70 yaşında emekli olunacak
Abone olGenel Sağlık Sigortası, yeniden düzenlendi. Yeni düzenlemeler, emeklilik yaşını uzattı. Prim borçlarının faiz oranı düştü. Yeni yasa, tepeden tırnağa değişiklilerle geldi.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısı, TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Komisyonu'nda kabul edildi.
Tasarıya göre, kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve en az 9 bin işgünü prim yatırmış olmak koşuluyla emekli olacak. Emeklilik yaşı, 2036'dan itibaren kademeli olarak artırılarak 68 yaşa ıkarılacak.
Tasarıyla zamanında ödenmeye prim borçlarına, gecikme tarihinde uygulanan yüzde 10'luk faiz oranı yüzde 5'e indiriliyor.
CHP'nin protesto ederek terk ettiği TBMM Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonu, 10 saatlik bir çalışma sonucunda Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısı'nı bazı değişikliklerle kabul etti.
Gelecek hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmesi beklenen tasarıya göre, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, köy ve mahalle muhtarları ile kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar, kamu idarelerinde çalışanlar
sigortalı sayılacak.
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesislerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklar hakkında, kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Çırak, işletmelerde beceri eğitimi gören öğrenciler ile üniversite sırasında zorunlu staj yapan öğrenciler de
kısa vadeli sigorta kollarına tabi tutulacak.
Harp malulleri ile Terörle Mücadele Kanunu veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlananlardan bu kanuna tabi çalışanlar hakkında, aylıkları kesilmeden kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Yabancı uyruklu
öğretim elemanları ve öğretmenler hakkında kısa vadeli sigorta kolları uygulanırken, bu kişilerden isteyenler uzun vadeli sigorta kollarına da tabi tutulacak.
BABALARA EMZİRME YARDIMI
Tasarı, sigortalı kadın ile sigortalı olmayan karısından dolayı sigortalı erkeğe de her ay, doğum tarihinde geçerli olan asgari ücretin üçte biri tutarında emzirme ödeneği verilmesini öngörüyor.
Tasarıya göre, sigorta kapsamındakilere iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde şu yardımlar sağlanacak:
''-İş kazası ve meslek hastalığı hallerinde; sigortalıya geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak. Bu nedenlerle ölen hak sahiplerine gelir bağlanacak, cenaze yardımı ödenecek. Gelir alan eş ve çocuklara evlenme yardımı verilecek.
-Hastalık, analık hallerinde geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, doğumdan sonraki altı ay süresince her ay, doğum tarihinde geçerli asgari ücretin altıda biri
tutarında emzirme yardımı yapılacak.''
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, ilgili raporlarla meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında azaldığı tespit edilen sigortalılar, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanacak. Bu gelir, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanacak.
Kısa vadeli sigorta kolları kapsamına girenlerden askere giden sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi, hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre, iş kazası, meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği
süre, sigortalının greve katılması veya işverenin lokavt yapması halinde geçen süre, sigorta kapsamının dışında kalacak.
MALUL SAYILMA
Tasarıya göre, çalışma gücünün en az yüzde 60'ını iş kazası veya meslek hastalığı sonucu kaybettiği tespit edilen sigortalı, malullük sigortası bakımından malul sayılacak. Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya arızası sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacak. Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için yasa uyarınca malul sayılması, toplam 3600 gün veya en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup sigortalılık süresinin her yılı için ortalama 180 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra kurumdan yazılı istekte bulunması gerekecek.
9 BİN İŞGÜNÜ PRİM VE YAŞ SINIRI
Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9 bin günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla
yaşlılık aylığından yararlanabilecekler.
Emeklilik yaşı 2036'dan itibaren kademeli olarak artırılacak. Emeklilik yaşı 2048'de kadın ve erkek için eşitlenerek 65 olacak. Emeklilik yaşı, 2075 yılından itibaren ise 68 olarak uygulanacak.
