'AKP, İslam Demokrat Partisi'dir'
Abone olAK Parti İslam Demokrat Partisidir diyen Cindoruk, AKP'nin merkez sağla ilgisi olmadığını söylüyor.
Demirel 'Sağcı' değil
DYP ve DTP'nin eski lideri Cindoruk, 'Demirel bence rasyonel pratiği olan akılcı bir adam. Demirel'in ekonomik politikaları, pratiğidir. Demirel'in bugün sağda etkili olduğu söylenebilir mi? Demirel sağı toplayabilir mi? Yani MHP'yi, AK Parti'yi, BBP'yi. İnanırlar mı? İnanmazlar Demirel'e' diyor
Siyasette sağ sizin için ne anlam ifade ediyor, Sağ ne demektir?
CİNDORUK: Siyasette sağ dediğinizde, ekonomik sağ ve siyasi sağ var düşünce temelinde. Türkiye ve dünyada sağ parti dendiğinde ekonomik liberalliği savunan partiler akla gelir. Bunların başında Demokrat Parti (DP) vardır. DP bence Türkiye'de hem liberal sağın çok özenli bir temsilcisi hem de kitle partisinin örneği.
- DP, İsmet İnönü'nün izniyle kurulmuştu değil mi?
CİNDORUK: Evet.. Hatta, Osman Bölükbaşı ve arkadaşları DP'nin muvazaa partisi olduğunu söyleyerek 1949'da ayrılmışlardı. Haklıydı da. İsmet İnönü, Celal Bayar'a güvenmese o partiyi kurmasına müsaade etmezdi. Ve İsmet Paşa bugün yaşasaydı, Tayyip Erdoğan'a parti kurdurmazdı mesela.
- AP burada nereye oturuyor?
CİNDORUK: Kuruluş aşamasında fikir tarafı zayıftı. AP'ye bir fikir merkezi, DP'nin omurgasının oturması Demirel'in genel başkan olmasıyla, 1964'den sonra başlamıştır. Program kadar pratik de önemlidir. AP'nin pratiği ekonomide liberalizmdir. Ama, kapitalistin olmadığı o günkü koşullarda tabii ki.
DEVLET İZNİYLE ANAP
- ANAP için ne diyorsunuz?
CİNDORUK: ANAP da devlet izniyle kuruldu. Hatta bunu Turgut Özal İstinye'deki evinde bizzat kendisi söyledi.
- 1983'te sağ neredeydi o sırada?
CİNDORUK: Bence sağ yoktu. ANAP'a da sağ, merkez ya da kitle partisi diyemezsin. Bir ihtilal sonunda ihtilali toparlayıcı önemli bir siyasi harekettir. Ve bence güç birliğidir.
- ANAP boşluğu dolduramadıysa, bu anlamda '80'lerin merkez partisi hangisidir?
CİNDORUK: DYP.. DYP'nin çok güçlü yüzde 45 oy almış bir siyasal iktidara karşı 1984 yerel seçimlerinde yüzde 13.7 oy alması çok önemli. ANAP merkez sağdaki yeri alamamıştır çünkü, DP veya AP'nin yitirdiği bütünlüğe sahip değildir. DYP tekrar eski mirasın sahibi intibaını verdi.
- ANAP, merkez sağın ekonomisinde var ama siyasi yönünde yok mu?
CİNDORUK: Evet, siyasi yönde yok. Daha önce de söylediğim gibi Özal partiyi sol kültüre de, MHP'ye de açıp, kendi tabiatında bu referansı siyasete de yansıttığı için karmakarışık bir parti çıktı. Öyle bir partiyi yönetmek de çok zor. Çünkü herkesin kompartımanına servis yapmak zorundasınız. Ne oldu sonra? Bizim sloganlarımız tuttu. Netice aldık DYP olarak.
- Sonra siz 1986'da milletvekili seçildiniz?
CİNDORUK: 4 kişi seçildik ve ANAP'ta çözülme başladı. 1987 seçimlerinden, seçim kanununda yaptığı çok antidemokratik uygulamalarla önde çıktı.
- Özal, kalıcı bir partinin temellerini atamadı mı?
