Akaryakıtta ucuzluk hükümete bağlı

Akaryakıt fiyatlarında uluslararası ham petrol fiyatlarına bağlı olarak yaşanan dalgalanmalara rağmen, hükümetin önceki yılların aksine akaryakıt üzerinden alınan yüksek tutardaki özel tüketim vergilerinde indirim yapmaması, ham petrol fiyatlarındaki tüm değişimlerin fiyatlara yansımasına yol açtı. Hükümetin, özel tüketim vergilerinde yapma yetkisi bulunan düzenlemelerle fiyatları sabit tutma ve fiyatların daha az dalgalanmasına izin verme olanağı bulunduğuna dikkat çekiliyor.

Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının serbestçe belirlenmeye başlanmasına rağmen, fiyatı asıl belirleyen mekanizmanın akaryakıt üzerinden alınan yüklü özel tüketim ve katma değer vergileri olduğu belirtiliyor.

TÜPRAŞ’ın akaryakıta uyguladığı dağıtım fiyatının, kurşunsuz benzinde yüzde 75’i, motorinde yüzde 65’i, LPG’de yüzde 58.1’i, 98 oktan kurşunsuz benzinde yüzde 75.7’si özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinden kaynaklanıyor. Asıl fiyat, dağıtım şirketlerine uygulanan vergili fiyatın ürüne göre yüzde 41.9’u ile yüzde 24’ü düzeyinde kalıyor.

TÜPRAŞ’ın dağıtım şirketlerine metreküpünü 1666.97 YTL’ye dağıtım şirketlerine sattığı motorinden Devlet toplam 1088.78 YTL özel tüketim ve katma değer vergisi alıyor.

Vergi tutarı, dağıtım şirketlerine satış fiyatı 2288.40 YTL olan kurşunsuz benzinde 1771.58 YTL, 2485.05 YTL olan 98 oktan kurşunsuz benzinde 1859.46 YTL düzeyinde bulunuyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, akaryakıta yapılan zamlarla ilgili eleştirileri, "Akaryakıta zammı biz yapmıyoruz" sözleriyle yanıtlamıştı. Gerçekten de akaryakıt fiyatları bir süredir TÜPRAŞ tarafından uluslar arası ham petrol fiyatları dikkate alınarak belli aralıklarla belirleniyor.

Ancak TÜPRAŞ tarafından belirlenen vergisiz akaryakıt fiyatları, tüketiciye yansıyan fiyat içinde çok düşük bir unsur olarak kaldığı için, tükticiye yansıyan fiyatlarda asıl belirleyici unsur olarak özel tüketim ve katma değer vergisi tutarları ön plana çıkıyor. Bu nedenle de Hükümetin, vergi tutarlarını düzenleyerek akaryakıt fiyatlarına müdahale etme yetkisi her zaman bulunuyor.

Hükümet, ham petrol fiyatlarının yükselme eğiliminde olduğu geçen yıl fiyat istikrarı sağlamak amacıyla, özel tüketim vergisi tutarlarında sık sık değişiklikler yapmıştı.

Akaryakıt fiyatlarının yükselme eğilimi gösterdiği dönemlerde ÖTV tutarları indirilerek, düştüğü dönemlerde de ÖTV tutarları artırılarak fiyatlarda yaşanacak değişiklikler nispeten dengelenmişti.

Bakanlar Kurulu bu yıl ise söz konusu yetkisini kullanmayı tercih etmedi. Bu nedenle de ham petrol fiyatlarındaki yükseliş ve düşüşler, yurt içi akaryakıt fiyatlarına paralel olarak yansıdı. Oysa hüktümetin çok az bir vergi gelirinden vaz geçerek akaryakıt fiyatlarındaki değişimi yurt içi fiyatlara daha düşük oranlarda yansıtma olanağı bulunuyor.

Hükümet benzinden en son ÖTV ayarlamasını 1 Aralık 2004’te yapmış ve ÖTV tutarını yüzde 8 oranında artırmıştı.

Motorinin ÖTV’si ise 21 Aralık 2004’te 821 YTL’den 834.5 YTL’ye çıkarılmıştı. LPG için en son ÖTV yarlaması ise 11 Ocak 2005’te gerçekleştirilmiş ve ton başına 546.5 YTL’den, 615 YTL’ye çıkarılmıştı. Söz konusu tutarlarda dört aylık sürede herhangi bir düzenlemeye gidilmedi. Oysa hükümet 2004 yılı boyunca benzinden alınan ÖTV tutarlarında 30, motorinde ise 35 defa indirim yada yükseltmeye yönelik olarak düzenleme yapmıştı. Bu yılın ilk 3 ayında petrol ve doğal gaz ürünlerinden kesilen ÖTV tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27.3 oranında artışla 3.3 milyon YTL’den 4.2 milyon YTL’ye yükseldi.

Kaynak: milliyet.com.tr