Buna göre, emeklilik yaşı, 1 Ocak 2036 ila 31 Aralık 2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61, 1 Ocak 2038 ila 31 Aralık 2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ila 31 Aralık 2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için
63, 1 Ocak 2042 ila 31 Aralık 2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64, 1 Ocak 2044 ila 31 Aralık 2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65, 1 Ocak 2046 ila 31 Aralık 2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65, 1 Ocak 2048 ila 31 Aralık 2056
tarihleri arasında kadın ve erkek için 65, 1 Ocak 2057 ila 31 Aralık 2065 tarihleri arasında kadın ve erkek için 66, 1 Ocak 2066 ila 31 Aralık 2074 tarihleri arasında kadın ve erkek için 67 ve 1 Ocak 2075
tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 68 olacak.
Sigortalılar, yaş hadlerine 3 yıl eklenmek ve adlarına 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla emekli olabilecek.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15
yıldan beri sigortalı bulunma en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla aylık bağlanacak.
Çalışma gücündeki kayıp oranının yüzde 50 ila 59 arasında olduğu tespit edilen sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olma ve 4320 gün, kayıp oranı yüzde 40 ila 49 arasında olduğu belirlenen sigortalılar en az 18 yıldan beri sigortalı olma ve 4680 gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla yaş koşulu aranmaksızın emeklilik aylığına hak kazanacak.
Tasarı ''erken yaşlanma''yı da öngördü. Buna göre, 50 yaşını dolduran ve ''erken yaşlanma'' nedeniyle bu kanun hükümlerine göre yaşlılık aylığı bağlanması gereken yaşa ulaştığı tespit edilen kişilere, diğer koşulları taşımaları halinde yaş koşulu aranmaksızın
emekli aylığı bağlanacak.
FİİLİ HİZMET ZAMMI
Sigortalıların görevlerinde fiilen çalışmak suretiyle geçen hizmet sürelerine bu sürenin her 360 günü için belirlenen fiili prim gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenecek. Madende çalışanlar için bu süre 180 gün, radyasyonla çalışan sağlıkçılar,
gazeteciler, polisler, MİT görevlileri, subay, astsubay, jandarma, fabrika, atölye gibi yerlerde çalışan kaynakçı vb. işçiler ile infaz koruma memurları için 90 gün olarak belirlendi.
GÖREVDEN AYRILAN CUMHURBAŞKANINA YAŞLILIK AYLIĞI
Cumhurbaşkanı iken görevinden ayrılanlara istekleri üzerine, istek tarihinde cumhurbaşkanına ödenen aylık ödeneğin yüzde 40'ı oranında yaşlılık aylığı bağlanacak.
Başbakan iken görevinden ayrılanlara yine istekleri üzerine, istek tarihindeki Cumhurbaşkanlığı ödeneğinin yüzde 40'ı esas alınarak, cumhurbaşkanına bağlanacak yaşlılık aylığının yüzde 75'i oranında aylık bağlanacak.
Yaş haddinden emekliye ayrılan ve 15 yıl fiili hizmet süresini dolduranlar ile 30 yıl fiili hizmet süresini tamamlayanlardan kadrosuzluk nedeniyle resen emekli edilenlere, yaşlılık aylığı bağlanacak.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için zorunlu sigortalı olarak çalışmamış olmak, 18 yaşını doldurmak ve dilekçe ile kuruma başvurmak gerekecek.
İsteğe bağlı sigortalılar, prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında belirleyecekleri kazanç üzerinden yüzde 20 oranında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalıları ise yüzde 12 oranında Genel Sağlık Sigortası primi ödeyecekler.
Bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi halinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından hangisinin bağlanacağı şu şekilde belirleniyor:
''Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı, Malullük ve yaşlılık aylığı ile ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı, Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı,
Birden fazla çocuğundan hak kazanan ana ve babaya ise yüksek olan aylık ödenecek.''
Tasarıyla ilk kez, ölüm geliri ve aylığı bağlanması için eşinden ''muvazaalı'' şekilde boşananlara ilişkin de düzenleme yer aldı. Buna göre, ölüm geliri veya aylığı bağlanması için eşinden boşandığı belirlenen eş ve çocuklara bağlanmış gelir ve aylıklar kesilecek. Bu
kişilere ödenen tutarlar geri alınacak.
