Avrupa Birliği'nde tarihi genişleme

Hürriyet Gazetesi'nin haberi'ne göre, Avrupa Birliği’nde 25’ler süreci havai fişek gösterileri ve konserlerle geceyarısından itibaren start aldı. Malta ve Kıbrıs ile birlikte eski sekiz doğu bloku ülkesi daha AB üyesi oldu. AB başkentleri mavi ve altın yıldızlı AB bayraklarıyla süslenirken, yeni Avrupalılar sokak partileri ve şenliklerle yeni bir döneme merhaba dedi.

Tarihi genişleme ile birlikte AB nüfusu 450 milyona ulaştı. ‘Big Bang’ yani ‘büyük patlama’ diye anılan genişlemeyle; Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya ve Slovenya’nın yanı sıra Kıbrıs ve Malta da AB üyesi oldu.

Yeni Avrupa, yeni dönemi sokak partileri, şenlikler ve konserlerle karşıladı. 1989 yılında halkın kadife devrimle komünizme son verdiği kitle eylemlerinin yapıldığı Prag’daki Wenceslas Meydanı bu kez binlerce kişinin katıldığı AB partisine evsahipliği yaptı. Gece yarısı itibariyle uzaydan AB fotoğrafı çekileceğinden Litvanya’da ‘evlerinizin önüne bir sürü mum yakın ki, uzaydan en parlak biz çıkalım’ çağrısı yapıldı. Eski Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa, ‘Bir rüya gerçek oldu’ dedi. Avusturya, İtalya ve Slovenya ülke liderleri genişlemeyi kutlamak üzere üç ülke sınırının kesiştiği dağlık bölgede bir araya geldiler.

Malta’daki kutlamalarda birçok ünlü ismin yanısıra bu yıl Eurovision’da birincilik kazanan Sertab Erener de konser verdi. Konserler, Avrupa Yayın Birliği tarafından tüm kıtada canlı yayınlandı. Kıbrıs Rum Kesimi’nin Lefkoşa’daki etkinlikleri ise Kıbrıslı Türk sanatçılar tarafından, ‘referandumda Türkler’e hayır dendiği’ gerekçesiyle boykot edildi.

YOKSUL AKRABALAR

AB şimdilik genişleme sarhoşu, ancak genişleme sorunsuz olmayacak. AB’ye daha önce hiç bu kadar yoksul ülkeler katılmamıştı. AB ekonomisine yüzde 5’lik katkı sağlayacak yeni üyelerin nüfusu şu anki AB nüfusunun ancak beşte birini oluşturuyor. Yeni üyelerde kişi başına düşen ortalama gelir, 15’lerin ortalamasının yüzde 40’ı kadar. AB’nin henüz kabul edilmiş bir anayasası olmaması da bir diğer soru işareti.

AB bayrağına yeni yıldız yok

Mavi zemin üzerinde bir daire oluşturan 12 yıldızın bulunduğu AB bayrağına, 10 ülkenin katılımına rağmen yıldız eklenmeyecek. Zaten, 1995 yılında Avusturya, İsveç ve Finlandiya’nın birliğe katılımından sonra da yıldız sayısı 15’e çıkmamış, 12’de kalmıştı. AB Komisyonu’nun sitesinde, 12 sayısının, geleneksel olarak mükemmeliyetin, bütünlüğün ve birliğin sembolü olduğu ve gelecekteki genişlemelere bağlı olmaksızın aynı kalacağı belirtildi.

Avrupa Komisyonu, ‘Çeşitli kültürlerde 12 rakamı, tamlığı temsil eden sembolik bir rakamdır. Aynı zamanda, senedeki aylar ve saat kadranındaki saatlere de karşılık gelmektedir. 12 yıldızın oluşturduğu daire de birlik sembolüdür’ ifadesi kullanıldı.

Polonya: Avrupa’nın en büyük başağrısı

38 Milyon nüfusuyla yeni Avrupa’nın en kalabalık ülkesi. Aynı zamanda Brüksel’in başını ağrıtmaya en büyük adaylardan biri. Çünkü daha AB üyesi olmadan oy hakkı konusunda imtiyazlar talep edip AB anayasasını kabulünü engellediler. AB anayasasının din hanesine; Hıristiyan yazılmasını istiyorlar.Ünlü Polonyalılar; Papa Jean Paul, Dayanışma lideri Lech Walesa. Ünlü içkisi: Zubrowka votka.

Çek Cumhuriyeti: Kafka’nın ülkesi

Almanca konuşan ülkeler ile Slav ülkeleri arasındaki köprü vazifesi gören Çek Cumhuriyeti, 1989 yılındaki kadife devrim ve 1993 yılında Slovakya ile yaptığı ‘kadife’ boşanmanın ardından bu kez 10 milyon nüfusuyla AB’yle nikah kıyıyor. Ünlü Çekler; yazar Milan Kundera, yazar Franz Kafka, besteci Antonin Dvorak, ünlü tenisçiler Martina Hingis ve Martina Navratilova. Psikanalizin babası Sigmund Freud ve Nazi döneminde ‘genetik araştırmalarıyla’ meşhur Gregor Mendel. Dünyaya katma değeri: Skoda markası.