CİNDORUK: Mesut Yılmaz göreve geldiğinde ANAP dağılmış gibiydi. Yılmaz, ANAP'ı yüzde 21'le almıştı. 1991'de ANAP'ın oylarını 21'den 24'e yükseltti.
DEMİREL 'SAĞCI' MI?
- Peki DYP siyasetin neresindedir?
CİNDORUK: DYP, merkez sağ parti sayılabilir.
- Neden 'sayılabilir' diyor 'merkez sağ' demiyorsunuz?
CİNDORUK: Diyemiyorum sebebi şu: Demirel 'Sağcı' değil.
- Demirel sağcı değil mi?
CİNDORUK: Demirel bence rasyonel pratiği olan akılcı bir adam. Demirel'in ekonomik politikaları, pratiğidir. Demirel'in siyasi fikirleri de öyle. Zaman zaman sağ partilerle hükümet koalisyonlar kuruyor onları bozup sol partilerle kuruyor. Nitekim SHP ile Hükümet kurdu Demirel.
- Şu 'Demirel sağcı değil' sözünün altını dolduralım mı?
CİNDORUK: Dolduralım. Demirel'in bugün sağda etkili olduğu söylenebilir mi? Demirel sağı toplayabilir mi bugün? Yani MHP'yi AK Parti'yi, BBP'yi. İnanırlar mı? inanmazlar. Sağ partiler de kendisinden hep şikayetçi olmuşlardır. Hiçbir zaman sağda olmamıştır Demirel. Yani 'sağcı' derken.. Sağı tarif etmek çok zordur. 19. asır literatürüne de bakarsan Demirel ve de Menderes, daha ziyade sağ ekonomik politikalar güden 'liberal' adamlardır.
- Siyaseten sağ dediğimizde...
CİNDORUK: Siyaseten sağ, AKP'nin üstü örtülü yaptığı şey sağ siyasettir. Dini referanslar, tarikatlarla ilişkiler, İmam-Hatip'leri arka bahçe sayma, din olgusu üzerine cami cemaatine dayalı siyasettir. Ve bu, kanunlar çerçevesinde yapılabilenler. Bir de işin sualtı var. Şeyhlerle irtibatlar, tarikatlarla, cemaatlerle ilişkiler vs. Bunlara dayalı siyaset; kıyafetler, türban konularındaki tutumlarıyla tam bir sağ siyasettir.
- Pekiyi, AP'nin geçmişte bu türden ilişkileri hiç mi olmadı mı?
CİNDORUK: Hayır olmadı. Tabii seçim zamanlarında bazı temaslar olmuş olabilir. Talepkar cemaatlarden, ölçülü biçimde aday da gösterilmiş olabilir.
- Doğrudan dini referans almak değil de muhafazakarlık dediğinizde...
CİNDORUK: Muhafazakarlık tabiri AKP için bir kamuflaj. 'Müslüman Demokrat' diyemedekleri için öyle diyorlar. Tıpkı İmam-Hatip dememek için meslek lisesi demeleri gibi!
- Merkez sağ partilerin laiklikle sıkıntıları yok mudur?
CİNDORUK: Yoktur. Halkın dinle ilgili taleplerini gerçekleştirdiler. Ve kendi hayatlarında dindarlığa zarar ve müdahaleleri olmayan insanlar. Bence sağ ve merkez sağ ayrımı bir kadeh ile ortaya konulabilir. Kadehinde su olan parti 'sağ', şarap olan parti de 'merkez sağ'dir! Hadisenin son zamanlardaki bence çok sistematik simgesidir bu.
- Pekiyi AKP'nin yerini doğru tanımlamak adına?
CİNDORUK: AKP İslam Demokrat Partisidir, sağdadır; merkez sağda değildir.
- Peki merkez sağ parti?
CİNDORUK: Merkez sağ parti DYP görünüyor.
- Tayyip Bey bazen açık bazen örtülü biçimde kendisine Özal'ı örnek alıyor?
CİNDORUK: Mümkün değil; çok farklı yerde ikisi de...
SIRAT KÖPRÜSÜ'NDEYİZ
- Vatandaş olarak AKP iktidarından tedirgin misiniz?