GENEL SAĞLIK SİGORTASI
Yasada tanımlanan sigortalı sayılan kişiler, isteğe bağlı sigortalılar, sigortalı sayılmayanlardan yeşil kart verilen kişiler, vatansızlar ve sığınmacılar, 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
hükümlerine göre aylık alanlar, şeref aylığı alanlar, vatani tertip aylığı alanlar, 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alanlar, SHÇEK Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlananlar, harp malulü aylığı alanlar, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye'de 1 yıldan fazla kalanlar, işsizlik ödeneğinden yararlananlar, gelir veya aylık bağlanmış olan kişiler ve bunların dışında kalan kişiler, Genel Sağlık Sigortalısı sayılacak.
İYİLEŞENE KADAR TEDAVİ
Genel Sağlık Sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere koruyucu sağlık hizmetleri, hastalık ve analık nedeniyle ayakta veya yatarak, acil sağlık hizmetleri verilecek. Ayrıca, bu kapsamda 18 yaşına kadar ağız ve diş muayenesi, 60 yaş ve üzerindeki genel sağlık
sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin diş protezleri karşılanacak.
Sağlık hizmetleri, kişinin iyileşmesine kadar sürecek. Hekimin veya diş hekiminin göreceği lüzum üzerine Genel Sağlık Sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin yurtdışı dahil yerleşim yeri dışına
yapılan sevklerinde, kendisinin ve bir kişiyle sınırlı olmak üzere refakatçisinin yol gideri ve gündelikleri karşılanacak.
Çocuğu olmayan 23 yaşından büyük kadınların 41 yaşına kadar 3 kez tüp bebek tedavi masrafları kurum tarafından karşılanacak.
Riskli bölgelerde koruyucu önlem olarak, belli bir yaşın üstündeki kişilere buzda kaymayan ayakkabı gibi risk azaltıcı araç ve gereç, kıyafet verilebilecek. Kanserin yoğun olduğu bölgelerde, bu hüküm doğrultusunda ücretsiz tarama yapılabilecek.
PRİM BORCU BULUNMAMASI KOŞULU ARANACAK
Genel Sağlık Sigortalısı sayılanların, sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihten önceki son 1 yıl içinde 90 gün Genel Sağlık Sigortası primi ödemesi gerekecek. İsteğe bağlı sigortalılarda ise prim borcu bulunmaması koşulu aranacak.
Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL, ayaktan tedaviden sağlanan ilaçlar, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri için ise yüzde 10 ila 20 oranında katılım payı alınacak.
Eğer sigortalı sevk zincirine uymadan tedavi görürse bu oranlar yüzde 50 oranında artırılacak.
İş kazası ve meslek hastalığı halleri, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, sağlık kurulu raporu ile belgelendirmek şartı ile kurumca belirlenen kronik hastalıklar ve kontrol muayenelerinden katılım payı alınmayacak.
Sağlık hizmetlerine ödenecek tutarları belirlemeye ''Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu'' yetkili olacak.
PRİM ORANLARI
Kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasına tabi olanlar bakımından prime esas kazanç için ücret veya ödenek almak suretiyle çalışanların o ay için hak ettiği ücretler ile ücret dışında kalan her türlü ödeme, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit
istihkaktan sigortalılara yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınacak.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalıları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının yüzde 20'si olacak. Bunun yüzde 9'u sigortalı hissesi, yüzde 11'i de işveren hissesinden oluşacak. Buna, devlet yüzde 5 oranında katkı yapacak.
Fiili hizmet zammı uygulanan işlerde çalışan sigortalılar için uygulanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, belirlenen yüzde 20 oranının her yıl fiili hizmet gün sayısının 360'a bölünmesi sonucunda bulunacak oranda artırılması suretiyle belirlenecek. Artırılan bu primin 3'te biri sigortalı, 3'te ikisi ise
işveren hissesi olacak.
Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre yüzde 1 ila 6 oranlarında olmak üzere, kurumca belirlenecek.
Genel Sağlık Sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için prime esas kazancın yüzde 12.5'i olacak.
Bunun yüzde 5'i sigortalı, yüzde 7.5'i ise işveren hissesi olarak uygulanacak.
Yalnızca Genel Sağlık Sigortası'na tabi olanlar ile isteğe bağlı sigortalıların Genel Sağlık Sigortası primi, prime esas kazancın yüzde 12'si olacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, prim ve her türlü alacaklarını işverenlere olan borçlarından mahsup edebilecek. Kurumun prim ve diğer alacakları yasal süresi içinde ve tam olarak ödenmezse ödenmeyen kısmı, sürenin bittiği tarihte yüzde 5 oranında artırılacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, yürütülen soruşturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilecek.
