500 bin Türk'ü yok eden Ermeni

Ermeni olayları ile ilgili İngiliz Gizli Servis (Foreign Office, Public Record Office) belgeleri ve Osmanlı arşivinde yer alan onbinlerce belgenin taranması sonucu Osmanlı'nın çöküş yıllarında 500 bini aşkın Türk yurttaşının katliamından sorumlu Ermeni caninin kimliği aydınlatıldı. Olaylar esnasında sürekli kimlik değiştiren "agitatör" eylemcinin, İngiliz Gizli Servisi'nin emrinde çalışan Adanalı bir doktor olan "Hamparsum Boyacıyan" olduğu ortaya çıktı. Tarih Araştırmacısı Cezmi Yurtsever'in Osmanlı ve İngiliz arşiv belgelerini inceleyerek 500 bin Türk'ün soykırımını gerçekleştirdiğini ortaya çıkardığı Hamparsum Boyacıyan'ın kabarık bir eylem dosyası bulunuyor. Adana'nın Haçin (Saimbeyli) Kasabası'ndan okumak üzere İstanbul'a giden Boyacıyan, Darülfünun Tıbbiye'de eğitim gördü. Uzmanlaşmak için Cenevre'ye gitti. Silahlı eylemleri savunan "Hınçak Partisi"ne girdi. 1890 yılında Kumkapı Ermeni Kilisesi'nin baskınını düzenledi. Osmanlı devletine başkaldırının simgesi olarak "tuğra" parçaladı. Eylemde "Murat" kimliğini kullandı. 1894 yılı yaz aylarında "Şeyh Murad" kimliği ile Kürtleri yönetime isyan ettirmek amacıyla Diyarbakır-Siirt arasındaki Sason dağlarına eylem için geldi. Başarılı olamayarak yakalanan Boyacıyan, Bitlis'te "idama mahkum" oldu. İngiliz Gizli Servisi tarafından cezaevinden kaçırılan Boyacıyan, olaylar esnasında "Agop" kod ismini de kullandı. 1895 yılı eylül ayı sonlarında Ermeni Patrikhanesi'ni basarak Cağaloğlu üzerinden Osmanlı Hükümeti'nin görev yaptığı Babıali'ye baskın düzenleyip ihtilal çıkarmak istedi. İsyancılar güçlükle engellendi. Hamparsum Boyacıyan ve adamları ortadan kayboldu. Aynı yılın ekim ayı içinde Maraş'a bağlı Zeytun'da Boyacıyan'ın emriyle isyan eden Ermeniler, 300'ü aşkın asker ve 2 bin sivili öldürerek iç savaş denemesi yaptılar. 2. Meşrutiyetin ilanı ve demokrasiye geçiş ortamında 1909 yılında Adana milletvekili seçildi. Osmanlı Meclisi Mebusan'ında demokrasi ve insan haklarını savundu. Tarih Araştırmacısı Cezmi Yurtsever, 1. Dünya Savaşı'nın çıkışı ile birlikte "Öğdünlü Murat" kod adını kullanarak Sivas'a gelen Boyacıyan'ın, 30 bini aşkın Anadolu Ermenisinin Rus ordusuna katılmasını sağladığını belirterek, Yıldız dağlarında gerilla savaşını başlattığını söyledi. Yurtsever, sınırı aşarak Rus ordusunun kontrolündeki Erzincan'a yerleşen Boyacıyan'ın Doğu Anadolu'dan 1 milyonu aşkın Türk yurttaşının göç ettirilmesini sağladığını kaydetti. Boyacıyan'ın, Şubat 1918 tarihinde Rus ordusu Kafkasya'ya çekilirken boşaltılan yerlerde yaşayan Türk yurttaşlarının topluca öldürülmesi emrini verdiğini anlatan Yurtsever, "Erzincan'ın yakılması, Bayburt ve Erzurum'un harabeye dönmesi, köylerde ve mezralarda sayıları 500 bini aşkın Türk yurttaşının hayatını kaybetmesine yol açan Anadolu'nun karşılaştığı en büyük yıkım olayını gerçekleştirdi" dedi. Boyacıyan'ın eylemler esnasında sürekli olarak kimlik değiştirdiğinden kanlı eylemlerden doğan sorumluluğunu kamufle etmeyi başardığını ifade eden Yurtsever, "Asıl mesleği doktorluk olan, Osmanlı Parlamentosu'nda milletvekilliği bile yapan 'Ermeni soykırım aktörü'nün eylemlerinin başından sonuna kadar İngiliz Gizli Servisi'nin bilgisi dahilinde çalışmış olması ise düşündürücüdür" diye konuştu.