Askere gitme yaşı değişti buna dikkat!

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Tasarının tümü, 7 Şubat'ta yapılan oylamalarda toplantı yeter sayısı bulunamadığı için kabul edilememişti.

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'nın tümü oylanarak kabul edildi.

Yasayla askere gitme yaşı değişti. Artık 21 yaşına gelenler askere alınacak.

NELER DEĞİŞTİ?

UZMAN ERBAŞLAR : Uzman erbaşların askerlik hizmetinde geçen süreleri, memuriyet hizmetinden sayılacak. Uzman erbaşlara ek gösterge verilmesi, askeri hizmete ilişkin görevleri nedeniyle haklarında kamu davası açılması halinde hukuki yardımdan yararlanmaları ve bir tam yıldan eksik hizmet süreleri, ikramiyelerinin tespitinde dikkate alınacak.

HAVA DEĞİŞİMİ İZİN SÜRELERİ DEĞİŞTİ

Kanunla ayrıca, hava değişimi ve istirahat sürelerinin askerlikten sayılacak kısmı, uzun döneme tabi olanlar için 90 günden 30 güne, kısa döneme tabi olanlar için 45 günden 15 güne düşürüldü.

ASKERLİK YAŞI DEĞİŞTİ

*Her yıl yoklamalar sonucunda askere elverişli oldukları tespit edilenler, Genelkurmay Başkanlığının teklifi üzerine, Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre 21 yaşına girdikleri yıl askere alınmak üzere çağrılacak.

Barışta, muvazzaf ve yedek erbaş ve erlerden askere çağrıldıkları sırada tutuklu ve hükümlü bulunanlar, tahliyelerine kadar sevk edilmeyecek. Bunlardan askerlikle ilişiği olanlar tahliyelerinde serbest bırakılmayarak ilgili kolluk kuvvetlerince askerlik şubelerine teslim edilecek.

HAPİS CEZASI ALANLARI ASKERLİĞİ

Askere alınmadan önce veya askeri yargının görev alanına girenler hariç askerlikleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı bir yıl ve daha az süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza, kısa süreli hapis cezaları yerine, hükmedilen TCK uyarınca getirilen tedbirler veya adli para cezasına mahkum edilen er ve erbaşlar ile yedek subaylar hakkında verilen ceza ve tedbirlerin yerine getirilmesi, askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılacak. Bu durumdakiler, terhis edildikleri zaman serbest bırakılmayıp cezalarının çektirilmesi için kıtalarınca bulundukları yerin cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek. Bir yıldan fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya hükmedilenler, kıtalarınca bulundukları yerin cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek. Tahliye olanlar geri kalan askerlik hizmetlerini tamamlatılmak üzere en yakın askerlik şubesine teslim edilecek. İnfazları geri bırakılan mahkumiyetler için zamanaşımı işlemeyecek.

KİMLER BAKAYA KABUL EDİLECEK?

Tabi oldukları celp döneminde silah altına alınacakları bildirilmiş olan yedek subay aday adaylarından, sevk öncesi hazırlık işlemlerini yaptırmak maksadıyla belirlenen tarihlerde yurt içinde askerlik şubesi başkanlıklarına gelmeyenler, yabancı ülkelerde bulundukları yerin elçilik veya konsolosluklarına başvurmayanlar ile sınıflandırılan yedek subay adaylarından askerlik şubesi başkanlıklarına gelip sevk tarihlerinde sevk evrakını almayanlar veya sevk evrakını alıp kendilerine verilen yol süresi sonunda sınıf okulu veya eğitim merkezine katılmayanlardan mazeretleri bulunmadığı anlaşılanlar, bakaya olarak kabul edilecek.

Kanunla, bakaya yedek subay adaylarının askerlik şubelerine başvurmaları halinde derhal eğitim merkezi, birlik veya sınıf okullarına sevk edilmeleri sağlanıyor.

TSK PERSONELİ İÇİN YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
TAZMİNATLAR NE KADAR ARTTI?
DİĞER SAYFADA GEÇEN YASANIN TAMAMI VAR
[PAGE]
İŞTE MECLİS'TEN GEÇEN YASANIN TAM METNİ

-Asker emeklileri de 100 liradan yararlanacak

Milli istihbarat hizmetleri ve emniyet hizmetleri sınıfına mensup emekli personel ile çarşı ve mahalle bekçilerinin emeklilerine her ay ödenen 100 liradan, makam tazminatı almayan subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaş emeklileri de yararlanacak.