Tasarıya göre, kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve en az 9 bin işgünü prim yatırmış olmak koşuluyla emekli olacak. Emeklilik yaşı, 2036'dan itibaren kademeli olarak artırılarak 68 yaşa ıkarılacak.
Tasarıyla zamanında ödenmeye prim borçlarına, gecikme tarihinde uygulanan yüzde 10'luk faiz oranı yüzde 5'e indiriliyor.
CHP'nin protesto ederek terk ettiği TBMM Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonu, 10 saatlik bir çalışma sonucunda Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısı'nı bazı değişikliklerle kabul etti.
Gelecek hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmesi beklenen tasarıya göre, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, köy ve mahalle muhtarları ile kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar, kamu idarelerinde çalışanlar
sigortalı sayılacak.
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesislerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklar hakkında, kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Çırak, işletmelerde beceri eğitimi gören öğrenciler ile üniversite sırasında zorunlu staj yapan öğrenciler de
kısa vadeli sigorta kollarına tabi tutulacak.
Harp malulleri ile Terörle Mücadele Kanunu veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlananlardan bu kanuna tabi çalışanlar hakkında, aylıkları kesilmeden kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Yabancı uyruklu
öğretim elemanları ve öğretmenler hakkında kısa vadeli sigorta kolları uygulanırken, bu kişilerden isteyenler uzun vadeli sigorta kollarına da tabi tutulacak.
BABALARA EMZİRME YARDIMI
Tasarı, sigortalı kadın ile sigortalı olmayan karısından dolayı sigortalı erkeğe de her ay, doğum tarihinde geçerli olan asgari ücretin üçte biri tutarında emzirme ödeneği verilmesini öngörüyor.
Tasarıya göre, sigorta kapsamındakilere iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde şu yardımlar sağlanacak:
''-İş kazası ve meslek hastalığı hallerinde; sigortalıya geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak. Bu nedenlerle ölen hak sahiplerine gelir bağlanacak, cenaze yardımı ödenecek. Gelir alan eş ve çocuklara evlenme yardımı verilecek.
-Hastalık, analık hallerinde geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, doğumdan sonraki altı ay süresince her ay, doğum tarihinde geçerli asgari ücretin altıda biri
tutarında emzirme yardımı yapılacak.''
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, ilgili raporlarla meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında azaldığı tespit edilen sigortalılar, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanacak. Bu gelir, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanacak.
Kısa vadeli sigorta kolları kapsamına girenlerden askere giden sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi, hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre, iş kazası, meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği
süre, sigortalının greve katılması veya işverenin lokavt yapması halinde geçen süre, sigorta kapsamının dışında kalacak.
MALUL SAYILMA
Tasarıya göre, çalışma gücünün en az yüzde 60'ını iş kazası veya meslek hastalığı sonucu kaybettiği tespit edilen sigortalı, malullük sigortası bakımından malul sayılacak. Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya arızası sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacak. Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için yasa uyarınca malul sayılması, toplam 3600 gün veya en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup sigortalılık süresinin her yılı için ortalama 180 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra kurumdan yazılı istekte bulunması gerekecek.
9 BİN İŞGÜNÜ PRİM VE YAŞ SINIRI
Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9 bin günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla
yaşlılık aylığından yararlanabilecekler.
Emeklilik yaşı 2036'dan itibaren kademeli olarak artırılacak. Emeklilik yaşı 2048'de kadın ve erkek için eşitlenerek 65 olacak. Emeklilik yaşı, 2075 yılından itibaren ise 68 olarak uygulanacak.
Buna göre, emeklilik yaşı, 1 Ocak 2036 ila 31 Aralık 2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61, 1 Ocak 2038 ila 31 Aralık 2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ila 31 Aralık 2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için
63, 1 Ocak 2042 ila 31 Aralık 2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64, 1 Ocak 2044 ila 31 Aralık 2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65, 1 Ocak 2046 ila 31 Aralık 2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65, 1 Ocak 2048 ila 31 Aralık 2056
tarihleri arasında kadın ve erkek için 65, 1 Ocak 2057 ila 31 Aralık 2065 tarihleri arasında kadın ve erkek için 66, 1 Ocak 2066 ila 31 Aralık 2074 tarihleri arasında kadın ve erkek için 67 ve 1 Ocak 2075
tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 68 olacak.
