AYM'den kadınlara devrim niteliğinde karar
Abone olAnayasa Mahkemesi evli kadınların sadece kendi soyadlarını kullanabilmesine izin verdi, karar bugün Resmi Gazete'de yayımlandı.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, Medeni Kanun’unun
yürürlükteki hükümlerini gerekçe göstererek reddettiği, evli
kadınların sadece kendi soyadlarını kullanma yolunu Anayasa
Mahkemesi (AYM) bir kadın avukatın bireysel başvurusu üzerine
açtı.
Evlilik öncesi tanınıp bilindiği soyadını tek başına kullanmak
isteyen bir evli kadın avukatın bireysel başvurusunu kabul eden
AYM, kocanın soyadını kullanma zorunluluğunun Anayasa’nın “kişinin
dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı” başlığını taşıyan 17.
maddesinde tanımlanan manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi
hakkına yönelik bir müdahale oluşturduğuna hükmetti.
Hürriyet’ten Oya Armutçu’nun haberine göre AYM’nin oybirliği ile
aldığı karar bugünkü Resmi Gazete ’de yayımlandı. İhlal kararı
uygulanmak üzere davayı reddeden Fatih 2. Aile Mahkemesi’ne
gönderecek. İhlal kararı ışığında, aile mahkemesi kadın avukata
kendi soyadını tek başına kullanma izni verecek.
Yargı çevrelerinde AYM’nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin
kadının sadece kendi soyadını kullanma izni verilmemesini ihlal
saydığına dikkat çekti ve bu kararları da dayanak yaptı. AYM’nin
anayasaya göre kararları bağlayıcı olduğu için hak ihlali
tespitinin ardından Hükümet’in Medeni Kanun’da değişikliğe gitmesi
gerektiği belirtildi. Aksi halde evli kadınların evlenmeden önceki
soyadlarını kullanmak üzere tek tek bireysel başvuru yoluyla AYM’ye
başvurup ihlal kararı alarak, bu izni yargıdan çıkarmaları
gerekeceği belirtildi.
KARAR NASIL ALINDI?
İstanbul Barosu’na bağlı avukat olarak çalışan başvurucu Sevim Akat
Eşki, 2005’te evlendikten sonra evlilik öncesindeki soyadını
kullanmayı sürdürdü. Yurt dışına çıkış işlemleri nedeniyle nüfus
müdürlüğüne başvurarak evlilik öncesi soyadı ve evlilik soyadını
beraber içeren kimlik belgesi alan başvurucu, diğer resmi
işlemlerini evlilik öncesi soyadı ile yapmaya devam etti. Ancak
çifte soyadı kullanımına bağlı olarak yaşadığı zorluklar nedeniyle
evlilik öncesi soyadı Akat’ı tek başına kullanmasına izin verilmesi
talebiyle dava açtı. Dava Fatih 2. Aile Mahkemesi’nce
reddedildi.
Eşki bunun üzerine, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda
bulunarak, hak ihlalinin tespitini istedi. Başvuruda, evlilik
öncesi soyadını tek başına kullanmasına engel olan Türk Medeni
Kanunu’nun 187. Maddesi nedeniyle cinsel olarak ayrımcılığa maruz
tutulduğu ve özel hayata ve aile hayatına saygı gösterilmediği
vurgulayarak, hak ihlali yapıldığı ve uğranılan manevi zararın
tazminine karar verilmesi istendi.
Başvurucunun, talebini kabul edilebilir bulan AYM’nin “hak
ihlaline” ilişkin kararında “Özel yaşama saygı
hakkı” alt kategorisinde geçen “özel
yaşam” kavramının AİHM tarafından oldukça geniş
yorumlandığı vurgulandı. Kararda, bu kavrama ilişkin tüketici bir
tanım yapmaktan özellikle kaçınıldığı vurgulandı. Bir kişiyi
diğerlerinden ayıran ve onu bireyselleştiren niteliklerin hukuken
tanınması ve bu unsurların güvence altına alınmasının son derece
önemli olduğunun belirtildiği kararda, AİHM kararlarına geniş atıf
yapıldı. AYM, başvurucunun manevi tazminat talebini reddetti.
İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için dosyanın ilgili
mahkemeye gönderilmesini de hükmedildi.