Alışverişlerde kandırmaca bitti! Fiyat etiketleri bakın nasıl değişti?

Tüketicileri sahte indirimlerden korumak için önemli bir adım atıldı. Bundan sonra indirim etiketlerinde, 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat ile yeni indirimli fiyat yer alacak ve satıcılar indirim oranını buna göre ilan edecek. Sahte indirimli her bir etiket için 615 lira ceza kesilecek. Mağazada 100 adet üründe sahte indirim gösteriliyorsa kesilecek ceza 61 bin 500 lira olacak.

Ticaret Bakanlığı, 1 Şubat’ta Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde tüketiciyi ‘sahte indirimle’ kandırmaya son verecek değişiklik yapmıştı. Bakanlık, 1 Mart’tan itibaren yürürlüğe girecek bu değişikliği, dün de EtiketYönetmeliği’ne ekledi. Böylece market, kozmetik, ayakkabı, giyim mağazalarında Sahte Indirim tespit edilen her bir kalem ürün etiketi için 615 lira Ceza kesilecek. Ticaret Bakanı Mehmet Muş, “Vatandaşlarımızı sahte indirimlerden korumak için önemli bir adım attık. İndirimli ürünlerin etiketinde indirimden önceki fiyat ve indirimli fiyat birlikte gösterilecek. İndirimler son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden yapılacak” dedi.

İndirim nasıl hesaplanacak
Tüketiciyle satıcılar arasında anlaşmazlığa neden olan ve satıcının indirim oranını, zaten fiyatı düşürülmüş bir ürünün, ilk satış fiyatını esas alarak ‘yüzde 70 indirim, yüzde 90 indirim’ yazmasıyla başlayan tartışmalar sona erecek. 1 Mart’tan itibaren indirim etiketlerinde, 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat ile yeni indirimli fiyat yer alacak ve satıcılar, indirim oranını buna göre ilan edecek. Örneğin fiyatı bin lira olan bir ürün son 30 gün içinde yüzde 20 indirimle 800 liraya satılmışsa; mağaza yeni indirim kampanyasında yüzde 70 indirim ilan ettiğinde ürüne esas fiyatı 1000 lira değil; 800 lira olacak. Böylece üründe yüzde 70 indirimi ya 800 lira üzerinden yapacak ve satış fiyatı 240 lira olacak ya da tüketiciye 300 liraya satmak istiyorsa indirim oranını 800 lira üzerinden ilan edip, ‘yüzde 37.5 indirim’ demesi gerekecek. Giyim, elektronik, kozmetik, ayakkabı gibi binlerce ürünün satıldığı mağaza ve marketlerde sahte indirimli her bir etiket için 615 lira ceza kesilecek; bir mağazada bu şekilde 100 adet üründe sahte indirim gösteriliyorsa o mağazaya toplamda 61 bin 500 lira ceza verilecek. ‘Binlerce üründe inanılmaz indirim’ diyenler içinse bu ceza 615 bin liraya çıkacak.

1 Mart'ta yürürlükte
Tüketicinin sahte indirim kampanyalarıyla kandırılmasına durdurmak üzere ilk yönetmelik değişikliği 1 Şubat’ta Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yapıldı. Burada indirim miktarı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyatın esas alınacağı hükmü kaldırıldı. Bunun yerine “Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti reklam verene aittir” hükmü eklendi. Bu hüküm, dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan Etiket Yönetmeliği’ne de girdi.

Ambalaj hariç tartılmalı
Bakanlık dün yönetmelikte ayrıca ‘satış fiyatı’ tanımını değiştirirken, ‘net miktar’ tanımı ekledi. Buna göre “Satış fiyatı: Satılan bir malın net miktarı üzerinden hesaplanan tüm vergiler dahil peşin fiyatını veya sunulan hizmetin tüm vergiler dahil peşin fiyatı” olarak belirlendi. Net miktar ise “Ambalajlı malın, ambalaj malzemesi ve mal ile birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarı” olarak tanımlandı.

Yetkililer, bazı ürün paketlerinin, tüketicinin alışkın olduğu boyutlarda olmasına karşın, içindeki ürün miktarının azaltıldığını ya da baklava, et, pasta gibi ürünlerin ambalajlarıyla birlikte tartılarak, tüketiciye baklava fiyatından kutu; et fiyatından köpük tabak satıldığını belirttiler. Yetkililer, ‘net miktar’ tanımı getirilerek bu tür ürünlerin tüketiciye ambalaj hariç tartılarak satılması; birim fiyatının da ambalaj hariç açıklanması gerektiğine dikkat çektiler. Yönetmelikle ayrıca depozitolu ürünlerin etiketinde, ambalaj fiyatının yani depozito tutarının da belirtilmesi zorunluluğu getirildi

Aldatıcı reklama sıkı takip
Sahte indirimli etiketlere uygulanan cezaların yanı sıra tüketiciyi aldatıcı ticari reklamlar ve haksız ticari uygulamalar da Reklam Kurulu aracılığıyla cezalandırılıyor. Aldatıcı ticari reklam yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmişse 31 bin 136 lira; ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı aracılığıyla gerçekleşmişse 622 bin 853 lira olarak uygulanıyor. Bu reklamlar ülke genelinde süreli yayın aracılığıyla yapılmışsa 311 bin 426 TL, ülke genelinde yayın yapan radyo ve internet aracılığıyla gerçekleşmişse 155 bin 712 TL, yerel düzeyde radyo ve kısa mesaj veya diğer mecralar aracılığıyla yapılmışsa 15 bin 566 TL para cezası veriliyor.

Fahiş zamma 100 bin, stokçuya 2 milyon ceza
Resmi Gazete’de yayımlanan bir diğer değişiklik de Perakende Kanunu’ndaki değişikliğe paralel Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde yapıldı. Böylece Reklam Kurulu’nca piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan üretici, tedarikçi ya da perakendecilere, marketlere verilen 50 bin ila 500 bin liraya kadar olan para cezasının alt sınırı 100 bin liraya, üst sınırı da 2 milyon liraya yükseltildi. Ürünleri fahiş fiyatla satmanın cezası da 10 bin ila 100 bin lira olarak kaldı.