Slovakya: Onları kimse istemiyordu

1990’larda Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan, AB trenine binmeye çalışırken, aşırı milliyetçi lideri Vladimir Meciar yüzünden yeni Avrupa’nın istenmeyen ülkesiydi. 1998 yılında AB’nin bastırması üzerine Meciar’a yol verip hızla reformları başlattılar. Ünlü Slovaklar; Andy Warhol, Alexander Dubçek.

Macaristan: Komünizme başkaldıran ilk ülke

Besteci Franz Liszt ile Rubik kübünün ülkesi olarak bilinen Macaristan, ekonomisi en güçlü olan yeni AB ülkelerinden biri. Sovyetlere başkaldıran ilk ülkelerden biri olan Macaristan, komünizm sonrasında kısa sürede enflasyonu ve işsizliği aşağıya çekti, AB’nin iki misli yıllık büyümeye sahip. Ünlü Macarlar: Oyuncu Zsa Zsa Gabor, para sihirbazı George Soros. İllüzyonist Harry Houdini.

Letonya: Elemelerde Türkiye’yi yendi

1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazandı. Ancak üçte biri Rusça konuşan 2.3 milyonluk nüfusuyla Rusya’nın çekim alanından çıkmaya çabalarken epey efor sarfetmiş bir ülke. Bağımsızlıktan sonra da bir süre Rus askeri ülkede kaldı. Rusça eğitim veren okullara getirilen sınırlama da iki ülkenin arasını geriyor. Letonyalıların son zamanlarda sevindikleri önemli olaylardan biri; Milli Takım’ın Avrupa elemelerinde Türk futbol takımını yenmesi.

Slovenya: En inatçı yeni üye

Yugoslavya’nın bir parçası olan Slovenya, bağımsızlık için çok inatçı bir mücadele verdi ve 1990 yılında özgürlüğüne kavuştu. Orta Avrupa ile Balkanlar arasında geçiş noktası. Nüfusun çoğunluğu katolik ve iyi eğitimli. 20 bin km2’lik küçük bir ülke ama, coğrafyası çok renkli; Alpler’den Akdeniz’e kadar uzanıyor.

Litvanya: 3.4 milyon nüfus yüzde 9 büyüme

Letonya, Estonya ile birlikte AB’ye katılan üç Baltık ülkesinden biri olan Litvanya, geçen yıl 3.4 milyonluk nüfusuyla yüzde 8.9’luk bir ekonomik büyüme sağlayarak rekor kırdı. Düz ve ormanlık bir ülke olan Litvanya’da nüfusun beşte biri tarımla uğraşıyor. Litvanyalıların en büyük merakı basketbol. Geçen yıl milli takımları Avrupa Şampiyonası’nı kazandı. Hemen hemen her bahçede ya da arsada bir basket potası bulunuyor.

Malta: Kıbrıs’tan bile küçük bir ada

Malta, 360 bin nüfusuyla AB’nin en küçük ülkesi unvanını kazanırken, Lüksemburg’u da tahtından indirdi. Km2 başına en çok nüfus düşen, dolayısıyla en yoğun nüfusa sahip ülkelerden biri. Km2’ye 1488 kişi düşüyor. Müzakere sürecinde Malta, küçük olmasına rağmen dişli bir ülke olduğunu gösterdi. 77 deregasyonla en çok ayrıcalık tanınan ülke. Tarihi dokusu ve doğal özellikleriyle film yapımcıların tercihi oluyor. Gladyatör, Troy, Monte Cristo Kontu gibi filmlerin bir kısmı burada çekildi.

Estonya: Enflasyonu bir türlü düşüremedi

Sovyetler’in Batı’ya açılan penceresiydi. Stalin’in saksafon yasağı Estonya’da geçmiyordu. Sovyetler her eve tv vererek, Estonya’yı Batı’dan uzak tutmaya çalıştı, ancak başarılı olamadı. 1.4 milyon nüfusuyla kısa sürede kendini toparlamayı başardı. Ancak sadece yüzde 4.5’lük enflasyonuyla hálá kriterleri karşılamıyor. Yeni dönemde her sınıfa bilgisayar projesiyle kısa sürede bilgisayarın en yaygınlaşmış ülkelerinden biri oldu. Bankalar evdeki PC’ler yüzünden şubelerini kapatmak zorunda kaldı. Devlet yönetiminde de e-hükümet projesi hayata geçirilmeye çalışılıyor.

Güney Kıbrıs: AB’ye hayır diyerek giren ülke

AB’nin en doğudaki üyesi. 24 Nisan’daki referandumda Annan planına hayır diyen Rumlar, tek taraflı AB’ye giriyor. ‘Evet’ diyen Türklere ise ambargo hafifleterek ağızlarına bir parça bal çalıyorlar. Aşk Tanrıçası Afrodit, şarkıcı George Michael, modacı Hüseyin Çağlayan dünyaca tanınan Kıbrıslılardan.

İşte büyük patlama

AB nüfusu 10 yeni üyeyle 450 milyona çıkacak. En büyük ülke 82 milyonluk Almanya. En küçüğü ise yeni üyelerden, 360 bin nüfuslu Malta. Yeni üyelerden en kalabalığı 38 milyonluk Polonya.

15’ler Avrupası’nın yüzölçümü 3.23 milyon km2’ydi. Bu alan şimdi 3.94 milyon km2’ye genişliyor. Yüzölçümü en geniş ülke Fransa, en küçüğü ise Malta.