Ay tozları NASA’yı düşündürüyor

Ay’da yürüyen astronotlara göre tozlardan kaçış olanaksız, çünkü uyduda her yer bunlarla kaplı. Apollo astronotları tozların gözlerine kaçtığını söylemişti. Ay tozları Apollo’nun optik cihazlarını bozmuş, uzay arabasına kadar girmiş, uzay elbiselerine yapışmıştı. Tozları yuttuğu belirlenen Apollo mürettebatından Harrison Schmitt’te alerjik belirtiler görülmüştü. Astronotlar tozların kesif kokusunu hâlâ anımsıyor.

Ay tozu yeryüzündeki tozlardan çok daha vahşi. Ay tozlarının son derece yüksek bir sürtünme etkisine sahip olduğunu biliniyor. Dünya’daki rüzgar ve su gibi faktörler tozların kenarlarını yuvarlarken, Ay tozları bu etkilere maruz kalmadığından kenarları son derece sert, köşegen ve keskin oluyor. Ay tozları meteorların, kozmik ışınların ve Güneş rüzgarlarının Ay’ın yüzeyini dövmesiyle kayalardan kopan parçalardan oluşuyor.

BİYOLOJİK ETKİLERİ BİLİNMİYOR

Konuyu araştıran NASA uzmanları Ay tozlarına uzun süre maruz kalınması durumunda mekanik cihazların aksaması bir yana, nefes almada sorunlardan ciddi akciğer hastalıklarına kadar bir çok risk sayıyor. Örneğin, 1972 yılında Ay’a giden Apollo 17 ekibinden Harrison Schmitt’te Ay tozuna bağlı olarak alerji çıkmıştı.

Apollo astoronotları yüzeydeki yürüyüşlerinin ardından elbiselerine yapışan Ay tozları ile kapsüle girmiş ve kasklarını çıkardıklarında da havaya kalkan tozları yutmuşlardı. Ay’a ayak basmalarından sadece bir saat sonra Apollo astronotları, özel elbiselerinin ay tozuyla kaplandığını söylemişti.

Şimdiye dek yüzeyde yapılan yürüyüşler bir kaç saati aşmadığından Ay tozlarının insan sağlığına ne gibi olumsuz etkilerinin olabileceği tam olarak kestirilemiyor. Ancak uzay üssünde saatler değil, haftalar ve aylar geçirecek astronotlar için Ay tozları ciddi tehlike oluşturabilir. Dünya’ya getirilen numune Ay tozlarında yapılan incelemeler, bunların birtakım garip kimyasal özellikler içerdiğini ortaya koydu.

AGGLUTINAT MİNERALİ KORKUTUYOR

Toz parçaları sadece birkaç mikron büyüklüğünde, dolayısıyla akciğerlerin içlerine kadar ulaşmaları oldukça kolay. Bilim insanları astronotları uzun süre maruz kalmaları durumunda akciğerlerinin bu tozlarla dolabileceğini vurguluyor.

Tozlar ayrıca, meteorlardan gelen agglutinat adlı bir mineral içeriyor, ki bu minerale henüz Dünya’da rastlanmadı. Kısaca insan vücuduna olumsuz etkileri önceden tahmin edilemiyor. Köşegen kenarları nedeniyle Aly tozlarının insan vücudunda kanca etkisi yaparak yaralanmalara yol açacağı düşünülüyor.

APOLLO’DAN BERİ UNUTULMUŞTU
NASA uzmanları astronotların Ay tozuna maruz kalma risklerini asgariye indirmek için, tozları elbiselerden çekecek elektrostatik cihazlar üretmeyi planlıyor. Ancak tozların biyolojik etkilerinin irdelenmeden alınan bu tip önlemler yetersiz kalacak.

ABD’li bilim insanları Ay tozu incelemelerini Apollo uçuşlarından sonra rafa kaldırmıştı. Uzmanlar biyolojik deneyler için en az 100 ton Ay tozuna gereksinim olduğunu vurguluyor, Apollo mürettebatı ise bunun sadece yüzde 1’ini Dünya’ya getirmişti.

Kaynak: