ABD siyasileri ders verdi

ABD Savunma Bakanlığı'nın Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Eric Edelman, Türkiye'nin bugünkü siyasi liderlerine laiklik, vizyon ve popüler olmayan zor kararları cesurca alabilme konusunda Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve Turgut Özal'ı örnek gösterdi.

Washington Institute adlı fikir kuruluşu tarafından, sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal anısına, her yıl düzenlenen konferansların sekizincisinde konuşan Edelman, Türkiye'deki siyasetçilere üstü kapalı bir liderlik mesajı verdi.

ABD'nin Ankara eski büyükelçisi Edelman, "ABD, bugünün güvenlik tehditleriyle yüzleşirken, yüce uluslarının ilerlemesi için tartışmalı kararlar almaktan korkmayan, Atatürk, İnönü ve Özal gibi güçlü, kararlı ortaklara ihtiyaç duyuyor" dedi.

Gerçek liderlik
Atatürk'ün Batılı ve modern devlet vizyonunu, İnönü'nün demokratikleşme konusundaki kararlılığını, Özal'ın sağlam müttefik oluşunu öven Edelman, "dilerim ki, Türkiye'nin liderleri ve halkı, bu yüce insanların her birinin geride bıraktığı mirastan esinlensin" diye konuştu.

Edelman, İsmet İnönü'nün İkinci Dünya Savaşı sonrasının yeni koşullarına ayak uydurmadaki başarısını ve Özal'ın Birinci Körfez Savaşı'nda ABD ile gösterdiği dayanışmayı anlatırken günümüz Ankarası'na da şu mesajı verdi:

"Ciddi liderler ve ülkeler kriz durumlarında kenarda kalmazlar. Krizler tercih kullanmayı gerektirir ve bu tercihler de çoğu zaman hem hükümetteki, hem muhalefetteki liderlerin, halklarını, ülkenin önündeki seçenekler konusunda eğitip yönlendirmesini gerektirir."

Laiklik vurgusu

Edelman'ın laikliğe yaptığı vurgu da dikkat çekti. Pentagon yetkilisi, Atatürk'ün kalıcı başarılarından birinin Türkiye'yi laikleştirmesi olduğunu belirtirken, Özal'dan da, "kişisel dindarlığı ile laik yönetim biçimini birbirinden rahatlıkla ayırabilen imanlı bir Müslüman" diye söz etti.

Özal'ın, Avrupa Birliği'ne yaklaşımını öven Edelman, "Özal, Avrupa ile Türkiye'yi birbirine bağlayan değerlerin dine değil laikliğe dayandığına inanıyordu. Dinsel inancın özel bir mesele olduğu ve demokratik yönetişimi etkilememesi gerektiği konusunda tereddütü yoktu" dedi.

Erdoğan'ın kapasitesi

Konuşmasında, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a hiç değinmemesi dikkat çeken Edelman, daha sonra Erdoğan'ın liderlik vasıflarına ilişkin bir soru üzerine, Kıbrıs'ta çözüm yanlısı cesur bir tavır aldığını ve AB yolunda siyasi reformlar yaptığını hatırlatarak, "Erdoğan'ın muazzam bir liderlik kapasitesi olduğuna şüphe yok" dedi.

ABD karşıtlığı

ABD'nin Türk kamuoyundaki olumsuz imajına ilişkin bir soru üzerine, bu durumun her iki ülke hükümetini de kaygılandırması gerektiğini belirten Edelman, iki tarafın liderlerine de ilişkinin önemini ve geniş kapsamını halka anlatma görevi düştüğünü söyledi.

Edelman ayrıca, son Pew anketine göre, Türkiye'de ABD'ye olumlu bakanların yüzde 12'de kaldığını hatırlattı ve "kayda geçmeli ki, ben Ankara'dan ayrılırken bu oran yüzde 23'tü. Üstelik benim oradan ayrılmamın, bu oranı bir 10 puan kadar yukarı çekeceğini sanıyordum" diye espri yaptı.

"Atatürk rapor edilirdi"

Edelman'ın Atatürk'e ilişkin övgülerinin yanı sıra, Atatürk'ün 'özgürlükçü amaçlara ulaşmak için özgürlükçü olamayan yöntemler kullandığını' yazan ünlü tarihçi Lord Kinross'tan alıntı yapması da dikkat çekti.

Edelman, Irak'a Atatürk gibi bir liderin gerekip gerekmediğine ilişkin soru üzerine, bugün artık özgürlükçü olmayan yöntemlerin eskisi gibi hoş görülmediğini hatırlattı ve "bugün bir Atatürk olsa, Dışişleri Bakanlığı'ndaki meslektaşlarım, onun hakkında uluslararası insan hakları (ihlal) raporları yazıyor olurlardı" dedi.

"Çuval olayında plajdaydım"

4 temmuz 2003'te, Süleymaniye'de, ABD askerlerinin Türk askerlerinin başına çuval geçirmesi olayına ilişkin bir soru üzerine, "Virginia'da plajda yatıyordum. Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin Türk Başbakanı ile konuşmak istediğini bildiren bir telefonla olaydan haberdar oldum" diyen Edelman, o gün yaşananların iki taraf içinde zorluk yarattığını, ancak artık üzerinden üç yıl geçen bu olayın tümüyle geride bırakılması gerektiğini söyledi.