Kimlik kartları, özlük dosyaları, kişisel veriler ve ve posta gönderilerine ilişkin hususlar yeniden düzenleniyor. Buna göre, askeri kimlik kartı; kişinin, TSK personeli olduğunu ve kimliğini gösteren resmi belge olacak. TSK mensupları, yönetmelikle belirlenen istisnalar saklı kalmak kaydıyla askeri kimlik kartlarını resmi ve sivil olarak üzerlerinde bulunduracak.

TSK personelinin temin, yetiştirme, istihdam, emeklilik, ayırma, atama, yer değiştirme, görevlendirme, seferberlik ve özlük hakları gibi işlemleri ve askeri hizmetlerin yürütülmesine ilişkin kişisel verileri; personel bilgi sistemlerinde ve özlük dosyalarında korunacak.

Uzman erbaşlar hariç erbaş ve erler ile askeri öğrenciler tarafından gönderilen ve kendilerine gelen posta gönderileri, ilgilinin amirince denetlenebilecek.

-Amatör askeri spor kulüpleri kurulabilecek

TSK mensupları; kendi kıta, karargah ve kurumları içinde amatör askeri spor kulüpleri kurabilecek ve bu kulüplerde faaliyette bulunabilecek. Harp ve vazife malulleri ile gaziler tarafından rehabilitasyon amacıyla kurulan spor kulüplerinin TSK spor tesislerinden istifadesine Genelkurmay Başkanlığınca izin verilebilecek.

Garnizon komutanlığı görevinin hangi kıta, komutan veya kurum amiri tarafından yapılacağı Genelkurmay Başkanlığınca düzenlenecek. Bu görevin yürütülmesi amacıyla Genelkurmay Başkanlığınca garnizonda bulunan kıta, karargah ve kurumların dışında kadro ve teşkiller oluşturulabilecek.

-Kış eğitim merkezleri kuruluyor

TSK personelinin sosyal ve moral ihtiyaçlarını karşılamak, dayanışmayı artırmak, mesleki, sosyal gelişmelerini mümkün kılacak imkanları hazırlamak amacıyla Genelkurmay Başkanlığının izniyle orduevi ve bağlı şubeler, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri kurulabilecek. Bunların merkezi yönetim bütçe kanunuyla belirlenen giderleri genel bütçeden karşılanabilecek.

Genelkurmay Başkanlığının izniyle belirli zamanlarda özel askeri eğitimlerin yapılması, personelin moral ve motivasyonuna katkı sağlanması için özel, yerel veya kış eğitim merkezleri kurulabilecek.

Orduevleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları, vardiya yatakhaneleri özel, yerel ve kış eğitim merkezlerinin gelirleri; işletme ve kira gelirlerinden, üye aidatlarından, bağış ve kart ücretlerinden, sergi, fuar, promosyon, reklam ve diğer gelirlerden oluşacak.

Genelkurmay Başkanlığının izniyle ihtiyaç görülen yerlerde rehabilitasyon merkezleri, gazi uyum evleri, refakatçi misafirhaneleri, kreş, gündüz bakımevleri ve özel bakım merkezleri açılıp işletilebilecek.

Özel ihtisas gerektiren hizmetlerin, personel yetersizliği veya maliyeti nedeniyle verilememesi halinde, hizmetler, hizmet alımı veya kiralama yoluyla dışarıdan karşılanabilecek.

Bu tesislerin kiraya verilmesi, işletilmesi, işlettirilmesi, mal ve hizmet alımı işlemleri tesis müdürlüklerince yerine getirilecek.

-Askeri kantinler kiraya verilebilecek

TSK personelinin dayanıklı tüketim malları hariç zaruri ihtiyaçlarının daha ucuz ve kolaylıkla sağlanması için her kışlada kantin kurulabilecek. Askeri kantinlerin tamamı, bir kısmı, bazı şubeleri veya reyonları kiraya verilebilecek ya da üçüncü şahıslara işlettirilebilecek.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin sosyal, tarihi ve teknik gelişimini dönemlere göre yansıtmak, dünya tarihindeki etkinliğini, kahramanlığını, yerine getirdiği görevlerini sergilemek amacıyla askeri müzeler kurulacak.

-Muafiyet ve istisnalar

TSK tarafından kuruluş amaçlarına göre işletilen orduevi ve bağlı şubeleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları, vardiya yatakhaneleri ve bunların müştemilatı, özel, yerel ve kış eğitim merkezleri, askeri kantinler ve askeri müzeler kurumlar vergisinden muaf olacak. Bu muafiyet, yapılacak vergi kesintilerini kapsamayacak.

