Ayak şişmesinin sebebi nedir? Bu 9 sebebe dikkat

Ayaklarda ve ayak bileklerinde şişme çok sık görünen ve genellikle büyük sorunlara yol açmayan bir durumdur, özellikle çok uzun süre ayakta durmaktan ya da yürümekten kaynaklanabilir. Ancak başka semptomların da eşlik ettiği ayak ve ayak bileği şişmesi ciddi sağlık sorunlarının işareti olabilir.

Gelin ayak şişmesine sebep olan durumlar nelerdir ve ayak şişmesi nasıl tedavi edilir birlikte öğrenelim.

•  Ayak şişmesi nedenleri şu şekilde sıralanır:
  1) Ayak veya ayak bileğinde sakatlanma

Ayağınızda ya da ayak bileğinizde meydana gelen bir sakatlık ayak şişmesine yol açabilir. En sık yaşanan ayak sakatlanmalarından biri bilek burkulmasıdır, genellikle yanlış adım atılması sonucu bileği tutan dokuların normalden fazla genişleyerek zarar görmesiyle olur. Sakatlanmalara bağlı olarak gelişen şişlikleri dindirmek için yürümekten kaçınmalı, dinlenmeli, buz ile kompres yapmalı, zedelenen ayak sarılmalı ve ayak bir yükseltinin üzerine minder ile konularak yüksekte tutulmalıdır. Eğer ağrı ve şişlik geçmiyor, giderek kötüleşiyorsa hemen doktora danışılmalıdır.

2) Hamilelikte ayak şişmesi
Hamilelik esnasında ayakta ve ayak bileklerinde bir miktar şişlik olması normal kabul edilir. Aniden gelişen ya da aşırı şişlik ise preeklampsi belirtisi olabilir. Preeklampsi, hamileliğin 20. haftasından sonra yüksek tansiyon ve idrarda protein fazlalığı ile kendini belli eden ciddi bir rahatsızlıktır. Eğer ayaklarda aşırı şişlikle birlikte karın ağrısı, baş ağrısı, düzensiz idrara çıkma, mide bulantısı, kusma ya da görmede bozukluk gibi belirtileriniz varsa derhal bir sağlık kurumuna danışmalısınız.

3) Lenf ödemi ayak şişmesine sebep olur
Lenf ödem, lenf damarlarının eksikliğine ya da bu damarlardaki bir probleme bağlı olarak veya lenf bezinin alımından sonra gelişen lenfatik sıvılardır. Lenf, normalde damarlarda ve kılcal damarlarda dolaşan protein açısından zengin bir sıvıdır. Bu sıvı lenf bezleri tarafından filtrelenir, böylece bakteri gibi istenmeyen maddeler yakalanıp yok edilmiş olur. Eğer damarlarda ya da lenf bezlerinde bir sorun oluşursa lenf adını verdiğimiz bu sıvının dolaşımı engellenir. Eğer tedavi edilmezse lenfler birikip enfeksiyona ve deformasyona yol açabilir. Lenf ödem de bu lenf sıvısının birikmesidir. Genellikle radyasyon terapisinden sonra ya da kanser hastalarında lenf bezlerinin alınmasının ardından ortaya çıkar. Eğer kanser tedavisi gördüyseniz ve ayaklarınızda şişlik oluşmaya başladıysa doktorunuzla görüşmenizde fayda var.

4) Venöz yetmezlik ayak şişmesine yol açar
Ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlik genellikle venöz yetmezliğin erken semptomlarından biridir. Venöz yetmezlik durumunda kan ayaklardan kalbe doğru damarlarda düzensiz bir şekilde dolaşmaya başlar. Normalde damarlar kanın tek yönlü kapakçıklarla yukarı doğru akmasını engeller. Ancak bu kapakçıklar hasar gördüğünde ya da zayıfladığında kan damarlara geri sızar ve bacakların alt kısmı, ayak bileği ve ayak gibi bölgelerdeki yumuşak dokularda sıvı birikimi görülür. Kronik venöz yetmezlik deride değişimlere, deri ülserlerine ve enfeksiyona sebep olabilir. Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız doktora danışmanız gereklidir.

