Antik Yunanlılar borç krizini nasıl çözerdi?

Antik Yunanlılar modern Yunanlılara borç krizi ile ilgili ne öğüt verirlerdi?

Oxford Üniversitesi'nde Antik Yunan ile ilgili ders veren Armand D'Angour Antik Yunanlıların modern borç krizini nasıl çözmeyi tercih edeceklerini yazdı.

1.Borç, bölünme ve isyan. Milattan önce 6. yy Atina'sından haberler.

Milattan önce 6. yy'?n başlarında Atina halkı büyük bir borç yükü altındaydı. Toplumsal bölünme çok sertti ve sosyal eşitsizlikler alıp başını gitmişti. Fakir çiftçiler ailelerini besleyebilmek için kendilerini köle olarak satıyorlardı.

Devrim kaçınılmazdı ancak aristokrat Solon zengin ve fakirlerin ortak çıkarlarını göstermeyi başardı. Borçları azalttı, toprak satın almaya sınırlamalar getirdi, toplumu sosyal sınıflara böldü ve her sınıfa kendi bütçelerine uygun finansal sorumluluklar yükledi.

Solon'un yaptığı düzenlemeler her ne kadar en başlarda herkesin tepkisini çekse de sonunda tüm toplum tarafından kabul edildi ve demokrasinin doğuşuna ön ayak oldu.

Solon'unbaşarısı bize olağanüstü devlet adamlarının toplumun refahı için gerekli kararları halkın hoşuna gitmese bile alabilecek kadar güçlü olması gerektiğini gösteriyor. Yani bir lider stabilite ve adalet için popülaritesini feda etmeyi göze alabilmeli.

2. Sırada ne var? Delfi kahinleri

Antik Delfi doğruluk tanrısı Apollo'nun kahinlerinin eviydi.

Ancak Apollo'nun sözleri ancak kahinler tarafından yorumlandığında birşeyler ifade edebiliyordu. Kahinler de genelde oldukça muallak kehanetlerde bulunmaktan öteye gitmiyorlardı.

Yani, eğer biri kahine ''Yunanistan Euro bölgesinden çıkmalı mı?'' diye soracak olursa kahin büyük olasılıkla ''Euro Yunanistan'ı terk ederse Yunanistan'da euroyu terk etmeli'' derdi.

Eh tabi euro yanlıları ve karşıtları da bu kehaneti istedikleri yere çeker, tartışır dururlardı.

Modern ekonomistlerin yaptıklarından çok da farklı birşey değil, ve en azından kahinlerin bir mazereti vardı: oldukça çok uyuşturucu kullanıyorlardı.

Belki daha yararlı bir öğüt Delfi'deki Apollo tapınağının üzerine kazılı özlü sözlerde bulunabilirdi.

Tapınağın üzerinde şöyle yazar ''Tanı kendini. Aşırıya kaçma.''

3. Yeni birşey yok: Bilge Pisagor

Eğer modern Yunanlılar günümüzün ekonomik problemleri yüzünden bunaldıklarını düşünüyorlarsa ataları Pisagor'dan öğüt alabilirler.

''Tarih tekerrürden ibarettir, yani hiçbir şey tamamen yeni değildir.''

Samoslu Pisagor milattan önce 6. yy'da yaşamış mistik bir bilge. O, evrendeki herşeyin ardında numaraların gizemi olduğunu düşünüyordu. Ona göre kosmik olaylar her 10 bin 800 yılda bir kendini yeniliyordu.

Onun ardından gelenler Pisagor'un bu görüşünü geleceğe taşıdı.

Eğer yandaki fotoğrafa bakacak olursanız tarihi vazo deseninde görülen figürün dizüstü bilgisayarıyla uğraşan modern bir Yunanlı olduğunu düşünebilirsiniz. Oysaki o binlerce yaşında ve kucağındaki bir bilgisayar değil yazma tableti.

4. İnanın bana daha kötü olabilirdi :Odisseas ve dayanıklılık

Homerus'un Odise destanının kahramanı ''Kalbim sıkı tutun, sen en kötü acılara katlandın'' der.

Bu şekilde büyük kahraman yıllarca süren çabalarını sadece sabırsızlık ve dayanıksızlık yüzünden çöpe atmamış olur.

Bu her durumda etkileyici bir mesaj, şöyle düşünmek gerek ''herşey şu ankinden daha kötü olabilirdi, hatta olmuştu büyük olasılıkla. Daha zorlu sınamalar geçildi, ve zeka, dayanıklılık ve çalışkanlıklla daha niceleri de gecilecek.''

5. Bunun doğru olduğuna emin misin? Sokrat ve sonu gelmez sorgulamaları

''Sorgulanmamış bir hayat yaşamaya değer değildir'' demiş Sokrat.

