Bakanlık harekete geçti! Sosyal medya fenomenleri artık bu kılavuza uyacak

Pandemi döneminde sosyal medyada geçirilen süreler arttı. Ticaret Bakanlığı fenomenlerin reklam içerikli paylaşımlarına bir düzenleme getirdi. Bakanlık tarafından hazırlanan kılavuz ile Instagram, Facebook, Twitter ve YouTube platformlarında influencer’ların video, fotoğraf, mesaj, hikaye (story) veya podcast’ler ile yaptığı reklam paylaşımlarının nasıl olması gerektiği belirlendi.

Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı kılavuzda, sosyal medya etkileyicileri “Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişi” olarak tanımlanıyor.

Reklamlar nasıl olmalı?
Kılavuzda sosyal medya etkileyicilerinin reklamları ne doğrultuda yapması gerektiği de belirlendi. Buna göre; sosyal medya etkileyicisi aracılığıyla yapılan reklamların, açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunludur. Yani tüketici paylaşımı gördüğünde reklam olduğunu ayırt edebilmeli. Aynı kılavuzda tüketicinin reklam olduğunu kolaylıkla anlaması için paylaşıma “işbirliği”, “sponsor” gibi ibareler eklenmesi gerektiği belirtiliyor.

Fenomenlerin yükümlülükleri neler?
Kılavuz, sosyal medya etkileyicilerinin uyması gereken kuralları 8 madde altında topladı.
- İlgili mevzuata aykırı olacak şekilde bir mal veya hizmete ilişkin sağlık beyanında bulunamaz.
- Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz.
- Bir mal veya hizmetin ticari reklamına ilişkin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimi oluşturamaz.
- Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamaz.
- Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtir.
- Henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz.
- Sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.
- Bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamaz.

Hangi etiketler kullanılacak?
Sosyal medya etkileyicileri yaptığı paylaşımların reklam olduğunu belirtmek için bazı etiketler kullanacak. Bu etiketler video paylaşım ile fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında farklılıklar gösterse de en az birini kullanmak zorunlu olacak.

Video paylaşım mecralarında kullanılacaklar;
- “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
- “Bu video, [reklam veren] ile ücretli işbirliğini içermektedir.”
- “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
- “Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
- “Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.”

Fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında kullanılacaklar;
- #Reklam
- #Reklam/Tanıtım
- #Sponsor
- #İşbirliği
- #Ortaklık
- “@[Reklam veren] ile işbirliği”
- “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
- “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

Kurallara uymayanları ne gibi sonuçlar bekliyor?
Hürriyet'in haberine göre Avukat Bilal Çelik’e kılavuzda belirtilen yükümlülüklere uyulmadığında neler olabileceğini "Yayınlanan kılavuzda yaptırım durumları belirtilmemiş olmakla birlikte kılavuzun dayanaklarından olan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 63. maddesi gereği bu durum değerlendirilmeye alınmıştır. Söz konusu maddede ticari reklamlarda uyulması gereken kuralları oluşturma, belirleme ve haksız ticari uygulamaya karşın tüketiciyi koruma amacıyla Reklam Kurulu’nun yapacakları belirtilmiştir. Reklam Kurulu yapılan inceleme ve denetimler sonucunda durdurma kararı verebilir, aynı yöntemle düzeltme yapabilir, idari para cezası veya gerekli görülen hâllerde de üç aya kadar tedbiren durdurma cezaları verebilecektir. Reklam Kurulu’nun vermiş olduğu kararlar da Bakanlık tarafından uygulanacaktır." diyerek anlattı. 

Kılavuz hakkında fenomenler ne diyor?

Hatice Saka: İşbirliği yazdığımda takipçilerimden negatif dönüşler aldım. İşbirliği altında paylaştığımız ürünleri gerçekten beğenmeyip sadece para aldığımız için anlattığımızı düşünüyorlar. Takipçiler bu durumu itici buluyor ve influencer'lara olan güveni kırdı. Samimi olarak paylaşılan gönderilere güveni sarstığını düşünüyorum.

Sebile Ölmez: Bu düzenlemenin gelmesini bekliyorduk ve bir süredir kafamız karışıktı. Ancak beklediğimiz kesinlikle bu değildi. Düzenlemede çok fazla yoruma açık madde olduğunu düşünüyorum. Zaten reklam olan bir şeyin mutlaka yazılması gerekiyordu ve uzun bir süredir bunu yapıyordum. Bunu gizli yapmadığım için de çok fazla reklam verdiğim algısıyla tepki görüyordum. Geçmişte ticari çalışmam olan firmalar var ve bazı ürünleri anlaşmam bitmesine rağmen hâlâ kullanıyorum. Ancak yeni gelen düzenleme ile bu ürünleri öneremiyorum. Bu konuda bir süre verilmesini doğru buluyorum. Örneğin, firma ile anlaşmam bittikten 6 ay sonra işbirliği yazmadan ürünleri önerebileyim. Düzenlemenin, takipçilerimize deneyimlerimiz sonucunda nelerin iyi nelerin kötü olduğunu söylememizi engellediğini düşünüyorum. İşbirliği gibi etiketlerin kullanılması dışında beni mutlu eden pek bir yanı olmadı.

Zeynep Zor: Bu düzenleme kesinlikle herkes için çok daha iyi oldu. Örtülü reklam yapma durumunu kötüye kullanan, gerçekten kullanmadığı ürünleri tavsiye ederek işbirliği değilmiş gibi yansıtan birçok influencer vardı. Şimdi her şey netlik kazandı. Ben bu durumdan çok memnunum gerçekten. Sadece beğenerek ürünlerini kullandığımız markalar ile işbirliği yapmak ve bunu belirtmek durumundayız. Yurt dışında da influencer'lar böyle ilerliyorlar ve reklam ile normal paylaşımı herkes kolaylıkla ayırt edebiliyor.  

Selma Çiçekdal: Yurt dışında da bu şekilde yapılıyordu ve Türkiye’de de uygulanması çok iyi oldu. Bu duruma tepki gösterenler de oldu ama tepkinin çok gereksiz olduğunu düşünüyorum. Ben duruma direkt ayak uydurdum ve takipçilerim de bu konuda her zaman destekçi oldular. Bu düzenleme sonrası ne takipte ne de kaydırmalarda herhangi bir azalma yaşamadım. Zaten işbirliği gibi gösterilmeyip, işbirliği ile yapılan şeylerin de farkındaydık. Düzenleme her şeyin şeffaflık kazanmasını sağladı ve iyi ki de böyle oldu.