CİNDORUK: Tabii. Türkiye bu iktidarla birlikte Sırat Köprüsü'nden geçiyor. Onlar da bunun farkında oldukları için dikkatliler. Ve taşıdıkları gerçek misyonu iktidara taşıyamadıklarından sıkıntıya düşüyorlar. Kadrolaşma yolunda da, evvela başbakanlık müsteşarından başlayarak hep kendi hislerini geçmiş fikirlerini taşıyanları getirdiler. Bu kadar insanın da birden değişmesi çok doğal değil. Bir de, 45 yaşından sonra insanlar niye değişsin? Gelişmeyi anlarım, ama ana fikrinden caymayı inandırıcı bulmak çok zor. Ya bugünkü fikrinden de cayar eski fikrine dönerse?
- Bu nedenle mi endişelisiniz?
CİNDORUK: Tabi tabi. Ha, 'derin devlet' de, Batı da, bu kuşkuyu taşıyor. Aslanı terbiye edip kafesine sokmaya çalışıyorlar gibi bir izlenim var bende.
- Efendim, pek 'sağcı' lider bırakmadınız ama yine de var mı?
CİNDORUK: Devlet Bahçeli mesela, ılımlı bir sağcıdır.
- Ya Mehmet Ağar?
CİNDORUK: Mehmet Ağar daha çok devletçi bir adam. Ama parti, liberal demokrat. Ağar da milliyetçi demokrat bir adam. Ağar'ın şahsiyetine baktığınızda, bizde olmayan birtakım özellikleri var. Devlet adına çarpışmış, birtakım çalışmalar yapmış birisi.
- Peki Mesut Yılmaz?
CİNDORUK: Mesut Yılmaz, bence çok iyi bir kaynak suyudur. Tam bir su. Taşdelen suyu gibi, tadı tuzu olmayan ama kalitesi itibarıyla Avrupa'ya çağdaş Türkiye'ye yakışan bir lider. AB ile ilgili müthiş çalışmalar yaptı mesela. Bu arada sohbeti çok tatlı, faydalı devlet adamı. Türkiye'nin çağdaş yüzü. Bir de liberal ve çok demokrat biri.
DYP ve DTP'nin eski lideri Cindoruk, 'Demirel bence rasyonel pratiği olan akılcı bir adam. Demirel'in ekonomik politikaları, pratiğidir. Demirel'in bugün sağda etkili olduğu söylenebilir mi? Demirel sağı toplayabilir mi? Yani MHP'yi, AK Parti'yi, BBP'yi. İnanırlar mı? İnanmazlar Demirel'e' diyor
Siyasette sağ sizin için ne anlam ifade ediyor, Sağ ne demektir?
CİNDORUK: Siyasette sağ dediğinizde, ekonomik sağ ve siyasi sağ var düşünce temelinde. Türkiye ve dünyada sağ parti dendiğinde ekonomik liberalliği savunan partiler akla gelir. Bunların başında Demokrat Parti (DP) vardır. DP bence Türkiye'de hem liberal sağın çok özenli bir temsilcisi hem de kitle partisinin örneği.
- DP, İsmet İnönü'nün izniyle kurulmuştu değil mi?
CİNDORUK: Evet.. Hatta, Osman Bölükbaşı ve arkadaşları DP'nin muvazaa partisi olduğunu söyleyerek 1949'da ayrılmışlardı. Haklıydı da. İsmet İnönü, Celal Bayar'a güvenmese o partiyi kurmasına müsaade etmezdi. Ve İsmet Paşa bugün yaşasaydı, Tayyip Erdoğan'a parti kurdurmazdı mesela.
- AP burada nereye oturuyor?
CİNDORUK: Kuruluş aşamasında fikir tarafı zayıftı. AP'ye bir fikir merkezi, DP'nin omurgasının oturması Demirel'in genel başkan olmasıyla, 1964'den sonra başlamıştır. Program kadar pratik de önemlidir. AP'nin pratiği ekonomide liberalizmdir. Ama, kapitalistin olmadığı o günkü koşullarda tabii ki.
