Al Paranı Konuşma

Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı Araştırma Planlama Koordinasyon Dairesi (APK), ne iş yapar, bilen azdır. Mesela istihbarat, asayiş, terörle mücadele ve harekat, kaçakçılık ve organize suçlarla mücadele dairelerinin işi, adından bellidir.

Halbuki üç ay önce adı değiştirilip Strateji Geliştirme Dairesi olsa da APK’nın teşkilattaki namı "Al Paranı Konuşma" olarak devam ediyor. APK’nın kadrolu uzmanlarının hepsi "fazlalık" addedilip kızağa alınmış 1. sınıf, dört yıldızlı, kerli ferli, 322 il emniyet müdürü. Kimi 7, kimi 14 yıldır "çalışıyor." Aslında sıkılıyorlar, çünkü iş yok. Odaları boş, koridorları sessiz. Bu haberi hazırlarken arayıp görüştüğüm uzman emniyet müdürleri de masa başında değil, dışarıdaydı. İstisnasız hepsi durumundan şikayetçiydi. Önemli dairelerde ya da illerde emniyet müdürlüğü yaparken kendilerini kızakta bulmuşlardı. Hepsi de yeni bir görevden umudunu kesmiş, emekliliğini bekliyordu. Bu da yetmezmiş gibi 2 bin 100 YTL’lik maaşlarını ATM’den çektikleri için adları teşkilat içinde "bankamatik müdürleri"ne çıkmıştı. Boş gezenin boş kalfası olmaktansa Polis Moral Eğitim’de "taş" yani okey oynuyor, çocuğunun ya da eşinin şirketinde yardımcı eleman olarak çalışıyorlardı. Birkaçı da özel güvenlik okullarında haftada birkaç saat ders veriyordu. Onların bu durumundan en çok gelmiş geçmiş bütün hükümetler sorumlu. Türkiye’de 300 emniyet müdürüne ihtiyaç olduğu halde gerekli düzenlemeler yapılmadığı için bugün 700 emniyet müdürümüz var. İşte sonuç: APK’da oturanlar.

APK, yeni adıyla Strateji Geliştirme Dairesi’ndeki kadrolu 322 üst düzey emniyet müdürünün görevi, yönetmeliğe göre şöyle: "Emniyet Genel Müdürlüğü’ne hükümet programı, kalkınma planı, yıllık programlar, Bakanlar Kurulu kararları ve milli güvenlik siyaseti çerçevesinde verilen emir ve görevlerin yerine getirilmesi için çalışma esasları tespit etmek ve bu esaslara uygun olarak genel müdürlüğün ana politikasının ve planlarının hazırlanmasına yardımcı olmak."

Ama gerçeğin hiç de böyle olmadığını başta Emniyet Teşkilatı iyi biliyor. Vaktiyle APK Dairesi Başkanlığı yapmış, adının yazılmasını istemeyen bir emniyetçi diyor ki, "Hepsi kağıt üstünde göz boyamacılık. Türk kamu yönetimi araştırma ve planlama düşüncesine yabancıdır. APK uzmanı emniyet müdürleri gerçekte hiçbir iş yapmaz. APK, Al Paranı Konuşma kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur."

1978’DE ECEVİT DÖNEMİNDE KURULDU
1978’de Ecevit Hükümeti’nce kurulan APK’nın adı geçen ocak ayında değiştirildi ama müdürlerin hayatında yaprak kıpırdamadı. Eski bir APK Başkanı isim değişikliğinin nedenini anlatıyor: "Emniyet Genel Müdürlüğü’nünki de dahil, tüm kurumların APK’ları kapatıldı. Çünkü lüzumsuz, işlevsiz olduğu fark edildi. APK, Emniyet’te terfi kademesi olarak kullanılıyor. Kapatılırsa nefes alamaz hale gelecektik. Bu nedenle kanun, bizim için istisna sayılacak bir düzenleme getirdi, adı değiştirildi. Tabii ki çözüm değil."

APK’daki il emniyet müdürlerinin bir bölümü, makamlarını iktidar partisine yakın emniyet müdürlerine bırakmak zorunda kalanlar. Bir bölümü de idari soruşturma geçiren ya da yargılanıp aklananlar.

Bu yeni pasif göreve teselli babında bir unvan verilmiş: Merkez Emniyet Müdürü. Tıpkı kızağa çekilen merkez valileri gibi.

MÜDÜRLER İÇİN TENZİLİ HAYAT
APK, girmesi kolay, çıkması çok zor bir daire. 14 yılını tamamlayıp emekli olanlar çok. Bir zamanlar güvenliğinden sorumlu oldukları şehirden, uykusuz ve stresli ama sosyal mi sosyal hayattan, el pençe divan durulan konumdan, makam odası ve makam şoföründen kopartılıp, sekreteri bile olmayan, 4-6 mesai arkadaşıyla aynı odada, çay içerek vakit geçirmeye mahkum ediliyorlar. APK’ya pek uğramamalarının bir nedeni de işte bu tenzili hayat şekli.

Eski APK Dairesi Başkanı itiraf ediyor. "APK’da uzman olarak çalıştığımda kapımı bile çalan olmadı. Başkan olduğumda ben de uzmanların kapısını çalmadım. Neden gidip aranıp sorulmayı beklesinler ki?"

