AB Fransa İngiltere ve Almanya'dan flaş İran açıklaması

Avrupa Birliği, Fransa, İngiltere ve Almanya'dan yapılan ortak açıklamada İran'a yönelik yaptırımlara ilişkin olarak, İran'la ticaret yapan Avrupalı şirketleri korumaya kararlı olunduğu belirtildi. Açıklamada
"AB hukuku ve BMGK kararı uyarınca İran ile meşru ticaret yürüten Avrupalı firmaları koruma konusunda kararlıyız" denildi.

İran'a yaptırımlar yarın sabah başlıyor
ABD Başkanı Donald Trump'ın, İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinin ardından işaretini verdiği yaptırımların ilk aşaması TSİ 07.00'da devreye giriyor.

Ortak açıklama
AB ile 3 ülkenin dışişleri bakanları, ABD'nin, 14 Temmuz 2015'te Avusturya'nın başkenti Viyana'da P5+1 (ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya) ile İran arasında imzalanan, 16 Ocak 2016'da yürürlüğe giren Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan çekilmesi ve bu ülkeye uygulanacak yaptırımların ilk aşamasının devreye girmesiyle ilgili ortak açıklama yayımladı.

Açıklamada, ABD'nin çekilme kararı ve yaptırımları devreye sokmasından derin esef duyulduğu belirtilerek, "AB hukuku ve BM Güvenlik Konseyi kararı uyarınca İran ile meşru ticaret yürüten Avrupalı firmaları koruma konusunda kararlıyız." ifadesine yer verildi. Yaptırımlardan etkilenebilecek AB menşeli şirketleri koruma amacıyla güncellenmiş AB "Engelleme Mevzuatı"nın yarından itibaren devreye sokulacağı vurgulandı.

İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) tarafından hazırlanan 11 ayrı raporda da belirtildiği gibi KOEP'nin şartlarına uyduğu, bu anlaşmanın, Avrupa, bölge ve dünya barışı için kilit öneme sahip bir güvenlik garantisi olduğu kaydedilen açıklamada, "İran'ın KOEP çerçevesindeki tüm taahhütlerini tam olarak yerine getirmeye devam etmesini umuyoruz." denildi.

"İran ile yapılan nükleer anlaşmanın korunması, uluslararası anlaşmalara saygı ve uluslararası güvenlikle ilgili bir konudur." ifadesine yer verilen açıklamada ayrıca KOEP'ye imza atan taraflar ve anlaşmaya destek veren üçüncü ülkelerin İran ile çalışmaya devam edeceğinin altı çizildi.

İran'a ilk aşama yaptırımlar neleri kapsıyor?
ABD'nin İran'a yönelik ilk yaptırım paketinin ABD saatiyle bu gece yarısından itibaren devreye girmesiyle İran hükümetinin, ABD doları satın alması, altın ve değerli madenlerle ticaret yapması yasaklanıyor.

İran'ın çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv sektörüne yaptırım uygulanacak. Yarından itibaren Tahran'a sivil havacılık yaptırımları geri getiriliyor. Yaptırımlar kapsamında İran'ın yolcu uçakları ve uçak parçası ithalatı engellenecek.  İran'ın para birimi tümen üzerinden ülke dışında gerçekleşecek önemli işlemlere kısıtlamalar uygulanacak.

ABD'ye İran tarafından yapılan el yapımı halı ve gıda ürünlerinin ihracatı yasaklanıyor. İran'ın dış borcuna bağış yapılması ve satın alınmasına yaptırımlar kapsamında yasak getiriliyor.

ABD 5 Kasım'da "İran petrolüne ambargo" peşinde
ABD'nin İran'a yönelik ikinci yaptırım paketi 4 Kasım'da 180 günlük sürenin dolmasının ardından 5 Kasım'da devreye girecek. Bu tarihten itibaren İran Ulusal Petrol Şirketi, İran Petrol Ticaret Şirketi ve Ulusal Tanker Şirketi'ne uluslararası kısıtlamalar getirilirken, ekonomisi büyük ölçüde petrole dayalı İran'dan petrol ve ürünlerinin satışına yaptırımlar uygulanacak.

Üçüncü ülkelerin zararları tazmin edilmeyecek
Yaptırımlar, ABD'nin tek taraflı kararlarına uymayarak İran ile ticaretini sürdüren diğer ülkeleri kapsayacak şekilde uygulanacağı için söz konusu ambargolardan üçüncü ülkeler de etkilenebilecek. Buna rağmen ABD Hazine Bakanlığı'na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC) yaptırımlar nedeniyle ülkelerin uğrayacağı zararların tazmin edilmeyeceğini açıkladı.

Anlaşmaya taraf Avrupa ülkelerinin tutumu
Nükleer anlaşmaya taraf İngiltere, Almanya ve Fransa, anlaşmanın devamı noktasında kararlarını açıkladılar. İlk başta her ne kadar bazı Avrupalı liderler, Trump’ın İran’ın bölgeden askerlerini çekmesi, füze faaliyetlerini durdurması ve Hizbullah gibi örgütlere desteğini kesmesi ve yeni bir anlaşmanın yapılmasını dillendirseler de anlaşmanın devam ettirilmesi yönünde karar verdiler.

İran, anlaşmada kalan 4+1 ülkelerinden anlaşmanın pratiğe geçirilmesini istiyor. ABD’nin yaptırımlarından doğacak zararının anlaşmaya taraf Avrupa ülkeleri tarafından giderilmesini talep ediyor. Ayrıca Tahran yönetimi, yaptırımların tekrar getirilmesiyle birlikte nükleer faaliyetlerini durdurmayı bir arada kabul etmeyeceğini belirtiyor. 

Avrupalı ülkelerin nükleer anlaşmanın devamı yönündeki kararları İran’ı söz konusu anlaşmada tutmak ve nükleer faaliyetlerine geri dönüşünü engellemeyi hedefliyor.