DEVLET İZNİYLE ANAP
- ANAP için ne diyorsunuz?
CİNDORUK: ANAP da devlet izniyle kuruldu. Hatta bunu Turgut Özal İstinye'deki evinde bizzat kendisi söyledi.
- 1983'te sağ neredeydi o sırada?
CİNDORUK: Bence sağ yoktu. ANAP'a da sağ, merkez ya da kitle partisi diyemezsin. Bir ihtilal sonunda ihtilali toparlayıcı önemli bir siyasi harekettir. Ve bence güç birliğidir.
- ANAP boşluğu dolduramadıysa, bu anlamda '80'lerin merkez partisi hangisidir?
CİNDORUK: DYP.. DYP'nin çok güçlü yüzde 45 oy almış bir siyasal iktidara karşı 1984 yerel seçimlerinde yüzde 13.7 oy alması çok önemli. ANAP merkez sağdaki yeri alamamıştır çünkü, DP veya AP'nin yitirdiği bütünlüğe sahip değildir. DYP tekrar eski mirasın sahibi intibaını verdi.
- ANAP, merkez sağın ekonomisinde var ama siyasi yönünde yok mu?
CİNDORUK: Evet, siyasi yönde yok. Daha önce de söylediğim gibi Özal partiyi sol kültüre de, MHP'ye de açıp, kendi tabiatında bu referansı siyasete de yansıttığı için karmakarışık bir parti çıktı. Öyle bir partiyi yönetmek de çok zor. Çünkü herkesin kompartımanına servis yapmak zorundasınız. Ne oldu sonra? Bizim sloganlarımız tuttu. Netice aldık DYP olarak.
- Sonra siz 1986'da milletvekili seçildiniz?
CİNDORUK: 4 kişi seçildik ve ANAP'ta çözülme başladı. 1987 seçimlerinden, seçim kanununda yaptığı çok antidemokratik uygulamalarla önde çıktı.
- Özal, kalıcı bir partinin temellerini atamadı mı?
CİNDORUK: Mesut Yılmaz göreve geldiğinde ANAP dağılmış gibiydi. Yılmaz, ANAP'ı yüzde 21'le almıştı. 1991'de ANAP'ın oylarını 21'den 24'e yükseltti.
DEMİREL 'SAĞCI' MI?
- Peki DYP siyasetin neresindedir?
CİNDORUK: DYP, merkez sağ parti sayılabilir.
- Neden 'sayılabilir' diyor 'merkez sağ' demiyorsunuz?
CİNDORUK: Diyemiyorum sebebi şu: Demirel 'Sağcı' değil.
- Demirel sağcı değil mi?
CİNDORUK: Demirel bence rasyonel pratiği olan akılcı bir adam. Demirel'in ekonomik politikaları, pratiğidir. Demirel'in siyasi fikirleri de öyle. Zaman zaman sağ partilerle hükümet koalisyonlar kuruyor onları bozup sol partilerle kuruyor. Nitekim SHP ile Hükümet kurdu Demirel.
- Şu 'Demirel sağcı değil' sözünün altını dolduralım mı?
CİNDORUK: Dolduralım. Demirel'in bugün sağda etkili olduğu söylenebilir mi? Demirel sağı toplayabilir mi bugün? Yani MHP'yi AK Parti'yi, BBP'yi. İnanırlar mı? inanmazlar. Sağ partiler de kendisinden hep şikayetçi olmuşlardır. Hiçbir zaman sağda olmamıştır Demirel. Yani 'sağcı' derken.. Sağı tarif etmek çok zordur. 19. asır literatürüne de bakarsan Demirel ve de Menderes, daha ziyade sağ ekonomik politikalar güden 'liberal' adamlardır.
- Siyaseten sağ dediğimizde...
CİNDORUK: Siyaseten sağ, AKP'nin üstü örtülü yaptığı şey sağ siyasettir. Dini referanslar, tarikatlarla ilişkiler, İmam-Hatip'leri arka bahçe sayma, din olgusu üzerine cami cemaatine dayalı siyasettir. Ve bu, kanunlar çerçevesinde yapılabilenler. Bir de işin sualtı var. Şeyhlerle irtibatlar, tarikatlarla, cemaatlerle ilişkiler vs. Bunlara dayalı siyaset; kıyafetler, türban konularındaki tutumlarıyla tam bir sağ siyasettir.
