Ağalık bitti ama işsizlik de arttı!

Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK)'nun verilerine göre işsizliğin en yoğun olduğu iller sıralamasında ilk 3 il Şırnak, Adana ve Hakkari olarak açıklandı. Pamuğun bitmesiyle Adana, zenginlerin terk ettiği, göçenlerin işsiz kaldığı ağalığın da bittiği bir dönem yaşıyor.

Türkiye'nin en büyük 5 ili arasında gösterilen Adana'daki işsizlik oranı yüzde 20'nin üzerinde çıktı.

Tarım ve sanayi şehri olarak bilinen kentte bu durumu tetikleyen en önemli etkenlerden birinin tekstilin çevre illerine kaymasının yanı sıra yan sektörleriyle birlikte büyük bir istihdam oluşturan pamuğun da azalması olarak gösteriliyor.

Pamuğun merkezi olarak bilinen Çukurova Bölgesi, Türk tekstil sektörüne de öncülük yaptı. 1940 ve 50'li yıllarda çiftçi pamuktan yüksek karlar elde ederken, tekstil yatırımcısı da bu alanda sektörün temellerini attı. Kazancı yüksek olan pamuktan elde edilen paralarla Türkiye'nin en büyük aile şirketleri Paktaş, Bossa, Güney Sanayi, Milli Mensucat, Akdeniz gibi tekstil fabrikaları kuruldu. Şehirde sadece 93 ayrı çırçır işletmesi varken bugün bu sayı 10 civarına düştü. Çiftçiler pamuğa verilecek desteklerle ve girdi maliyetlerinin düşürülmesiyle bölgede yüzde 20'yi aşan işsizliğin kalmayacağına inanıyor.

Adana'daki işsizliği, sanayi ürünü olan pamuğun ekiminin azalmasına bağlayan Adana'nın merkez ilçesi Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Durmuş Halis, pamuğun bu topraklar için bereket ve iş anlamına geldiğini aktarıyor. Adana'da 1955'ten 70'li yıllara kadar 10-12 kadar dev tekstil fabrikalarının açıldığını hatırlatan Halis, bunların en küçüğünde 2-3 bin işçinin vardiyalı olarak çalıştığını anlattı.

Halis, o yıllarda da Adana'nın işsizlik gibi probleminin bulunmadığını, işsizlik oranının yüzde sıfır olduğunu hatırlattı. 1000 dekar pamukta 100 işçi istihdam edildiğine işaret eden Halis, pamuğun ekiminden toplandığı 8 aylık dönem boyunca 10 binlerce kişinin ekmek kapısı olduğu vurguladı. Adana'da pamuk ekiminin 3 milyon 350 bin dekardan yaklaşık 200 bin dekara düştüğünü dile getiren Halis şunları söyledi: "Adana için bu gülünç bir rakam. Türkiye'nin tekstil sanayisinde 1 milyon 600 bin ton pamuğa ihtiyaç var. 400 bin tonunu üretiyoruz. Geri kalanını ithal ediyoruz. 2 milyar 200 bin dolar devletin zarar uğradığı görülüyor. Çiftçiye 1 milyar dolar destek verilse, yine çiftçi pamuğa yönelir. İşsizlikte önemli oranda düşer. Çiftçi her yıl biraz daha pamuktan uzaklaşarak hem ülke ekonomisine hem kendi ekonomisine zarar veriyor. Sanayi gelişmiyor. Çukurova'da pamuk bitti, işsizlik arttı."

Adana Ticaret Borsası Başkanı Muammer Çalışkan da bu durumun birçok sebebinin bulunduğunu ancak en önemlilerinin göç ve kente verilmeyen teşvikler olduğunu söyledi. Devletin teşviklerde sosyal gelişmişlikten daha çok işsizliği dikkate alması gerektiğini dile getiren Çalışkan, teşvik verilen illere işsizlik oranın yansımadığına dikkat çekti.

Anadolu Girişimci İşadamları Derneği Başkanı (AGİD) Ahmet Coşkun ise kentin dışardan çok fazla göç aldığına dikkat çekerek tarımdaki istihdamın, gelişen teknolojiyle birlikte azaldığını söyledi. Yaşanan ekonomik kirizin sanayi şehirlerinde kendisini daha fazla hissettirdiğini söyleyen Coşkun, iller arasında değerlendirmeler yapılırken birinci kiriterin işsizlik oranı olması gerektiğini vurguladı. AGİD Başkanı Coşkun, "Adana'da mevduatlarda para miktarının ne kadar olduğunun işsize hiçbir faydası yok. Sadece parası olan kişiye var. İşsizlik oranı değerlendirme kriteri olmalı. 3-5 kişinin parasının olması şehirdeki işsizlik sorununa katkısı olmaz." dedi. İşsizliğin bir şehir için çözülmesi gereken öncelikli konulardan olduğunu aktaran Ahmet Coşkun, "İşsizlik çözülürse eğitim sağlık ve kültür de ilerleyecektir.Biz sanayici ve işadamları olarak üretimlerimizi yurt içinde yaparak işsizliğin azalmasına katkıda bulunuyoruz." şeklinde konuştu.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Adana Şube Başkanı Bilal Nadir Gök, Adana'da teşvik kapsamının daraltılmasıyla işsizlik oranlarının da yükseldiğini söyledi. Gök, "Kentimiz teşvikli iller kapsamından çıkarılmasının ardından tekstil başka illere gitti. Tekstil gidince çalışan işçi sayısı da azaldı. İşler Doğu'ya doğru kaydı. Kahramanmaraş dahi tekstil de bizden daha iyi duruma geldi. Adana'daki fabrikaların bir kısmı Osmaniye'ye taşındı. Sanayi şehri olmamıza rağmen Niğde, Kayseri, Osmaniye bizden teşvikten daha ileride. Bu Adana'nın dezavantajı yeni yatırımcının gelmisini engelliyor." dedi. Kentin teşvik dışında olmasının kayıtdışına da beraberinde getirdiğini vurgulayan Gök, merdivenaltı firmaların da çoğaldığına dikkat çekti.
İşsizliğin artmasının bir çok etkeni olduğunu vurgulayan Gök, "Adana'da çalışanların bir kısmı tarıma dayalı çalışanlardan oluyuşor. Sıcak ikliminden dolayı ekstra göç alan bir şehiriz. Türkiye bu demokratikleşmenin önündeki engelleri kaldırılmadığı sürece, göç büyük kentlere devam edecek." ifadesini kullandı.