Sıradan insanları sorguya çekerek ünlü filozof oldukça kompleks sorulara cevap bulmaya çalışmış: ''Adelet nedir?'', ''Nasıl yaşamalıyız?'' genelde bu sorulara net cevaplar bulunamamış ancak Sokrat soruları sormaya devam etmiş.

Atinalılar Sokrat'tan o kadar rahatsızlarmış ki milattan önce 399 yılında onu idam etmeye karar vermişler. Bu sayede de filozof özgür düşünce ve etnik sorgulamanın sembolüne dönüşmüş.

Sokrat insanlara net cevapların bulunamayacağı durumlarda bile sorgulamaya devam etmeyi öğretmiş.

6. Soytarılar nasıl iktidara gelir? Komedyen Aristophanes

Aristophanes dünyanın en iyi komedi yazarlarından biri, yazdığı her dizede çağının Atinalı politikacılarıyla dalga geçerdi.

Kurbağalar adlı komedisinde ilk kez hava savaşı tiyatro sahnesine taşındı. Ve bu oyunda Atinalı tiyatroseverlere önemli bir mesaj verdi: İyi liderler seçin yoksa kötülerine mahkum olursunuz.

7. Geçen sefer yaptığımızı tekrar mı edelim? Efesli düşünür Heraklitos

''Aynı nehirde iki kez yıklanamazsın'' bu Heraklitos'un en unutulmaz cümlelerinden bir tanesi belkide.

Demek istediği şey elbette su akmaya devam ettiği için aynı yerden girseniz bile aynı nehirde bir kereden fazla yıkanamayacağınızdı. Su aktıkça nehir de değişir!

Öğrencilerinden biri birgün ''Ancak böyle düşünürsek aynı suya bir kez bile giremeyiz ki! Çünkü herşey sürekli değişiyorsa suya atılan her adım da bambaşka birşeydir'' demiş.

Ama değişkenlik ne kadar devam eden bir kavram olsa da farklı şeyler farklı hızlarda değişir. Sürekli değişen bir ortamda bazı sabit noktalar tespit etmek ve onlara tutunmaya çalışmak önemlidir.

Tahvil senetleri, piyasalar, kurtarma paketleri de eminim modern Yunanlıları benzer şeyleri düşünmeye itiyordur.

8. En kötü ihtimali söyle doktor! Hipokrat gerçeklerle yüzleşiyor.

Batı tıbbının kurucusu Hipokrat kabul edilir, doktorlar hala Hipokrat yemini ederler.

Hipokrat'ın zamanında doktorlar sonuçlar ne kadar korkunç olursa olsun, hastanın ölüme gittiği bilinse de herzama dürüstçe kayıt tutar ve hem kendilerine hem hastalara dürüst olurlardı.

Çünkü kendini kandırmak sağlık getirmez. Tedavi için objektif gözlem ve doğruculuk gerekir.

Birşeylere iyi tarafından bakmaya çalışmak tedavi getirmeyecektir.

9. Fırsatları değerlendirmek: Cleisthenes ve demokrasi

Antik Yunan'da insanlar kesinlikle fırsatları değerlendirmenin öneminin farkındaydı.

Anı yakalamak, ister spor müsabakalarında ister savaşta olsun önemliydi.

Çoğu alanda yetenekli olduğunu kanıtlamanın yolu doğru zamanda doğru şeyi yapmak yani, fırsatı kaçırmamaktan geçiyordu.

Mesela Atina'nın diktatörleri 6. yüzyılın sonunda şehrin yönetiminden çekilmek zorunda kaldıklarında yurttaş Cleisthenes anında bir anayasa yaratması gerektiğini biliyordu.

Bu öyle bir anayasa olmalıydı ki hiç birşey bir daha eskisi kadar kötü olmamalıydı, eski düzene dönülmemeliyd.

O, ülkeyi değiştirmek için tek bir fırsatı olduğunu biliyordu ve bu fırsatı değerlendirdi.

Her yurttaşa bir oy hakkı verdi ve demokrasiyi yarattı.

10: Büyük problem, uzun uzun yıkanmak: Mucit Arşimet

Bir tacın altından yapılıp yapılmadığını bulmaya çalışan Arşimet bir türlü bir sonuca varamıyordu.

Hikayeye göre sonunda hamamdaki havuza girerken o ayağını soktuğunda suyun yükseldiğini farketti ve bir anda yer değiştiren su sayesinde objelerin hacimlerini hesaplayabileceğini keşvetti.

Daha sonra o objeler tartıldığında ağırlıkları da bulunacak böylece yoğunlukları hesaplanabilecekti.

Keşfi yüzünden oldukça heyecanlanan Arşimet hamamdan çırıl çıplak çıkıp sokaklarda ''Eureka!'' diye bağırarak koşmuş. Eureka Yunanca'da ''buldum'' demek.

Zorlu bir probleme bir cevap bulmak uzun uzun düşünmeyi gerektirebilir ancak o heyecan verici çözüm çoğu zaman dinlenmeye karar verilip uzun bir banyo yapıldığında bulunur.