Sigortalılar, yaş hadlerine 3 yıl eklenmek ve adlarına 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla emekli olabilecek.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15
yıldan beri sigortalı bulunma en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla aylık bağlanacak.
Çalışma gücündeki kayıp oranının yüzde 50 ila 59 arasında olduğu tespit edilen sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olma ve 4320 gün, kayıp oranı yüzde 40 ila 49 arasında olduğu belirlenen sigortalılar en az 18 yıldan beri sigortalı olma ve 4680 gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla yaş koşulu aranmaksızın emeklilik aylığına hak kazanacak.
Tasarı ''erken yaşlanma''yı da öngördü. Buna göre, 50 yaşını dolduran ve ''erken yaşlanma'' nedeniyle bu kanun hükümlerine göre yaşlılık aylığı bağlanması gereken yaşa ulaştığı tespit edilen kişilere, diğer koşulları taşımaları halinde yaş koşulu aranmaksızın
emekli aylığı bağlanacak.
FİİLİ HİZMET ZAMMI
Sigortalıların görevlerinde fiilen çalışmak suretiyle geçen hizmet sürelerine bu sürenin her 360 günü için belirlenen fiili prim gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenecek. Madende çalışanlar için bu süre 180 gün, radyasyonla çalışan sağlıkçılar,
gazeteciler, polisler, MİT görevlileri, subay, astsubay, jandarma, fabrika, atölye gibi yerlerde çalışan kaynakçı vb. işçiler ile infaz koruma memurları için 90 gün olarak belirlendi.
GÖREVDEN AYRILAN CUMHURBAŞKANINA YAŞLILIK AYLIĞI
Cumhurbaşkanı iken görevinden ayrılanlara istekleri üzerine, istek tarihinde cumhurbaşkanına ödenen aylık ödeneğin yüzde 40'ı oranında yaşlılık aylığı bağlanacak.
Başbakan iken görevinden ayrılanlara yine istekleri üzerine, istek tarihindeki Cumhurbaşkanlığı ödeneğinin yüzde 40'ı esas alınarak, cumhurbaşkanına bağlanacak yaşlılık aylığının yüzde 75'i oranında aylık bağlanacak.
Yaş haddinden emekliye ayrılan ve 15 yıl fiili hizmet süresini dolduranlar ile 30 yıl fiili hizmet süresini tamamlayanlardan kadrosuzluk nedeniyle resen emekli edilenlere, yaşlılık aylığı bağlanacak.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için zorunlu sigortalı olarak çalışmamış olmak, 18 yaşını doldurmak ve dilekçe ile kuruma başvurmak gerekecek.
İsteğe bağlı sigortalılar, prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında belirleyecekleri kazanç üzerinden yüzde 20 oranında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalıları ise yüzde 12 oranında Genel Sağlık Sigortası primi ödeyecekler.
Bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi halinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından hangisinin bağlanacağı şu şekilde belirleniyor:
''Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı, Malullük ve yaşlılık aylığı ile ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı, Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı,
Birden fazla çocuğundan hak kazanan ana ve babaya ise yüksek olan aylık ödenecek.''
Tasarıyla ilk kez, ölüm geliri ve aylığı bağlanması için eşinden ''muvazaalı'' şekilde boşananlara ilişkin de düzenleme yer aldı. Buna göre, ölüm geliri veya aylığı bağlanması için eşinden boşandığı belirlenen eş ve çocuklara bağlanmış gelir ve aylıklar kesilecek. Bu
kişilere ödenen tutarlar geri alınacak.
GENEL SAĞLIK SİGORTASI
Yasada tanımlanan sigortalı sayılan kişiler, isteğe bağlı sigortalılar, sigortalı sayılmayanlardan yeşil kart verilen kişiler, vatansızlar ve sığınmacılar, 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
hükümlerine göre aylık alanlar, şeref aylığı alanlar, vatani tertip aylığı alanlar, 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alanlar, SHÇEK Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlananlar, harp malulü aylığı alanlar, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye'de 1 yıldan fazla kalanlar, işsizlik ödeneğinden yararlananlar, gelir veya aylık bağlanmış olan kişiler ve bunların dışında kalan kişiler, Genel Sağlık Sigortalısı sayılacak.
