yahudi olmakla
kalmayıp bu konuda uzman olan Prof. Yona Sabar'ın bir kitabında
rastladım. Prof. Sabar, Barzani ailesinden gelen hahamların bölgede
dini çalışmalar yaptıklarını söylüyordu. Bunun üzerine ben Barzani
ailesinin kökenlerini araştırmaya başladım. Ne buldunuz? - Bir defa
bölgede Barzani adıyla bilinen tek bir aile var. Bu aile, Kuzey
Irak''taki Barzan köyünde yaşıyor. Osmanlı Arşivi'nde çalışırken,
bu aile ilgili bir belge buldum. Bu belgede, 1855-56 yılında bu
köyün mensuplarından Sallum Barzani adlı bir hahamın önce
İstanbul'a, arkasından Selanik'e sürgün edildiği belirtiliyor.
Başka bir belge veya delil var mı elinizde? - Molla Mustafa
Barzani, ilk kez 1967 yılında İsrail'e gidiyor. Kendisini kabul
eden İsrail Savunma Bakanı Moşe Dayan'a, hediye olarak bir 'Kürt
hançeri' ile birlikte, Kerkük petrol rafinelerinin planlarını da
getiriyor. Mart 1969'da yapılan bir operasyonda da Barzani-Mossad
işbirliğiyle Kerkük rafinerileri bombalanıyor ve çalışamaz hale
getiriliyor. Barzani aşiretinin Yahudi kökenli olduğunun
anlaşılması, bölgeye ve tarihe bakışımızda değişikliklere sebep
olabilir mi? - Olmaz mı? Tevrat'ta ‘‘Vaadedilmiş Ülke’’ olarak
Nil'le Fırat arasının işaret edildiğine dair yorumlar vardır.
Ayrıca, Barzani ailesi sürekli Mehdi çıkartmaktadır. Yahudilik'te
de Mehdilik çok önemlidir. Ama bir yanlış anlaşılma olmasın. Ben
bütün Kürtler Yahudi'dir filan demiyorum. HÜRRİYET