- Pekiyi, AP'nin geçmişte bu türden ilişkileri hiç mi olmadı mı?
CİNDORUK: Hayır olmadı. Tabii seçim zamanlarında bazı temaslar olmuş olabilir. Talepkar cemaatlarden, ölçülü biçimde aday da gösterilmiş olabilir.
- Doğrudan dini referans almak değil de muhafazakarlık dediğinizde...
CİNDORUK: Muhafazakarlık tabiri AKP için bir kamuflaj. 'Müslüman Demokrat' diyemedekleri için öyle diyorlar. Tıpkı İmam-Hatip dememek için meslek lisesi demeleri gibi!
- Merkez sağ partilerin laiklikle sıkıntıları yok mudur?
CİNDORUK: Yoktur. Halkın dinle ilgili taleplerini gerçekleştirdiler. Ve kendi hayatlarında dindarlığa zarar ve müdahaleleri olmayan insanlar. Bence sağ ve merkez sağ ayrımı bir kadeh ile ortaya konulabilir. Kadehinde su olan parti 'sağ', şarap olan parti de 'merkez sağ'dir! Hadisenin son zamanlardaki bence çok sistematik simgesidir bu.
- Pekiyi AKP'nin yerini doğru tanımlamak adına?
CİNDORUK: AKP İslam Demokrat Partisidir, sağdadır; merkez sağda değildir.
- Peki merkez sağ parti?
CİNDORUK: Merkez sağ parti DYP görünüyor.
- Tayyip Bey bazen açık bazen örtülü biçimde kendisine Özal'ı örnek alıyor?
CİNDORUK: Mümkün değil; çok farklı yerde ikisi de...
SIRAT KÖPRÜSÜ'NDEYİZ
- Vatandaş olarak AKP iktidarından tedirgin misiniz?
CİNDORUK: Tabii. Türkiye bu iktidarla birlikte Sırat Köprüsü'nden geçiyor. Onlar da bunun farkında oldukları için dikkatliler. Ve taşıdıkları gerçek misyonu iktidara taşıyamadıklarından sıkıntıya düşüyorlar. Kadrolaşma yolunda da, evvela başbakanlık müsteşarından başlayarak hep kendi hislerini geçmiş fikirlerini taşıyanları getirdiler. Bu kadar insanın da birden değişmesi çok doğal değil. Bir de, 45 yaşından sonra insanlar niye değişsin? Gelişmeyi anlarım, ama ana fikrinden caymayı inandırıcı bulmak çok zor. Ya bugünkü fikrinden de cayar eski fikrine dönerse?
- Bu nedenle mi endişelisiniz?
CİNDORUK: Tabi tabi. Ha, 'derin devlet' de, Batı da, bu kuşkuyu taşıyor. Aslanı terbiye edip kafesine sokmaya çalışıyorlar gibi bir izlenim var bende.
- Efendim, pek 'sağcı' lider bırakmadınız ama yine de var mı?
CİNDORUK: Devlet Bahçeli mesela, ılımlı bir sağcıdır.
- Ya Mehmet Ağar?
CİNDORUK: Mehmet Ağar daha çok devletçi bir adam. Ama parti, liberal demokrat. Ağar da milliyetçi demokrat bir adam. Ağar'ın şahsiyetine baktığınızda, bizde olmayan birtakım özellikleri var. Devlet adına çarpışmış, birtakım çalışmalar yapmış birisi.
- Peki Mesut Yılmaz?
CİNDORUK: Mesut Yılmaz, bence çok iyi bir kaynak suyudur. Tam bir su. Taşdelen suyu gibi, tadı tuzu olmayan ama kalitesi itibarıyla Avrupa'ya çağdaş Türkiye'ye yakışan bir lider. AB ile ilgili müthiş çalışmalar yaptı mesela. Bu arada sohbeti çok tatlı, faydalı devlet adamı. Türkiye'nin çağdaş yüzü. Bir de liberal ve çok demokrat biri.