Belirtilen tesisler Emlak Vergisi'nden bu tesislerin mal ve hizmet alımları nedeniyle düzenlediği ödemeye ilişkin kağıtlar; Damga Vergisi'nden istisna olacak.

Orduevi ve şubeleri, özel, yerel veya kış eğitim merkezleri ve kışla dışındaki askeri kantinlerin aylık gayrisafi hasılatının yüzde 1'i; askeri müzelerin kültür sitesi aylık gayrisafi hasılatının yüzde 1'i genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimine yatırılacak.

ASKERLİK YASASI: TERFİLER NASIL OLACAK?
GÖREV UZATMASINDA DÜZENLEME
ZAMLAR VE TAZMİNAT ORANLARI DA DEĞİŞTİ
DİĞER SAYFADA...
[PAGE]
Kuvvet komutanlarının görev süreleri birer yıllık sürelerle yaş haddine kadar uzatılabilecek. Rütbe bekleme süresini tamamlamaya bir yıl kalanlar da Yüksek Askeri Şura (YAŞ) değerlendirmesine alınacak.

TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıklarının merkez karargahlarında, Silahlı Kuvvetler Uzmanı ve Uzman Yardımcıları istihdam edilebilecek.

TSK Personel Kanunu'ndaki "yeterlilik" tanımına "fiziki" ibaresi de eklenerek, "ahlaki, askeri, mesleki, fiziki, zihni kifayet ve üst rütbeye liyakatidir" şeklinde "yeterlilik" yeniden tanımlanıyor. Fiziki yeterlilik değerlendirme testinden elde edilecek not, sicil sistemine dahil edilecek. 

Rütbe bekleme süresini tamamlamaya bir yıl kalanların da değerlendirmeye alınması düzenlemesiyle birlikte yıllık kontenjanda değişiklik yapılabilmesi için, YAŞ'a, yıllık kontenjanda değişiklik yapma yetkisi verilecek. Mevcut düzenlemede, yıllık kontenjan, "Her rütbedeki general ve amiral sayısının bekleme sürelerine bölümü sonucu çıkan miktardır" olarak tanımlanıyor. 

Dış kaynaktan sağlanan muvazzaf subay adayları, öncelikle temel askerlik eğitimine tabi tutulacak ve bu eğitimde başarılı olma şartı aranacak. Subaylığa uygunluk işleminde kararname esası kaldırılacak. Bu işlem, kuvvet komutanlıkları personeli için Milli Savunma Bakanı; Jandarma Genel  Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli için İçişleri Bakanının onayı ile yapılacak.

İlk  uygunluk işleminden sonraki rütbe terfi işlemleri ise ilgili komutanlığın Kurmay Başkanının onayı ile düzenlenecek. 

Albaylar, general ve amirallerin bir üst rütbeye terfilerinde mevcut sistem korunarak üçlü kararname ile yapılacak.

"Korgeneral-Koramiral" rütbe kontenjanlarında da değişiklik yapılabilecek. Mevcut kanunda, "Tuğgeneral-Tuğamiral, Tümgeneral-Tümamiral" kontenjanlarında değişiklik yapılabiliyor.

-Kuvvet komutanlarının görev süreleri

Kuvvet komutanlarının görev süreleri birer yıllık sürelerle yaş haddine kadar uzatılabilecek. 

Teğmen rütbesi hariç olmak üzere son 10 yıl içinde en az dört farklı sicil üstü tarafından üç kez sicil tam notunun yüzde 60'ından daha düşük sicil alan subay ve astsubaylar hakkında yetersizlik nedeniyle TSK'dan ayırma işlemi başlatılabilecek.

Rütbe bekleme süresini tamamlamaya bir yıl kalanlar da YAŞ değerlendirmesine alınacaklar. Bunlardan terfi ettirilenler ile kadrosuzluktan emekli edilenler, rütbe bekleme sürelerini tamamlamış sayılacak.

Astsubayların rütbe onay makamı, ilgili kuvvet komutanlığının kurmay başkanı olacak. 

Astsubaylıktan subaylığa uygunluk işlemi, üçlü kararname yerine bakan onayıyla yapılacak. 

Pilotaj eğitimini bitirenlerin yükümlülükleri, bu eğitimlerde geçen sürenin iki katından üç katına uzatılacak. 

