Afgan mülteciler nereye gidiyor? Hangi ülke ne kadar sığınmacı aldı?
Abone olAfganistan'ın Taliban kontrolüne girmesiyle kaçmak isteyen halk hem yasal hem de yasa dışı yolları zorlamaya başladı. Afgan mülteciler rotalarını hangi ülkeye çeviriyor, hangi ülkenin politikası ne?
Taliban'ın Afganistan'ın tamamına yakınının kontrolünü ele
geçirmesiyle birlikte binlerce Afgan ülkeden kaçmak için
çabalıyor.
Halihazırda 2,2 milyon Afgan komşu ülkelerdeyken ülkeden ayrılmaya çalışan insan sayısı da giderek artıyor. Devam eden çatışmalar ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle Afganistan sınırları içinde 3,5 milyon kişi de evsiz kaldı.
Kaç Afgan ülkesinden ayrılıyor?
Şu anda bu sorunun cevabı net değil. Taliban, Afganistan'ın tüm sınır kapılarındaki geçiş noktalarını kontrol ediyor. Öte yandan, Afganların ülkeyi terk etmelerini istemediklerini de söylediler. Sınırlardan yalnızca tüccarların veya geçerli seyahat belgelerine sahip olanların geçişine izin verildiği bildiriliyor.
BBC Türkçe'nin haberine göre Birleşmiş Milletler Mülteciler
Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Cuma günü yaptığı bir
açıklamada, "Afganların büyük çoğunluğu ülkeyi normal kanallardan
terk edemiyor. Bugün itibarıyla tehlikede olabilecek insanların
ülkeden net bir çıkış yolu yok" dedi.
Ancak bazı sığınmacılar ise ülkeden çıkmanın yollarını bulmayı
başardı.
Taliban'ın Kabil'in kontrolünü ele geçirmesinden kısa bir süre
sonra birkaç bin Afganın Pakistan'a geçtiği söylenirken, yaklaşık
1500 Afganın da Özbekistan'a girdiği ve sınıra yakın yerlerde
çadırlarda yaşadığı bildiriliyor.
Kabil Havalimanı'nda ise binlerce Afgan, yabancı ülkelerin
vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için yaptığı tahliye uçuşlarını
yakalamaya çalışıyor.
Cuma günü bir NATO yetkilisi, 18 binden fazla insanın
havalimanından ülkeyi terk ettiğini söyledi. Ancak bunlardan
kaçının Afgan uyruklu olduğu net değil.
Bugüne kadar kaç Afgan kaçabildi?
Afganların son hareketi, uzun yıllardır süren siyasi istikrarsızlık ve çatışma ikliminin yarattığı tarihi göçün bir parçası.
BMMYK'ya göre, Taliban'ın ülkenin kontrolünü yeniden ele geçirmesinden önce bile, çatışmalar nedeniyle bu yıl 550 binden fazla insan evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Bu, tahminen 3,5 milyon Afganın şu anda ülke içinde yerlerinden
edildiği anlamına geliyor.
Afganistan sınırları içindekilere ek olarak, geçen yıl sonu
itibariyle yaklaşık 2,2 milyon mülteci ve sığınmacı da komşu
ülkelerde sığınma talebinde bulundu.
Bu yıl, Afganlar ülkenin büyük çoğunluğunda şiddetli bir kuraklık ve gıda kıtlığı ile de uğraşmak zorunda kaldı. BM Dünya Gıda Programı tarafından Haziran ayında yayımlanan raporda, 14 milyon insanın (nüfusun üçte birinden fazlası) açlık çektiği belirtildi.
Afgan mülteciler nereye gidiyor?
Komşu ülkeler Pakistan ve İran, geçen yıl en yüksek sayıdaki Afgan mülteci ve sığınmacıya ev sahipliği yaptı.
BMMYK rakamlarına göre, Afganistan'dan 2020'de yaklaşık 1,5
milyon insan Pakistan'a, 780 bin insan da İran'a geçti.
Almanya ağırladığı 180 bin den fazla Afgan ile listede üçüncü
olurken Türkiye de yaklaşık 130 bin Afganı kabul etti.
Ancak Türkiye'de 125 bin de sığınma talebin de bulunmuş ancak
talepleri kabul edilmemiş Afgan sığınmacı da bulunuyor. Almanya'da
bu sayı 33 bin, Yunanistan'da ise 20 bin.
Ülkeler hangi yardımları yapıyor?
Bazı ülkeler Afganlara güvenli sığınma teklif ederken, diğer bazı ülkeler de kaçanlara sığınma vermeyeceklerini duyurdu.
İran
İran, Afganistan sınırındaki üç vilayetinde sığınmacılar için acil
durum çadırları kurdu. Ancak İran İçişleri Bakanlığından üst düzey
yetkililer, İran'a geçen herhangi bir Afganın "şartlar düzeldiğinde
ülkelerine geri gönderileceğini" söyledi. BM'ye göre İran
halihazırda yaklaşık 3,5 milyon Afgana ev sahipliği yapıyor.
