Adliye muhabirlerine şartlı izin

Yasanın “Ses ve görüntü alıcı aletlerin kullanılması yasağı” başlıklı maddesinin gerekçesinde, yasağın fotoğraf çekilmesine engel olmadığı belirtiliyor. Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu’yla (CMK) adliye içinde ve duruşma salonlarında kamerayla çekim yapmak yasaklanırken fotoğraf çekilebilecek. 1 Nisan’da (yarın) yürürlüğe girecek yeni CMK’nın “Ses ve görüntü alıcı aletlerin kullanılması yasağı” başlıklı maddesi adliyelerde fotoğraf çekilmesine de yasak getirdiği şeklinde yorumlanmış, ABD’de olduğu gibi duruşma salonlarında ressamların resim çizeceğine dair haberler basında yer almıştı. Cumhuriyet savcıları da aynı yönde açıklamalarda bulunmuştu. Ancak bunun, yeni CMK’nın farklı yorumlanmasından kaynaklandığı ortaya çıktı. Çünkü yasanın “Ses ve görüntü alıcı aletlerin kullanılması yasağı” başlıklı 183. maddesi adliye binası içinde ve duruşma başladıktan sonra sesli ve görüntülü kayıt veya nakil imkanı sağlayan aletlerin kullanılmasını yasaklıyor. Maddenin gerekçesinde bu düzenlemenin adliyede ve duruşmalarda fotoğraf çekilmesine engel olmadığı belirtiliyor. Bu nedenle duruşmalarda Amerika’da olduğu gibi ressamlar tarafından resim çizilmesine gerek kalmayacak. Ancak mevcut uygulamada olduğu gibi mahkeme başkanı duruşmanın düzenini bozacak şekilde abartılı olarak fotoğraf çekilmesi halinde o duruşma için yasak getirebilecek. CMK’nın “Ses ve görüntü alıcı aletlerin kullanılması yasağı” başlıklı 183. maddesinde “Adliye binası içerisinde ve duruşma başladıktan sonra duruşma salonunda her türlü sesli veya görüntülü kayıt veya nakil olanağı sağlayan aletler kullanılamaz. Bu hüküm, adliye binası içerisinde ve dışındaki diğer adlî işlemlerin icrasında da uygulanır.” hükmü yer alıyor. Madde ilk bakışta fotoğraf çekiminin de yasaklandığı şeklinde anlaşılıyor. Ancak gerekçesinde yanlış anlamalara sebep olan bu noktaya açıklık getirilmiş: “Madde, her türlü sesli ve görüntülü kayıt ve nakil olanağı sağlayan aletleri yasakladığından fotoğraf çekilmesine engel yoktur.” deniyor. Ancak şimdiye kadarki uygulamada da zaman zaman hakimlerin başvurduğu şekilde mahkeme başkanı veya hakim, duruşmanın amacını ihlal edecek surette abartılı biçimde fotoğraf cihazlarının kullanılmasını, yargılamanın düzenini sağlamak hususundaki yetkisine dayanarak men edebilecek. Madde gerekçesinde adliyelerde ve duruşmalarda kamerayla çekim yapmanın yasaklanmasının nedeni ise şöyle açıklanıyor: “Madde, ülkemiz bakımından yeni bir hüküm getirmiş olmaktadır. İtalya, İspanya ve Polonya’da bazen duruşmalar kayda alınarak veya kısmen televizyonda yayınlanmakta ve bu yayınların halkın haber alma gereksinimi karşılaması veya eğitim amacıyla yapıldığı öne sürülmektedir. Ancak öğreti, bu tür yayınların suçsuzluk karinesini ihlal ettiğini, mahkeme salonuna şiddet getirdiğini, adaletin koşulu olan sükuneti bozduğunu, savunmayı güçleştirdiğini, adalete siyasetin karıştırılmasını tahrik ettiğini ileri sürmekte ve mahkeme salonlarına kameraların sokulmasının yasaklanmasını istemektedir.” Kamera yasağı adliye dışında hakim veya cumhuriyet savcısı tarafından yapılan keşif ve polis tarafından yapılan yer gösterme işlemlerinde de uygulanacak. Uzmanlar farklı görüşte Yargıtay Onursal Üyesi Erol Çetin, madde metninin farklı yorumlara yol açabilecek ifadeler içermesine rağmen gerekçesinde; bu konuya açıklık getirildiğini söyledi. Çetin, adliyelerde ve duruşmalarda fotoğraf çekilebileceğinin açıkça belirtildiği için bu yönde bir yasak konulamayacağını savundu. CMK Tasarısı’nın hazırlanması sırasında akademik danışman olarak görev yapan Ceza Hukukçusu Prof. Dr. Bahri Öztürk ise Çetin’den farklı düşünüyor. Kanun maddesinin adliye içerisinde ve duruşmalarda sesli ve görüntülü kayıt yasağının fotoğraf çekimini de kapsadığını ifade eden Öztürk, ancak mahkeme başkanı veya hakimin izni ile fotoğraf veya görüntü çekimi yapılabileceğini kaydetti. Yeni CMK’nın madde gerekçelerinin olmadığına da dikkat çeken Öztürk, söz konusu madde gerekçesinin hükümet tarafından Meclis’e sevk edilen tasarının gerekçesi olduğunu belirtti. Haber: Murat Aydın Kaynak: Zaman