Atamaya tabi tutulan personelden izinli, raporlu, tutuklu, açıkta, firarda ya da izin tecavüzünde olanlar ile hastanede yatanların ilişikleri evrak üzerinden kesilebilecek.

Taşıt Kanunu kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak.

-Zam ve tazminatlar

Hastalıkları nedeniyle resmi yataklı tedavi kurumlarında yatarak gördükleri tedavi süreleri hariç, bir takvim yılı içinde kullanılan hastalık izin süreleri toplamı 15 günü aşan personele, devlet memurlarında olduğu gibi, aşan günlere isabet eden yan ödeme puanından kaynaklanan zam ve tazminatlar ödenmeyecek. Sağlık kurulu raporu üzerine verilen hastalık izinleri ile kanser, verem, akıl hastalığı, şeker hastalığı ve açık kalp ameliyatı gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananların kullandığı hastalık izinleri ve terörle mücadele veya hudut birliklerindeki görevleri nedeniyle yaralanan personele ise ödenecek.

Milli Savunma Bakanı veya İçişleri Bakanı, subay ve astsubayların istek üzerine yaş haddi, adi malullük dahil malullük veya vazife malullüğüne bağlı emeklilik işlemleri ile istifa işlemlerine ilişkin onay yetkisini devredebilecek.

Askeri hizmetine ilişkin görevleri nedeniyle haklarında kamu davası açılan personelden beraat edenlerin, vekalet verdiği avukata ödedikleri ücret ile yaptıkları masraflar, Milli Savunma Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.

Uzman erbaşlar bulundukları derece ve kademelerine bir kademe ilave edilerek astsubay nasbedilebilecek.

Yaş haddine ve ilave kademe verilmesine ilişkin hususlar, uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçen ve halen görevde olanlar için de uygulanacak, fakat bunlara geçmişe ilişkin herhangi bir ödeme yapılmayacak.

 -KDV'den istisna

Başbakanlıkça tahsis edilecek kamu kurum ve kuruluşlarına ait konutları belirlemek, gerektiğinde bu amaçla taşınmaz kiralanması ve edinimine ilişkin işlemleri yürütmek, Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü'nün görevleri arasına eklenecek.

Orduevi ve bağlı şubeleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları, vardiya yatakhaneleri ve bunların müştemilatı, özel, yerel ve kış eğitim merkezleri, askeri kantinler ve askeri müzelerin yaptıkları teslim ve hizmetler ile bu kurum ve kuruluşların yapacağı mal ve hakların kiralanması işlemleri KDV'den istisna edilecek.

KOMUTANLAR VE ASKERİ PERSONEL NASIL
YARGILANACAK? HEPSİ DEĞİŞTİ
DİĞER SAYFADA[PAGE]Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında görevi dolayısıyla işlenen suçlardan dolayı soruşturma açılmasına Başbakan; Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek. Başbakan, Genelkurmay Başkanı ve üç kuvvet komutanı hakkında, İçişleri Bakanı da Jandarma Genel Komutanı hakkında araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptıracak, soruşturma izni verecek veya vermeyecek.

TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Askerlik Kanunu ile Bazı KHK'lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterinde bulunan veya TSK'ca üretilen mal ve hizmetler, gerek dost ve müttefik devletlerin, gerekse bu devletlerde bulunan kamu veya özel kurum ve kuruluşların ürettiği mal ve hizmetlerle mübadele edilebilecek.

Kanunla, yabancı firma veya kuruluşlara taşınır veya taşınmaz malların tahsisine imkan veren düzenleme ihtiyacı da gideriliyor. Bu ihtiyacın giderilmesi amacıyla, TSK ihtiyaçları kapsamında yürütülen savunma ve güvenlik ile ilgili proje ve ön çalışmalarla sınırlı olmak üzere, mal ve hizmetlerin bedelli veya bedelsiz tahsisi ile ilgili kanun kapsamına dahil ediliyor.

TSK'ca yürütülen savunma ve güvenlikle ilgili projelerde, ilgili bakanlığın kullanımında bulunan taşınmazlar, kamu veya özel kurum kuruluşlara bedelli veya bedelsiz tahsis edilebilecek.

Kanunla, TSK'nın köy, mecra gibi meskun mahallerden uzak yerlerdeki arazilerindeki ot, meyve, yemek artığı gibi askeri nitelikli olmayan, ihtiyaç fazlası bulunan taşınır mallarının köylülere hibe edilmesi gibi taleplerin karşılanabilmesi, bu malların israfının önüne geçilmesi ve ekonomik değere dönüştürülebilmesi amacıyla değişiklik yapılıyor.

Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların satışı, kiralanması, mübadelesi, bedelsiz tahsisi ve hibe edilmesi bu düzenleme dışında olacak. Ancak, TSK'ca yürütülen savunma ve güvenlikle ilgili proje veya ön çalışmalarda, taşınmazlar; kamu veya özel kurum ve kuruluşlara, İçişleri Bakanlığı veya Milli Savunma Bakanlığınca bedelli veya bedelsiz tahsis edilebilecek.

Dost veya müttefik devletlere ve bu devletlerde bulunan kamu veya özel nitelikteki kurum ve kuruluşlara mal veya hizmetin hibesi, mübadelesi veya yardım olarak verilmesi işlemleri ile ilgili anlaşmaları imzalamaya; Cumhurbaşkanı ve Başbakanın yetkileri saklı kalmak kaydıyla, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek kişi ve kuruluşlar da yetkili olacak.

-Uzman erbaşlar

Uzman erbaşların askerlik hizmetinde geçen süreleri, memuriyet hizmetinden sayılacak. Uzman erbaşlara ek gösterge verilmesi, askeri hizmete ilişkin görevleri nedeniyle haklarında kamu davası açılması halinde hukuki yardımdan yararlanmaları ve bir tam yıldan eksik hizmet süreleri, ikramiyelerinin tespitinde dikkate alınacak.

 TSK'da görevleri sona eren uzman erbaşların askerlik hizmetinde geçen süreleri memuriyet hizmetinden sayılacak.

Korumaya alınmış emekli personelden, meskende korunmaları mutlak surette zorunlu bulunanlar, Başbakanlıkça belirlenecek konutlardan yararlandırılacak.

Sözleşmeli subay ve astsubaylara tazminat ödemesi yapılırken, bir tam yıldan eksik hizmet süreleri, ikramiye tespitinde dikkate alınacak.

-İtirazlar Cumhurbaşkanlığına

 2010 referandumunda kabul edilen Anayasa'daki "Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan'da yargılanacak" hükmü, ilgili kanuna aktarılıyor. 

Bu suçlardan dolayı soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında Başbakan; Jandarma Genel Komutanı hakkında  İçişleri Bakanı karar verecek.

Bu suçlara ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında Başbakan, Jandarma  Genel Komutanı hakkında İçişleri Bakanı, araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. 

Soruşturma izni verilmiş bulunanlar, izin vermeye yetkili mercice, soruşturmanın emniyeti ve sağlıklı devam etmesi için geçici süreyle görevden uzaklaştırılabilecek. Anılan kararlara karşı ilgililer, 10 gün içinde Cumhurbaşkanlığına itiraz edebilecekler. İtiraz üzerine Cumhurbaşkanı tarafından verilen karar kesin olacak.

-Dayanakları gösterilmeyen ihbarlar ve şikayetler

İsimsiz, imzasız, adressiz veya takma adla yapıldığı anlaşılan ya da belli bir olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler işleme konulmayacak. 

Araştırma veya ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanlarıyla da yaptırılabilecek. Bu şekilde görevlendirilen kişiler, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'da ön inceleme ile görevlendirilen kişilere tanınan yetkilere sahip olacak.

Soruşturma izni verilmemesi kararı hakkında ilgililer tarafından yapılan itirazın Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmesi veya soruşturma izni verilmesi kararına karşı süresi içinde itiraz edilmemesi ya da bu itirazın Cumhurbaşkanı tarafından reddedilmesi üzerine, izin vermeye yetkili merci tarafından soruşturma yapmak üzere denetim elemanlarından üç kişilik bir soruşturma kurulu oluşturulacak. Kurul, soruşturma sırasında Ceza Muhakemesi Kanunu'nun cumhuriyet savcısına tanıdığı bütün yetkilere sahip olacak ve soruşturma sırasında hakim kararı alınması gereken hususlarda yetkili mahkemelere başvuracak.

Kurul, yaptığı soruşturma sonucunu bir raporla tespit ederek izin vermeye yetkili merciye sunacak. İzin vermeye yetkili merci kamu davasının açılmasına gerek görmezse kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verecek. Bu karar kesin olacak. İzin vermeye yetkili merci kamu davasının açılmasına gerek görürse, soruşturma dosyasını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmak üzere Anayasa Mahkemesi'ne gönderecek.