Avrupa, Rusya'ya enerji bağımlılığından kurtulabilir mi?

Ukrayna'da kriz derinleştikçe gerginlik ülke sınırlarını aşıyor çünkü Avrupa enerji tedariki konusunda endişe duyuyor.

Avrupa gaz ihtiyacının üçte birini Rusya'dan karşılıyor ve bunun yarısı Ukrayna üzerinden geliyor.

AB üyesi ülkelerin 4'ü doğal gaz ihtiyacının tümünü, 12'si ise yarısından fazlasını Rusya'dan karşılıyor.

Son günlerde boru hattı işletmecileri, enerji şirketi yöneticileri ve hükümetler kaygılarını ifade ediyor.

Enerjinin potansiyel silah olarak görüldüğü bir dönemde sık vurgulanan bir söz var: Petrol para, doğal gaz ise güç demek.

Yaptırımlara misilleme korkusu

Rusya'ya daha sert yaptırımların uygulanması halinde Devlet Başkanı Putin gaz vanalarını kapatarak misillemede bulunabilir mi? Yoksa bu Rusya'ya pahalıya mı patlar?

Ukrayna fazlasıyla şişirildiğini düşündüğü gaz faturalarına itiraza devam ederse Rusya gazı keser mi?

Ukrayna, Rusya ve AB arasında bugün Varşova'da yapılacak görüşmelerde bu konularda bir anlaşmaya varılması hedefleniyor.

Eğer kriz, ağır silahların konuşlandırılmasına kadar giderse boru hattının güvenlik amacıyla kapatılması mı gerekecek? Ukrayna gaz borularının en yoğun şekilde transit geçtiği bir ülke nihayetinde.

Bazıları, enerji gibi hayati önemde bir şey söz konusu olduğu için bu kaygıların fazla büyütüldüğünü ileri sürüyor.

Gaz, Rusya'nın en değerli ihraç ürünü ne de olsa; Soğuk Savaş'ın en yoğun olduğu dönemlerde bile Avrupa'ya gaz akışında sorun olmamıştı.

Fakat en kötü senaryo ihtimaline karşı Batılı ülkeler neden Rus gazına bağımlılığa son vermeye çalışmıyor?

Aslında deniyorlar ve bu hafta sonu G7 ülkeleri enerji bakanları bu sorunu tartışacak.

Ukrayna açısından ise en hızlı çözüm, doğal gazını Rusya'dan değil de Batı'dan almak; birçok boru hattında "tersine akış" denen bu işlemi gerçekleştirecek şekilde değişikliklere gidildi.

Örneğin, Alman enerji devi RWE, Polonya ve Macaristan üzerinden geçen boru hattıyla Ukrayna'ya gaz akışı sağlıyor. Slovakya da bu yönteme başvuracak. Fakat buradan elde edilen gaz Ukrayna'nın ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde değil.

Yeni enerji kaynakları

Birçok ülkenin umudu ise yeni gaz kaynaklarında, özellikle gemi yoluyla taşınabilen sıvılaştırılmış gazda (LNG).

Tümüyle Rus gazına bağımlı olan Litvanya, Baltık kıyısında hızla LNG terminali inşa ediyor. Böylece dünyanın herhangi bir yerinden gaz alması mümkün olacak. Bu projeye büyük öncelik veriliyor.

Polonya, Estonya ve Ukrayna da LNG'yi alternatif olarak görüyor.

Fakat bunun da bir dezavantajı var: küresel piyasada işlem gören LNG fiyat dalgalanmalarından çabuk etkileniyor. Örneğin 2011'de Japonya'nın Fukuşima felaketinin ardından nükleer santrallerini kapatıp diğer enerji kaynaklarına yönelmesi fiyatları artırmıştı.

Bazıları da umutlarını ABD'nin piyasaya LNG formunda sunacağı kaya gazına bağlıyor. Fakat bu proje de gelecek yıldan önce hayata geçemeyecek.

Uzun vadeli başka bir seçenek de Avrupa'nın kendi gazı. Norveç, İngiltere ve Hollanda uzun süredir gaz üretiyor; fakat bunların sağlayacağı artış pek de fazla olamayacaktır.

Bir başka plan ise ABD'nin yaptığı gibi Avrupa'da da kaya gazı devrimini gerçekleştirmek.

Fakat birçok Avrupa ülkesinde çevresel kaygılar bu sürecin yavaş ilerlemesine neden oluyor.

Ukrayna'da kriz derinleştikçe, Rusya'nın kendisine uygulanacak yaptırımlara karşı enerji kozunu oynaması ihtimali de artıyor.

Bu risk ise Rusya'nın enerji hakimiyetine son verme yollarını arama çalışmalarını hızlandıracaktır.