Bazıları için durum büsbütün umutsuz değil. Aktif göreve dönme şansları var. Ama lobi yapmaları, hükümetle sağlam ilişkiler kurmaları gerekiyor. Bir yetkilinin söylediğine göre, şu anda 40 ildeki emniyet müdürünün bir önceki adresi, APK’ydı.

Emniyet Genel Müdürlüğü, kızaktaki müdürleri 10 yıl öncesine kadar Ankara’daki APK merkezinde tutuyordu. Ankara’da ikamet mecburiyetinden şikayetlerin artması üzerine İstanbul, İzmir, Bursa, Adana ve Antalya’da "Merkez Emniyet Müdürleri Çalışma Merkezi Başkanlıkları" kurdu. Onay almaları kaydıyla şehir, onların tercihlerine bırakıldı.

BOŞ DURACAKLARINA KİTAP YAZSINLAR
Görüştüğüm kişiler arasında APK’da görev yapmaktan memnun kalan tek emniyetçi, 10 yıl bu daireye başkanlık yapan Ankara Emekli Emniyet Müdürleri Derneği Başkanı Özgüner Polat (70). Kızaktaki müdürlere kitap yazmalarını öneriyor: "Al maaşını anılarını yaz, özel güvenlik okulları için ders kitabı yaz." Polat’a göre, şu an birçok il emniyet müdürü APK’ya girmek için başvuruyor. "En rahat yer. Daireye uğrama mecburiyeti yok. Ama bu boş otur, anlamına gelmez ki."

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün kayıtlarına bakılırsa, en son 2005 Mayısı’nda toplanan Yüksek Değerlendirme Kurulu’na, APK’ya geçmek için il emniyet müdürü seviyesinde herhangi bir başvuru olmamış. Bir başka emekli APK Dairesi Başkanı ise "Koşturan, çalışan bir emniyetçiye asla uygun değil. Düne kadar suçlu peşinde koşan, şehri hatta daireyi yöneten aktif adama ’Otur, kitap yaz’ dersek, yazmaz. Üstelik, 322 uzmanın 250’si genç denecek yaşta" diyor.

Emekli APK Dairesi Başkanı’na göre, tecrübeli personelin bu dairede yıllarını boş geçirmesini engellemek için emniyet amir ve müdür ihtiyacını önceden planlayacak bir sistem kurmalı. "Türkiye’de bir genel müdür, 5 genel müdür yardımcısı, 81 il emniyet müdürü, 40 daire başkanı, 700 1. sınıf emniyet müdürü var. Tam 400’ü fazla. Azami 300 müdür yeter. Rütbe tenziline gidilip alt kadroya verilemeyeceğine göre bir formül üretilmeli. Küskünler ordusu değil."

HÜKÜMETLERİN İSTEMEDİĞİ EMNİYETÇİLER DE ORADA
APK atamaları, basında çoğu zaman hükümetlerle ters düştüğü iddia edilen emniyetçilerin görevlerinden alınmaları nedeniyle yer buluyor. Bunun en son örneği, TBMM Araştırma Komisyonu’na bazı devlet görevlilerinin Şemdinli olaylarına karıştıklarını ima eden Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Daire Başkanı Sabri Uzun’un görevden alınıp APK’ya atanması haberiydi. Geçen yıl da başarılı emniyet müdürlerinden Hanefi Avcı, yine Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize İşler (KOM) Daire Başkanlığı’ndan alınıp APK’ya atanmıştı. Ancak onun kızak dönemi kısa sürdü. Bir ay sonra Edirne Emniyet Müdürü oldu. Emniyet Genel Müdür Yardımcısı Emin Arslan ise geçtiğimiz aylarda sessiz sedasız görevden alınarak APK’da "uzman" yapıldı.

APK’DA KIZAĞA ALINAN ÜNLÜ EMNİYETÇİLER

İSİM ÖNCEKİ GÖREVİ

Hanefi Avcı KOM Daire Başkanı

Emin ArslanEmn. Genel Müdür Yardımcısı

Lütfü Tomuşİzmir Emniyet Müdürü

Kazım Abanozİstanbul Emniyet Müdürü

Ertuğrul ÇakırEmn. Genel Müdür Yardımcısı

Sabri Uzunİstihbarat Dairesi Başkanı

Kamil TeciroğluEmn. Genel Müdür Yardımcısı

Adnan EsenEmn. Genel Müdür Yardımcısı

Şevket AyazTrafik Dairesi Başkanı

Hasan YücesanAnkara Emniyet Müdürü

DEVLETE MALİYETLERİ YILDA YAKLAŞIK 10 MİLYON YTL
Kızaktaki 322 emniyetçinin hepsi de asayiş problemlerinin çok yoğun olduğu mesela İstanbul’un, mesela Diyarbakır’ın Emniyet Müdürleri ile aynı maaşı alıyor: Ayda 2.100 YTL. APK’lı 322 müdürün devletten aldığı toplam yıllık maaş tutarı 8.114.400 YTL. Yani neredeyse 10 milyon YTL. APK’da ortalama görev yapma süresi ise 7 yıl.

6 APK MERKEZİNDE KAÇ MÜDÜR VAR

İLLER SAYI

Ankara 134

Adana 14

Antalya 19

Bursa 24

İstanbul 78

İzmir 53

TOPLAM 322

KAÇ YILDIR APK’DALAR

YILKİŞİ

1-3202

4-799

7-1017

103

141

TOPLAM 322

Haber: Gülden Aydın
Kaynak: Hürriyet