AB uygulaması Türkiye trafiğini felç etti

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Ulaşım Araştırma Merkezi'nden Dr. Hediye Tüydeş Yaman ve Erkut Kırmızıoğlu tarafından Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Eğitim Araştırma Daire Başkanlığının desteğiyle Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu Alt Çalışma Grubu'nun seçtiği, trafik güvenliğine etkisi yüksek olması beklenen ve AB uyum süreci kapsamında değişen levhaları da içeren 39 trafik işaret levhasının bilinirlik düzeyi araştırıldı.

Araştırma kapsamında hazırlanan ankete, büyük çoğunluğu üniversite mezunu, sürücü belgesi olan, bin 134'ü erkek, 327'si kadın olmak üzere toplam bin 478 sürücü katıldı. Ankete katılanların 271'i otobüs ve taksi şoförü gibi profesyonel sürücü olduğunu ifade ederken, bin 160 katılımcı ise profesyonel olarak sürücü olmadığını belirterek ankette trafik levhalarıyla ilgili soruları yanıtladı.

Anket formunda yer alan her levhanın anlamı için verilen yanıtlar, ''ters, yanlış, yorumsuz, kısmen doğru, yanıtlar doğru'' şeklinde kodlandı.

Katılımcıların verdiği yanıtlara göre, bazı trafik işaret levhalarının tam doğru olarak bilinmesine rağmen,bazılarının hiç bilinmediği yada yanlış bilindiği, hatta bazıların ters anlam çağrıştırdığı görüldü.

TAM TERSİ ANLAM ÇAĞRIŞTIRAN LEVHALAR

Anket sonuçlarına göre, Avrupa Anlaşması standartları kapsamında değiştirilen bazı levhaların tam tersi yönde anlaşıldığı ortaya çıktı.

En çok ters anlam çağrıştıran levhalar, AB'ye uyum için çapraz kırmızı çizgisi kaldırılan ''kamyon giremez'', ''öndeki taşıtı geçmek yasaktır'' ve ''taşıt geçme yasağı'' levhaları olduğu belirlendi.

Katılımcıların önemli bir kısmının ters anlamda bildiği levha, yüzde 44.38 oranında ters algılanan ''karşıdan gelene yol ver'' levhası oldu. ''Kamyon giremez'' levhası da sürücülerin yüzde 27.72'si tarafından ''kamyon girebilir'' şeklinde algılandığı, yüzde 36'sı tarafından yorumsuz bırakıldığı ve ''sollama yapılmaz'' levhasının ise yüzde 12 oranında ''sollama yapılabilir'' şeklinde anlaşıldığı, yüzde 40.58'i tarafından da yorumsuz bırakıldığı tespit edildi.

''Kamyon giremez'' levhasının eski hali, yüzde 90,8 oranında tam doğru bilinen levhalar arasında yer alırken, yeni levhanın anlamını tam doğru bilen sürücülerin oranı yüzde 22'ye düştü. Yüzde 36 oranında yorumsuz bırakılan bu levha, yüzde 6 oranında ise yanlış yanıtlandı.

Benzer şekilde ''taşıt geçme yasağı'' levhasının eski hali de yüzde 85 oranında tam doğru bilinirlik seviyesindeyken, yeni levhanın anlamını tam doğru bilenler yüzde 34.5'e düştü. Buna karşılık yüzde 40.5 oranında yorumsuz bırakılan bu levhanın yüzde 12.7 oranında oranında ''sollama yapılır'' şeklinde ters yanıtlandığı görüldü.

Levhaların eski ve yeni halleri karşılaştırıldığında, AB uyum sürecindeki değişim sonucunda bilinirliklerinde ciddi bir azalma olduğu ve yeni işaret levhalarının tasarım olarak ''yasak'' hareketi tam veremediği ve şu ana kadar yapılan çalışmalarla henüz istenilen derecede öğrenilemediği anlaşıldı.

EN ÇOK OTOBÜS VE TAKSİ ŞOFÖRLERİ YANILDI

Ankete katılanlardan, kendilerini profesyonel sürücü olarak tanımlayan taksi ve otobüs şoförleri ise levhaların anlamını en çok ters algılayan gurup oldu.

Profesyonel sürücü olmayanların daha başarılı yanıtlar verdiği ankette, profesyonel sürücülerin daha fazla ters ve yanlış derecede yanıt verdiği görüldü. Profesyonel sürücülerin levhalara ters cevap verme oranı 6,38, yanlış cevap oranı yüzde 8,05 ve tam doğru oranı yüzde 40,40 olurken, kişisel sürücülerin ise levhalara verdiği yanıtlarda ters cevap oranı 4,41, yanlışlık 5,22, tam doğru oranı da yüzde 42,47 olarak belirlendi.

Trafik Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın internet sitesinde yer alan bu araştırmanın sonuç bölümünde, Karayolu Trafik Güvenlik Kurulu'nun anket sonuçlarına ilişkin aldığı karar da yer alıyor. Trafik kazalarına etkisinin yüksek olduğu tahmin edilen trafik işaretlerinden bazılarının yüksek oranda bilinmediği veya yanlış bilindiği bazılarının da katılımcılar tarafından ciddi oranda tam tersi anlamda yanıtlandığının gözlendiği belirtilerek, özellikle AB uyum sürecinde değiştirilen ''kırmızı çapraz çizgi'' içeren yeni işaret levhalarının anlamının katılımcılar tarafından tam olarak bilinmediği gibi bazılarını zıt anlamda yorumlandığına dikkat çekiliyor.

"EĞİTİM ŞART"

Trafik işaret levhalarının bilinirliğinin artırılması için bazı önerileri sunan Karayolu Trafik Güvenlik Kurulu, trafik işaret levhalarının üzerlerine yada altlarına ek yazı yada işaret kullanılmasının, Türkiye'nin uluslararası karayolu güzergahında yer alması, ülke şartları göz önünde alındığında farklı eğitim, yaş, kültür ve dillere sahip sürücü profiline sahip olması, yüksek hızda seyredilmesine elverişli yapıdaki yollarda daha fazla dikkat dağıtma olasılığının her zaman risk oluşturması ve özellikle şehir merkezlerinde kullanılması halinde de alan sorunu yaratacağından uygun olmadığına vurgu yapıyor.

Bunun yerine, trafik işaret levhalarının bilinirliğinin artırılması için örgün eğitim sistemi içinde derslerde veya uygun olacak diğer ortamlarda eğitim verilmesi, okul bahçelerine okul işaret levhalarının asılması, seviye belirleme sınavlarında trafik güvenliği sorularına yer verilmesi, sürücü adaylarına sürücü kurslarında yapılacak eğitimlerde bu konuya ağırlık verilmesi ve sürücü belgesi bulunanlarında eğitim programlarına tabi tutulması gibi çalışmaların yapılması tavsiyesinde bulunuluyor.