Akaryakıt fiyatlarının 3'te 2'si vergiye gidiyor

EPDK’nın hazırladığı rapor, Türkiye’de akaryakıt üzerindeki verginin yüksekliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Buna göre, 95 Oktan kurşunsuz benzinin yüzde 67’si, motorin ve kırsal motorinin de yüzde 58’i ÖTV ve KDV’den oluşuyor. Böylece, 2009’da devletin akaryakıttan aldığı toplam vergi geliri yaklaşık 30 milyar 500 milyon TL oldu.

ENERJİ Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), “2009, Petrol Piyasası Sektör Raporu”nda akaryakıt fiyatlarını oluşturan bileşenleri inceledi. Akaryakıt üzerindeki vergi yükünün yüksekliğini birkez daha gösteren 86 sayfalık raporda, petrol piyasasına ilişkin güncel verilere yer verildi. Raporda, yılbaşında yapılan ÖTV artışıyla beraber litre başına alınan verginin, benzinde pompa satış fiyatının yüzde 67’sine, motorin türlerinde yüzde 58’ine ulaştığı kaydedildi. 2009’da hesaplanan ortalama vergi oranı ile devletin akaryakıt türlerinden toplam dolaylı vergi geliri yaklaşık 30 milyar 500 milyon TL oldu. Raporun ortaya koyduğu diğer sonuçlar şöyle:

Kurşunsuz benzin 95 oktanın pompa satış fiyatı içerisindeki dağıtım ve bayi paylarının 2009 yılında aylara göre dağılımı incelenen raporda, tavan fiyat uygulamasının yapıldığı aylarda dağıtım ve bayi payları önceki aylara göre önemli ölçüde azaldı.
Fiyat tavanı uygulamasının bittiği aylarda dağıtım-bayi payı nispeten yükseldi. Ancak uygulamadan önceki dönemin altında kaldı.

Sektörde 54 dağıtıcı

2009 yılında dokuz firma lisans alırken, dağıtıcı lisansı olan firma sayısı 54’e ulaştı. 2009’da sona erdirilen veya iptal edilen lisans ise olmadı. Rafineri lisansı sahiplerinin toplam kapasite kullanım oranı 2008 yılında yüzde 86 iken, 2009 yılında yüzde 69’a düştü.
2008’de rafineri lisansı sahiplerinin ara ürün ithalat miktarı 162.958 ton iken, bu miktar 2009’da 1.984.342 tona yükseldi. Yani, ara ürün ithalatı bir önceki yıla göre 11 kattan fazla arttı.

İthalat yüzde 35 düştü

Rafineri lisansı sahiplerinin yaklaşık 14.2 milyon tonu ithalattan olmak üzere, toplam ham petrol temin miktarı 16.4 milyon ton düzeyinde.
Rafineri lisansı sahiplerinin ham petrol ithalat miktarı 2008 yılına göre yaklaşık yüzde 35 oranında azaldı.

Rusya, İran, Suudi Arabistan ve Irak’ın toplam ham petrol ithalatı içindeki paylarının toplamı yüzde 91 düzeyine ulaştı.
Rafineri lisansı sahiplerinin benzin, motorin ve fuel oil türleri toplam üretim miktarı 15.72 milyon tondan, 2009’da 10.57 milyon tona düştü.
Fuel oil türleri üretim miktarı 2009’da, 2008’e göre yüzde 56 azaldı, motorin türleri üretimi yüzde 29, benzin türleri üretimi ise yüzde 14 oranında azaldı.

En çok satışı PO yaptı

AKARYAKIT satış miktarlarında 2009’da önceki yıla göre yaklaşık 600 bin ton azalma gözlenirken, aynı yılda akaryakıt satış miktarı 17.54 milyon ton oldu. Bunun yaklaşık 2.2 milyon tonu benzin, 13.7 milyon tonu motorin ve 1.6 milyon tonu fuel oil türlerinden oluştu. Toplam satışların dağıtıcı lisansı sahiplerine göre dağılımında ise yüzde 26.7’lik payla lider Petrol Ofisi A.Ş. olurken, Shell&Turcas A.Ş. yüzde 18,6 ile ikinci, Opet ise yüzde 17.6 ile üçüncü sırada yer aldı. 2009 yılında dağıtıcılar arası ticaret ise 1.2 milyon ton olarak gerçekleşti. Dağıtıcılar arası ticaret hacmi de yüzde 24,5 arttı.

Satışın yüzde 88’i bayiye

RAPORA göre, dağıtıcı lisansı sahibi şirketlerin bayilik ve serbest kullanıcı lisansı sahiplerine yaptıkları toplam akaryakıt satışı yaklaşık olarak 17.6 milyon ton oldu. Bu satışın 15.5 milyon tonu bayilik lisansı sahiplerine, 2.1 milyon tonu ise serbest kullanıcı lisansı sahiplerine yapıldı. Buna göre, satışların yaklaşık yüzde 88’i bayilik lisansı sahiplerine yapılan satışlardan oluştu. 2009’da serbest kullanıcılara satış yapan dağıtıcı lisansı sahibi sayısının 11, ithalat gerçekleştiren dağıtıcı lisansı sahibi sayısının ise 20 olduğu kaydedildi. Depolama lisansları kapsamındaki depolama kapasitesi ise, bir önceki yıla göre yüzde 6.5 artarak 4.2 milyon metreküpe ulaştı. Bu kapasitenin yarısının Petrol Ofisi Anonim Şirketi (yüzde 23), Ataş Anadolu Tasfiyehanesi (yüzde 14) ve Opet Petrolcülük Anonim Şirketi (yüzde 13)’ne ait olduğu belirtildi. Toplam depolama kapasitesinin yüzde 35’inin Mersin ilinde, yüzde 17’sinin de Kocaeli ilinde bulunduğu kaydedildi.