64 katrilyon anketlerde kayboldu

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) gelir ve harcama dağılımını belirlemek amacıyla yaptığı Hanehalkı Tüketim Harcamaları hesabıyla, harcamalar yöntemiyle yaptığı ‘‘milli gelir hesaplamaları’’ndaki özel tüketim harcamaları arasında ortaya çıkan 64 katrilyon liralık fark, gelir dağılımı anketinin sonuçlarına gölge düşürdü. Her iki istatistik arasında ‘istatistiki hatayla’ açıklanmayacak kadar büyük bir fark oluşmasında ağırlıklı olarak ‘zenginlerin gelirlerini gizleme eğilimlerinin ve kayıtdışılığın’ etkili olduğu belirtilirken, yüzde 35'e ulaşan bu farkın Türkiye'deki gelir dağılımının DİE'nin ölçtüğünden çok daha bozuk olduğuna işaret ettiği savunuluyor. Sonuçları tartışmalı olan söz konusu ankete göre hazırlanacak fiyat endeksinin de enflasyonu doğru ölçmeyeceği belirtiliyor. DİE'nin 1 Ocak-31 Aralık 2002 tarihleri arasında her ay 800 hanehalkı olmak üzere, yıl boyunca toplam 9600 örnek hanehalkında arasında yaptığı 2002 Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçları geçen hafta açıklandı. Anketin sonuçları, toplumun tüketim yapısı, yaşam seviyesi ve harcama alışkanlıklarında zaman içinde meydana gelen değişimin belirlenmesinde en önemli kaynaklardan biri olarak kabul ediliyor. DİE yetkililerine göre bu farkın küçük bir bölümü her iki hesaplamadaki yöntem farklılığından kaynaklanıyor. Gayri safi yurt içi hasıla hesaplamalarında mal akımı, gelir ve tüketim anketinde ise anket sonuçlarına göre hesaplama yapılıyor. Ancak DİE yetkilileri bu ölçüde büyük bir fark oluşmasında asıl etkenin ise özellikle zengin ailelerin gerçek gelirlerini, buna bağlı olarak da gerçek harcama ve tasarruflarını gizlemeleri olduğunu ifade ediyorlar. DİE enflasyonu da bu anketle hesaplanacak DİE, büyük ölçüde zenginlerin eksik beyanı yüzünden toplam tüketim harcamalarını 64 katrilyon lira daha eksik gösteren söz konusu araştırmanın sonuçlarına dayanarak tüketici fiyatları endeksini yenileyecek. 2004 yılı başından itibaren enflasyonu oluşturacağı bu yeni endekse göre hesaplayacak. TÜFE'ye kentsel yerleri esas alarak hesaplayan DİE yeni endeksteki harcama gruplarının ağırlığını ise sonuçlarına ‘kuşkuyla bakılan’ son araştırmanın verilerine göre oluşturacak. Bu nedenle de bu araştırma sonuçlarına göre hazırlanacak bir fiyat endeksinin enflasyonu doğru ölçemeyeceği kaydediliyor.