Askeri hakimler YAŞ'a karşı

Erken emekli edilen ve disiplinsizlik sebebiyle ordudan atılan subaylar tarafından açılan davalar üzerine Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, 1998 ve 2000 yıllarında verdiği kararlarda, şûra kararlarının hukuka uygunluk yönünden denetiminin bir zorunluluk olduğunu vurguladı. Konu, başbakan oldukları dönemde Abdullah Gül ile Recep Tayyip Erdoğan’ın YAŞ kararlarına şerh koymasıyla yeniden tartışılmaya başlandı. Disiplinsizlik gerekçesiyle ordudan atılan astsubaylar Süleyman Dabanlıoğlu ve Tanju Kale tarafından açılan davada Askeri Mahkeme’nin Birinci Dairesi, YAŞ kararının ‘yok’ hükmünde olduğunu tespit etti. Mahkeme, eksik değerlendirme ve bilgilendirme sebebiyle YAŞ kararlarına da bazı hataların yansıyabileceğine işaret etti. Kararın gerekçesinde şu ifadelere yer verildi: “Kamu adına tasarrufta bulunsa da insanların ve oluşturdukları kurulların tümüyle hatadan ve hata iddialarını karşılama ihtiyacından masun olmadıkları gerekçesi karşısında, YAŞ kararlarının hukuka uygunluk yönünden denetimi fiili bir zorunluluktur. Zira, kimi eksik değerlendirme ve bilgilendirmelerden kaynaklı olarak anılan yüksek kurul kararlarına da bazı hatalar yansıyabilir.” Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu da, 1999 Ağustos Şûrası’nda re’sen emekliye sevk edilen Milli Savunma Bakanlığı Kanunlar Dairesi Başkanı Tuğgeneral Aydın Kalpakçı’nın açtığı davaya ilişkin kararında, “Demokatik rejimi benimseyen hukuk devletinin yargı güvencesini ihmali düşünülemez.” diyerek YAŞ kararlarının yargı denetimine açılması gerektiğine dikkat çekti. Yüksek Mahkeme, pozitif hukuka (yürürlükteki Anayasa, yasa ve düzenlemeler) göre YAŞ kararlarının yargı denetimi dışında olduğu için emekliye sevk edilen Tuğgeneral Kalpakçı’nın maddi ve manevi tazminat talebiyle açtığı davanın görülmeyeceğine karar verdi. Mahkeme kararında, buna karşılık hukuk devleti ilkesinin en başta gelen teminatının bağımsız yargı denetimi olduğu ifade edildi. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Anayasa Mahkemesi’nin yargı denetimiyle ilgili yorumlarına da yer verilen gerekçeli kararda şu değerlendirme yapıldı: “İnsan haklarına saygılı, demokratik bir hukuk devleti olma iddia ve koşulunun, kişilerin hukuki ve fiili durumunu etkileyen idari işlem niteliğindeki tüm kamu tasarruflarının bağımsız yargı organının etkin denetimini eksiksiz gerçekleştiren bir hukuk düzenini toplum hayatında egemen kılmaktan geçtiği tartışmasız olarak ortaya çıkmaktadır.” AYİM kararındaki “Hukuk devleti ilkesi çağdaş evrensel bir değer olup çoğu uluslararası örgütlere entegre olabilmenin bir ölçeği olarak değerlendirildiği de yadsınamaz bir gerçektir.” ifadesi askerî yargının AB gibi entegrasyonlara bakışını yansıtması açısından dikkat çekti. YAŞ kararıyla 18 astsubay ve subayın disiplinsizlik sebebiyle ilişiğinin kesilmesi ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın YAŞ kararlarının yargı denetimine açılması yönünde şerh koymasıyla tartışma alevlenmişti. Aralık 2002’deki YAŞ toplantısında dönemin başbakanı Abdullah Gül karara şerh koymuştu. Öte yandan, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer başta olmak üzere, Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Danıştay Başkanı Nuri Alan ve Yargıtay eski Başkanı Sami Selçuk da zaman zaman yaptıkları konuşmalarda YAŞ kararlarının yargıya açılmasını istemişti.