Anı yazımında farklı bir boyut

ALTAN Öymen’in kendi yaşamını yazdığı ikinci kitaba Tufan Türenç, "Altan Öymen’in kitabı ve bugüne uzanan çağrışımlar" başlıklı yazısında farklı bir yaklaşım getirdi...


ALTAN Öymen’in kendi yaşamını yazdığı ikinci kitabı ‘Değişim Yılları’ birincisi gibi anı yazımına yeni bir boyut getiriyor.

Öymen ustaca bir yol izleyerek salt kendi yaşamı ve tanık olduğu olayları aktarmak yerine, kitabın kapsadığı dönemin bir özet tarihini de okuyucusuna sunuyor.

O nedenle Öymen’in iki yapıtı da içerik olarak düz bir anı kitabı olmaktan kurtularak önemli bir belgesel niteliğine kavuşuyor.

‘Değişim Yılları’nı Altan Öymen’in usta kaleminden soluksuz okurken 1947 yılında yaşama geçen ve Avrupa’nın, bir ölçüde de Yunanistan ile Türkiye’nin yazgısını değiştiren Truman Dokrini ile Marshall Planı bölümlerini özellikle ilgi ile okudum.

Nedenini anlatacağım, ama önce Avrupa’yı ayağa kaldıran Truman Doktirini ile onun uygulaması olan Marshall Planı’nı kitaptan özetlemem gerekiyor.

ABD Başkanı Harry S. Truman 2. Dünya Savaşı’ndan perişan halde çıkan Batı Avrupa’yı ayağa kaldırmak ve Sovyet yayılmasına karşı korumak için bir doktirin geliştirir. Başkan kendi adıyla anılacak Truman Doktrini’ni 12 Mart 1947’de Kongre’ye okur.

Bu doktrinin uygulanması için hazırlanan plan ise bunu yürütecek olan Dışişleri Bakanı General George Marshall adıyla tarihe geçer. Bu plan, Avrupa ile Yunanistan ve Türkiye’ye para yardımını öngörür.
* * *
Amerika planı uygulamaya geçirmek için yardım öngörülen ülkeleri Paris’te düzenlediği konferansa çağırır.

Konferansa Sovyetler’in etki alanına girmekten kurtulan 16 ülke katılır. Konferans Marshall Planı için gerekli olan parayı 17 milyar dolar olarak hesaplar.

Marshall, bu paranın ABD Kongresi’nden geçemeyeceğini bildiği için bütçeyi 6.8 milyar dolara indirir.

Kongre 17 Şubat 1948’de planı ele alır ve bir indirim daha yaparak rakamı 5.3 milyar dolar olarak onaylar.

Dışişleri Bakanı Marshall’ın bu planı Kongre’ye kabul ettirmesi hiç de kolay olmaz.

Hem kendisi, hem de yardımcısı Dean Acheson Kongre üyelerini ikna etmek için büyük çaba harcarlar.

Plan uygulamaya konur ve 5.3 milyar dolarlık bu yardım Avrupa’nın ayağa kalkmasında büyük rol oynar.

Türkiye ile Yunanistan’a ayrılan 400 milyon dolar da bu iki ülkede önemli projelerin gerçekleştirilmesinde etkili olur.
* * *
Öymen’in gazeteciliğin verdiği titizlikle tarih sayfasından çıkarıp ustaca özetlediği bu olayları okurken günümüz Türkiyesi ile ilgili düşündürücü çağrışımlar oldu kafamda.

İster istemez son hortumlama olaylarını düşündüm.

Uzmanların açıkladıklarına göre Türkiye’de sahip oldukları bankaları hortumlayanların götürdükleri paraların tutarı yaklaşık 40 milyar dolardı.

İkinci Dünya Savaşı’ndan perişan halde çıkan Avrupa’yı ayağa kaldırmak için Amerika’nın 16 ülkeye yaptığı tarihi Marshall Yardımı’nın tutarı ise topu topu 5.3 milyar dolar olmuştu. Türkiye’de hortumlanan paranın neredeyse onda biri. Ondan daha düşündürücü olan da Çukurova Grubu’nun aynı yolla devlete maliyetinin 6.2 milyar dolar olmasıdır.

Yani tek başına Marshall Planı’ndan fazla.

İşin daha acı yanı bu paraları tahsil etmekle görevli kişilerin açıklaması:

‘Biz bu paranın ancak 6-7 milyar dolarını tahsil edebiliriz. Gerisini alamayız


YAZI:Tufan TÜRENÇ