Avrupa'nın uykularını kaçıran soru

AB ve IMF'nin İrlanda'yı kurtarma operasyonu, Portekiz'in aynı duruma düşmesini önleyemeyebilir. Avrupa'yı korkutan soru şu: "İrlanda'nın borçluluğu İspanya ve Portekiz'e de bulaşırsa?"

Avrupa Birliği'nin İrlanda'yı kurtarmaya girişmesi piyasalarda kısa süreli bir rahatlama yaratabilir ancak Euro Bölgesi'nin umduğu gibi, piyasaların Portekiz'in de AB yardımı alması yolundaki ısrarını durdurmaya yetmeyebilir.

İrlanda, mali açığını kapatmak ve bankacılık sisteminin ileride muhtaç olabileceği sermaye gereksinimini sağlamak için dün AB ve Uluslararası Para Fonu'na (IMF) finansal yardım için başvurdu.

Bir AB kaynağı, AB maliye bakanlarının kabul ettiği taleple 80 ya da 90 milyar Euro dolayında bir paket sağlanabileceğini söyledi. Paketin amacı, İrlanda'nın borçluluğunun İspanya ve Portekiz gibi yüksek borçlu başka ülkelere de bulaşması ve giderek sistemik bir krize dönüşmesi tehlikesini bertaraf etmek.

Londra'da Credit Agricole CIB'den strateji uzmanı Peter Chatwell, "Kısa vadede bu risk iştahı için olumlu olur... Bunun İspanya ve Portekiz'i ateş hattından çekmek gibi bir etkisi olacağını düşünmüyorum" dedi.

PORTEKİZ DE RİSKTE

Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble de dün ZDF televizyonunda yaptığı açıklamada, "İrlanda'nın sorununa doğru yanıtı bulabilirsek, muhtemelen bulaşma etkisinden kurtulabiliriz" dedi. Ancak bu etki de uzun süreli olmayabilir. ING ekonomisti Carsten Brzeski şöyle diyor: "Bulaşmayı acaba engeller mi? Kısa vadede engeller ama orta vadede değil. Sadece piyasaları yatıştırır ve diğer ülkelere bir nefes alma fırsatı verir. Özellikle Portekiz daha kendini kurtarmış değil."

Portekiz ile İrlanda'nın borç sorunları aynı nedenden kaynaklanmıyor. İrlanda, emlak piyasasının çöküşünden zarar gören bankalarına yardım etmek zorunda kaldı. Portekiz'in sorunu ise düşük büyüme ve rekabet eksikliği.

Ne var ki sonuç iki ülke için de aynı oldu:

Piyasaların taşınabileceğine güvenemedikleri bir borç birikimi.

Portekiz'in Porto kentinde Informacao de Mercados Financeiros adlı danışmanlık şirketinden ekonomist Filipe Garcia, "Bence yardım istemek için sırada Portekiz var" dedi ve ekledi: "Bunun yıl bitmeden önce mi sonra mı olacağını bilemiyorum ama artık kaçınılmaz gibi. Tahvillere ödenecek faizler açısından bakıldığında bence kırılma noktasını aşmış durumdayız."

PİYASALAR İSPANYA'YA ODAKLANIRSA

Eğer piyasalar Portekiz'e yüklenirlerse, sıranın İspanya'ya geleceği düşünülüyor. Madrid'deki San Pablo üniversitesinden Edro Schwartz, "Portekiz yardım almak zorunda kalırsa piyasalar bu kez İspanya'ya odaklanacaklar ve o zaman hükümet ne yapacak, bilemiyorum" dedi.

Ekonomistlere göre, bazı Euro Bölgesi ülkelerinin borçlarına karşı piyasaların beslediği güvensizlik sorununun çözümü, her ülke için ayrı ayrı çözümler yerine tüm Euro Bölgesi ülkelerini içine alacak hızlı ve ayrıntılı bir çözüm bulunmasına yatabilir.

Sorunun, Euro Bölgesi'nin problemi baştan yanlış ele almasından kaynaklandığı düşünülüyor. Pek çok ekonomist ve politika yapıcısı sorunu Almanya'nın yarattığı görüşünde. Almanya'nın Euro Bölgesi'ne borç ödeyememe durumuna karşı, özel girişimcilerin zarar göreceği bir mekanizma yaratılması çağrısının, yatırımcıları korkuttuğu ve Portekiz ve İspanya tahvillerinin getirilerinin, gösterge Alman tahvillerininkilere karşı taşınamayacak boyutlarda spread'lere taşıdığı düşünülüyor.

BULAŞMA TEHLİKESİ NEDEN KAYNAKLANIYOR?

Brzeski, "Bence asıl bulaşma tehlikesi hâlâ Almanya'nın geleceğe dönük bir kalıcı kriz çözüm mekanizmasına, borç ödeyememe durumunun kontrollü olarak dahil edilmesi önerisinden kaynaklanıyor. Bu konu açıklığa kavuşturulmadıkça, spekülasyonlar ve olası bulaşma ihtimali de var olacak" dedi.

AB liderleri, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanacak mekanizma önerisini, Aralık ayı ortasında yapacakları toplantıda görüşecekler.