5) Enfeksiyon ayak şişmesi sebebi
Ayaklarda şişme enfeksiyon belirtisi olabilir. Diyabetik nöropati hastalarında ya da ayaklarında başka sinir sistemi sorunları olan kişilerde enfeksiyon riski yüksektir. Eğer şeker hastasıysanız her gün ayaklarınıza bakıp su toplaması, yara gibi bir sorun olup olmadığını kontrol etmelisiniz çünkü sinir hasarı ağrı hissini bastıracaktır ve ayak sorunları çok hızlı ilerleyecektir. Eğer ayağınızda şişlik, su toplaması gibi bir durum yaşıyorsanız ve enfeksiyon gibi görünüyorsa doğrudan doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

6) Kan pıhtısı
Ayak damarlarında oluşan kan pıhtıları bacaklardaki kanın kalbe geri dönmesini engelleyerek ayaklarda ve ayak bileklerinde şişliğe sebep olabilir. Kan pıhtısı deriye yakın bir yerde ya da daha derinde oluşabilir. Derindeki kan pıhtıları bacağa giden bir ya da birden çok büyük damarı tıkayabilir. Bu tür pıhtılar eğer kalbe ya da ciğerlere ulaşırsa hayati tehlikeye yol açabilir. Eğer bir bacağınızda ya da ayağınızda şişme, ağrı, vücutta ateş ve bacak renginde değişiklik gibi bulgular gösteriyorsanız derhal doktorunuza danışın. Kan pıhtılarının tedavisi kan sulandırıcılarla yapılabilmektedir.

7) Kalp, karaciğer ya da böbrek hastalıkları
Bazı durumlarda ayak şişmesi kalp, karaciğer ya da böbrek hastalıklarına bağlı olarak gelişebilir. Özellikle akşam saatlerinde şişen ayaklar, sağ kalp yetmezliğine bağlı su ve tuz birikiminden kaynaklı olabilir. Aynı şekilde böbrekler normal bir şekilde çalışamadığında vücutta su birikmeye başlar.

Karaciğer rahatsızlıkları karaciğerin albümin adındaki proteini üretmesini etkiler ve kanın damarlardan sızıp etraftaki dokularda birikmesine yol açabilir. Yer çekimi de bu sıvıların ayaklarda ve ayak bileklerinde toplanmasına sebep olur.

Eğer ayak şişmesine ek olarak halsizlik, iştah kaybı, kilo alımı gibi sorunlar da yaşıyorsanız en kısa zamanda bir sağlık kurumuna gidip muayene olmalısınız. Eğer nefes darlığı, göğüste sıkışma, basınç hissi varsa hemen ambulans çağırmalısınız.

8) İlaç yan etkileri
Birçok ilaç yan etki olarak ayak ve ayak bileklerinde şişmeye yol açabilir. Ayak şişmesine sebep olan ilaçlardan bazıları şunlar :
Östrojen ve testosteron gibi hormonlar
Nifedipin, Amlodipin, Diltiazem, Felodipin ve Verapamil gibi kalsiyum brokerleri (bir çeşit tansiyon ilacı)
Steroidler ve kortikosteroidler
Bazı antidepresanlar
Steroid olmayan iltihap giderici ilaçlar
Diyabet ilaçları
Eğer ayağınızdaki şişmenin ilaç yan etkisine bağlı olduğunu düşünüyorsanız doktorunuza danışın. Ayaklarınızdaki şişlik ileri boyutlara gelirse ilacı bırakmanız ya da dozajı azaltmanız gerekebilir.

9) Diğer nedenler
Aşırı kiloluluk, romatoid artrit, ödem, gut, ayak ve bacak kırılması, aşil tendonunun kopması, uzun süre ayakta durmak ve uzun süre hareketsiz kalmak da ayaklarda şişmeye yol açabilir.

Ayak şişmesi tedavisi şişlik nasıl indirilir:
Ayak şişmesi altta yatan nedene göre tedavi edilebilir. Ancak genel olarak aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

1) Varis çorabı : Eczanelerde ve medikal marketlerde kolaylıkla bulabileceğiniz varis çorapları ağrınızı keser ve ayaklarınızda, ayak bileklerinizde ve bacaklarınızda sıvı birikmesini önler. Genellikle hafif, orta ve ağır seçenekleri vardır ve ayağınız için fazla sıkı olmayan bir çift seçmeniz gerekir.

2) Ayakları yüksekte tutma : Bir yerde oturup ya da uzanıp, ayağınızı kalp seviyesinden yukarıda duracak şekilde uzatmak şişliğin azalmasına yardımcı olur. Genellikle ayağınızın altına iki yastık koymak işe yarayacaktır. Yükseklik, sıvının bacağınıza doğru geri gidip şişliğin azalmasını sağlayacaktır.

3) Egzersiz : Çok uzun süre oturmak ya da ayakta durmak ayak şişliğini artırabilir. Bunun için dizlerinizi hareket ettirip bileklerinizi germeniz ve esnetmeniz gerekir. Yüzme gibi aktivitelere yönelebilirsiniz, böylece ayaklarınız fazla yük kaldırmak zorunda kalmayacak ve cildiniz de rahatlayacaktır.

4) Dinlenme : Eğer ayağınızdaki şişlik bir sakatlık, zedelenme durumu sonucu ise doktorunuza da danışarak ayağınızın üzerine fazla basınç yapmamalı, ayağınız iyileşene dek üstüne basmamalı ve dinlenmelisiniz.

5) Kilo verme : Bazı durumlarda aşırı kilo alımı ayakların yükünün artmasına ve ayakların şişmesine sebep olur. Bunun için kilo vermek hem ayak şişliğini ve ağrılarını azaltacak hem de genel anlamda sağlığınıza faydalı olacaktır.

6) Epsom tuzu (magnezyum sülfat) : Ayaklarınızı 15-20 dakika kadar epsom tuzu eklenmiş soğuk suya sokun. Bu tuzlar şişliği ve buna bağlı olarak gelişen ağrıyı hafifletecektir. Eğer ayağınızda diyabetik nöropoati varsa ayağınızı suya sokmadan önce sıcaklığı elinizle kontrol edin ve aşırı soğuk-sıcak sudan kaçının.

7) Magnezyum takviyesi  : Günlük beslenmenize 200-400 mg civarında magnezyum eklemek vücudunuzda su birikmesini kısıtlayacak ve ağrılarınızı azaltacaktır. Ancak bu gıda takviyesini almadan önce mutlaka danışın çünkü böbrek ve kalp hastalarının bu kadar magnezyum tüketiminden kaçınması gereklidir.

8) Buz torbası : Şişen bölgeye 15-20 dakika kadar buz uygulayın. Her üç-dört saatte bir bu işlemi tekrarlayın.

9) Hastalıklara ve özel durumlara yönelik tedaviler : Eğer ayak şişmesi kalp yetmezliği gibi sebeplere bağlı olarak gelişmişse doktorunuz size diüretik reçete edebilir. Bu ilaçlar böbreklerinizi etkileyerek sıvı salınımını kontrol altına alır. Eğer şişlik romatoid artrit gibi bir durumdan kaynaklıysa tedavi bu hastalığın iyileştirilmesine yöneliktir. Sakatlanmalara bağlı şişliklerde kemiğin yerine oturtulması, alçı, ameliyat gibi tedaviler gereklidir. Eğer şişlik ağrı yapıyorsa doktorunuz size ağrı kesici önerebilir. Hamilelikte rastlanan ayak şişmesi doğumdan sonra kendiliğinden düzelecektir. Ayrıca dinlenmek de şişliğin azalmasını sağlar.

Ayak şişmesi için hangi doktora gidilir? : Ayaklarda şişlik durumunda öncelikle bir dahiliye (iç hastalıkları) uzmanına muayene olmalısınız. Doktorunuz gerek görürse sizi bir ortopedist, enfeksiyon hastalıkları uzmanı, endokrinoloji uzmanı, kardiyoloji uzmanı ya da nefroloji uzmanı gibi sağlık personellerine yönlendirebilir.