İYİLEŞENE KADAR TEDAVİ
Genel Sağlık Sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere koruyucu sağlık hizmetleri, hastalık ve analık nedeniyle ayakta veya yatarak, acil sağlık hizmetleri verilecek. Ayrıca, bu kapsamda 18 yaşına kadar ağız ve diş muayenesi, 60 yaş ve üzerindeki genel sağlık
sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin diş protezleri karşılanacak.
Sağlık hizmetleri, kişinin iyileşmesine kadar sürecek. Hekimin veya diş hekiminin göreceği lüzum üzerine Genel Sağlık Sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin yurtdışı dahil yerleşim yeri dışına
yapılan sevklerinde, kendisinin ve bir kişiyle sınırlı olmak üzere refakatçisinin yol gideri ve gündelikleri karşılanacak.
Çocuğu olmayan 23 yaşından büyük kadınların 41 yaşına kadar 3 kez tüp bebek tedavi masrafları kurum tarafından karşılanacak.
Riskli bölgelerde koruyucu önlem olarak, belli bir yaşın üstündeki kişilere buzda kaymayan ayakkabı gibi risk azaltıcı araç ve gereç, kıyafet verilebilecek. Kanserin yoğun olduğu bölgelerde, bu hüküm doğrultusunda ücretsiz tarama yapılabilecek.
PRİM BORCU BULUNMAMASI KOŞULU ARANACAK
Genel Sağlık Sigortalısı sayılanların, sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihten önceki son 1 yıl içinde 90 gün Genel Sağlık Sigortası primi ödemesi gerekecek. İsteğe bağlı sigortalılarda ise prim borcu bulunmaması koşulu aranacak.
Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL, ayaktan tedaviden sağlanan ilaçlar, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri için ise yüzde 10 ila 20 oranında katılım payı alınacak.
Eğer sigortalı sevk zincirine uymadan tedavi görürse bu oranlar yüzde 50 oranında artırılacak.
İş kazası ve meslek hastalığı halleri, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, sağlık kurulu raporu ile belgelendirmek şartı ile kurumca belirlenen kronik hastalıklar ve kontrol muayenelerinden katılım payı alınmayacak.
Sağlık hizmetlerine ödenecek tutarları belirlemeye ''Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu'' yetkili olacak.
PRİM ORANLARI
Kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasına tabi olanlar bakımından prime esas kazanç için ücret veya ödenek almak suretiyle çalışanların o ay için hak ettiği ücretler ile ücret dışında kalan her türlü ödeme, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit
istihkaktan sigortalılara yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınacak.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalıları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının yüzde 20'si olacak. Bunun yüzde 9'u sigortalı hissesi, yüzde 11'i de işveren hissesinden oluşacak. Buna, devlet yüzde 5 oranında katkı yapacak.
Fiili hizmet zammı uygulanan işlerde çalışan sigortalılar için uygulanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, belirlenen yüzde 20 oranının her yıl fiili hizmet gün sayısının 360'a bölünmesi sonucunda bulunacak oranda artırılması suretiyle belirlenecek. Artırılan bu primin 3'te biri sigortalı, 3'te ikisi ise
işveren hissesi olacak.
Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre yüzde 1 ila 6 oranlarında olmak üzere, kurumca belirlenecek.
Genel Sağlık Sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için prime esas kazancın yüzde 12.5'i olacak.
Bunun yüzde 5'i sigortalı, yüzde 7.5'i ise işveren hissesi olarak uygulanacak.
Yalnızca Genel Sağlık Sigortası'na tabi olanlar ile isteğe bağlı sigortalıların Genel Sağlık Sigortası primi, prime esas kazancın yüzde 12'si olacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, prim ve her türlü alacaklarını işverenlere olan borçlarından mahsup edebilecek. Kurumun prim ve diğer alacakları yasal süresi içinde ve tam olarak ödenmezse ödenmeyen kısmı, sürenin bittiği tarihte yüzde 5 oranında artırılacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, yürütülen soruşturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilecek.