Ayşe Teyze'nin enflasyonu neden yüksek?

"Ayşe Teyze" nitelemesini Türkiye ekonomi gazeteciliğine kazandıran Milliyet si yazarı Güngör Uras, Devletin açıkladığı enflasyon rakamlarının neden sokaktaki insanın hissettiği enflasyondan farklı olduğunu yazdı.

Uras'a göre, "Ayşe Hanım Teyzem maç bileti ücreti, pantolon paçası kısaltma ücreti, kırılan pencere camını onartma ücreti, noktalı-bilyeli anahtar yaptırma ücreti, sezaryenli doğum ücreti, otomobil yıkatma ücreti, futbol sahası kiralama ücreti, internet kafe saat ücreti, lisan kuru ücreti, kaş aldırma ücreti, umreye gidiş ücretiyle ilgilenmiyor..." ancak devlet bu ürünlerin fiyatlarını enflasyonu tespit ederken kullanıyor.

İşte Uras'ın yazısından enflasyon farkı;

DEVLET NASIL HESAPLIYOR?

Başka ülkelerde enflasyon oranları nasıl belirleniyor ise bizde de TÜİK aynı usullerle, ülke genelince ay boyu tüketici fiyatlarındaki değişimi izliyor. Her tüketim kaleminin, toplam tüketim harcaması içindeki ağırlığına göre, fiyat değişimlerinin toplam tüketim harcamasını nasıl etkilediğini belirliyor. Böylece aylık enflasyon rakamı ortaya çıkıyor.

Özet ile ,

(1) Fiyat değişimi ülke genelinde izleniyor.

(2) Fiyat değişimi ülke genelinde tüketicinin hangi mal ve hizmetlere ne kadar para ayırdığının ortalamasına göre hesaplanıyor.

İşte bunun için Ayşe Hanım Teyzem hemen itiraz ediyor: Devletin enflasyonu farklı, benimki farklı diyor.

Haklıdır. Çünkü Ayşe Hanım Teyzem devletin enflasyon sepetine giren tüm malları tüketmiyor. Onun tükettiği mallar, onun harcama yaptığı hizmetler farklı.

AYŞE TEYZE SEZERYAN MI YAPTIRIYOR?

TÜİK 432 maddenin 968 çeşidinin fiyatlarındaki değişimi farklı sürelerle izliyor.
Bu fiyatların bazıları Ayşe Hanım Teyzem’in tencere kaynatmak için her gün para harcadığı maddeler.

Ama bazılarıyla ilgisi hiç mi hiç yok. Örneğin Ayşe Hanım Teyzem maç bileti ücreti, pantolon paçası kısaltma ücreti, kırılan pencere camını onartma ücreti, noktalı-bilyeli anahtar yaptırma ücreti, sezaryenli doğum ücreti, otomobil yıkatma ücreti, futbol sahası kiralama ücreti, internet kafe saat ücreti, lisan kuru ücreti, kaş aldırma ücreti, umreye gidiş ücretiyle ilgilenmiyor.

Çünkü onun parası daha çok mutfak masrafına, gaz-elektrik masrafına, kira, dolmuş, otobüs masrafına gidiyor.

Türkiye genelinde enflasyon hesabı yapılırken, toplam tüketim harcamasında gıda ve alkolsüz içkilerin ağırlığı yüzde 24, konut harcamalarının (kira, ısıtma, aydınlatma dahil) yüzde 16, ulaştırma ve haberleşme harcamalarının ağırlığı yüzde 15, giyim ve ayakkabı harcamalarının yüzde 7, ev eşyasına harcamaların ağırlığı yüzde 7 olarak kabul ediliyor.

İŞÇİ MEHMET KARDEŞİMİN ÜCRETİNİN YARISI GIDAYA GİDİYOR

Ayşe Hanım Teyzem gibi emekli kesimin, işçi Memed Kardeşim gibi düşük gelirli kesimin toplam harcamalarının yapısı ise farklı. Onlarda toplam tüketim harcamasında gıda harcamalarının payı yüzde 50’ye, konut harcamalarının payı yüzde 30’a kadar yükselebiliyor.

2014 yılı ocak ayında TÜİK’in belirlemelerine göre aylık enflasyon yüzde 1.72 oranında. Bir önceki ocak ayına göre TÜFE artışı yüzde 7.48 oranında. Ocaktan geriye 12 aylık ortalama enflasyon yüzde 7.71 oranında.

Gıda ve alkolsüz içkilerde tüketici fiyatlarının 2012 yılı ocak ayına göre yüzde 10.89 oranında arttığı hesaplanmış.

İŞTE AYŞE TEYZE'NİN ENFLASYONU