Pakistan
Başbakan İmran Han, Haziran ayında yaptığı açıklamada, Taliban
kontrolü ele geçirirse ülkesinin Afganistan sınırını kapatacağını
söyledi. Ancak basında yer alan bazı haberlere göre, birkaç bin
Afgan Pakistan'a geçti ve en az bir sınır kapısı da hala açık.
Tacikistan
Kesin sayılar henüz net olmasa da bazı haberler, son günlerde
Afganistan ordusundan askerler de dahil olmak üzere en az birkaç
yüz Afgan'ın Tacikistan'a geçtiğini gösteriyor. Tacikistan, Temmuz
ayında Afganistan'dan 100 bine kadar sığınmacı almaya
hazırlandığını söyledi.
Özbekistan
Yaklaşık 1500 Afgan'ın Afganistan-Özbekistan sınırını geçip kamp
kurduğu söyleniyor. Raporlar, Taliban'ın yalnızca geçerli vizeleri
olan kişilerin sınır geçişlerine izin verdiğini gösteriyor.
Türkiye
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükümetin Afganistan'ı
istikrara kavuşturmak ve Türkiye'ye gelen yeni bir mülteci
dalgasını önlemek adına Pakistan ile birlikte çalışacağını söyledi.
Hükümet İran sınırına ördüğü duvar inşasını da hızlandırdı.
Birleşik Krallık
İngiltere, uzun vadede 20 bin Afgan mülteciyi kabul edeceğini
açıkladı. İngiliz hükümetinin "Afgan Vatandaşlarının Yeniden
Yerleşim Planı", ilk yıl 5 bin Afganın İngiltere'ye yerleşmesine
izin vermeyi öngörürken ve Taliban yönetiminde en yüksek tehlike
altındaki kadın ve çocukların yanı sıra dini ve diğer azınlıklara
odaklanacak.
ABD
ABD, kabul edeceği sığınmacılar kesin sayısını açıklamadı. Ancak
Başkan Joe Biden, 500 milyon dolarlık bir göç ihtiyaçları bütçesi
sundu.
Kanada
Kanada, hükümet çalışanları ve kadın liderler de dahil olmak üzere
Taliban tehlikesinde olanlara odaklanarak 20 bin Afgan'ı kabul
edeceğini söyledi.
Avustralya
Avustralya, ülkelerinden kaçan Afganlara insani vize programında 3
bin kişilik yer sunacağını açıkladı. Ancak söz konusu bu kontenjan
mevcut insani vize programını da kapsıyor ve toplam sayılarda
herhangi bir artış olmayacak.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği ülkesindeki pek çok yönetici, 2015 göçmen krizinin
tekrarlanmaması konusunda istekli olduklarını söylüyor. 2015'te AB
topraklarına çok sayıda sığınmacının girişine izin verilmiş ve buna
karşı da popülist tepkiler verilmişti.
Almanya
Almanya, bazı Afganları kabul edeceğini belirtti ancak sayı
belirtmedi. 2015 yılında göçmenlere yönelik açık kapı politikası
nedeniyle sert eleştirilere maruz kalan Başbakan Angela Merkel,
hükümetin sığınmacıların "Afganistan'a komşu ülkelerde güvenli bir
şekilde kalmalarını" sağlamaya odaklandığını söyledi.
Fransa
"Avrupa'nın kendisini Afganistan'dan gelen önemli yasadışı göçmen
dalgalarından koruması gerektiğini" ifade eden Cumhurbaşkanı
Emmanuel Macron, Fransa'nın "en fazla tehlike altında olanları
koruyacağını" söyledi. Ancak Macron, "Avrupa, mevcut durumun
sonuçlarını tek başına üstlenemez" dedi.
Avusturya
Avusturya, Afgan sığınmacılar almayı reddetti. Ülkenin içişleri
bakanı, Afgan sığınmacıları sınır dışı etmeye devam etmekten yana
olduğunu belirtti. Ancak Afganistan'a doğrudan sınır dışı etmenin
mümkün olmadığı belirterek, komşu ülkelerde "sınır dışı merkezleri"
kurulması için lobi yaptı.
İsviçre
İsviçre, Afganistan'dan gelen büyük sığınmacı gruplarını kabul
etmeyeceğini söyledi.
Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Kosova
ABD'nin talebi üzerine, Kuzey Makedonya 450, Arnavutluk ise 300
sığınmacıyı geçici olarak ağırlayacaklarını söyledi. Mültecilerin
bu ülkelerde ABD göçmen vizeleri için gereken belgelerin
tamamlanmasına kadar kalması bekleniyor. Kosova da ABD'ye giden
mülteciler için geçici barınak sağlamayı planlıyor, ancak rakam
belirtmedi.
Uganda
Uganda 2 bin Afgan mülteciyi kabul etti. Doğu Afrika ülkesi,
Afrika'daki en fazla sayıda sığınmacıya sahip ülkesi durumunda.