4 milyar dolar duman oluyor

Türk insanı 2001 yılında 4 milyar doları sigaraya harcadı. Toplam 111 bin ton sigaranın tüketildiği 2001’de, Tekel’in pazar payı daralmaya devam ederek yüzde 68’e geriledi. Yabancı sigaraların pazar payı ise yüzde 32 TÜSİAD gibi savaş kışkırtıcıları milyar dolar için Türkiye’yi ateş çemberine itmeye çalışırken, Türk insanı 2001 yılında 4 milyar doları sigaraya harcadı. Toplam 111 bin ton sigaranın tüketildiği 2001 yılında, Tekel’in pazar payı daralmaya devam ederek yüzde 68’e geriledi. 1984 yılında 2 bin 300 ton olan yabancı sigara tüketimi ise 1990 yılında 15 bin 561 tona, 2001 yılında ise 24 bin tona yükseldi. Tüketimin yüzde 99.9’u filtreli, yüzde 0.1’i ise filtresiz sigaralarda gerçekleşti. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun TBMM’ye gönderdigi Tekel 2001 raporunda, sigara üzerine oynanan oyunlar rakamlarla ortaya kondu. Türkiye’nin dünya tütün üretiminde yüzde 3’lük bir paya sahip olduğu belirtilen raporda, bu oranın giderek düştüğü vurgulandı. Virginia ve Burley tipi tütünlerin bütün kıtalarda yetiştiği, Şark tipi tütünün ise aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çok az ülkede yetiştirildiği anlatılan raporda, bu sebeple Şark tipi tütünün dünyanın büyük sigara firmaları tarafından aranılan bir tütün çeşidi olduğu kaydedildi. 1984’ten önce yasak olan yabancı sigara ithalatının serbest bırakılmasıyla birlikte Türk tiryakisi Virginia ve Blended türü tütüne alıştı, bu alışkanlık giderek artınca da bu tip tütünlerle üretilen Tekel 2000 grubu sigaralara yerli üretim tütün yeterli gelmediği için ABD’den tütün ithaline başlandı. Raporda bu durumla ilgili olarak, “Tekel’in ürettiği ağırlığı yabancı tütünden oluşan Blended tanımı içindeki Tekel 2000 grubu sigaralara yönelim artmıştır. Neticede Tekel’in 2001 yılı sonuna göre 2.3 milyar dolar düzeyindeki 76.2 tonluk sigara satışları içinde Tekel 2000 ve 2001 sigaraları miktar olarak yüzde 40 oranındaki bölümü oluştururken son yıllarda Tekel; Tekel 2000 ve 2001 grubu sigaralar için ithalatçı durumuna geçmiştir” denildi. Türkiye’deki yabancı sigara tüketimi de yıllar içinde sürekli olarak Türk tütününün aleyhine bir gelişim gösterdi. Yabancı sigara satışlarının 1984 yılında 2.3 bin ton, 1985’te 4 bin 172 ton, 1986’da 7 bin 367 ton, 1987 yılında 10 bin 792 ton, 1988’de 10 bin 163 ton, 1989 yılında 11 bin 620 ton ve 1990 yılında da 15 bin 561 tona yükseldiği belirtilen raporda, 2001 yılındaki 24 bin tonluk satışla ise Amerikan firmalarının pazar payının yüzde 21’e ulaştığı dile getirildi. Raporda; Türkiye’deki yabancı sigara pazarının çok büyük bir bölümüyle Marlboro ve Parliament grubu sigaraları üreten Phillip Morris (Sabancı) ile Camel-Salem grubu sigaraları üreten JTI firmalarının elinde olduğu, tüm sigara pazarında oluşan 3.8 milyar dolarlık pastadan özel firmalar miktar olarak yüzde 30 pay alırken, parasal olarak ise yüzde 40 pay aldıkları da kaydedildi. Tekel’in sigara ithal ederken piyasayı belli ölçüde kontrol edebildiği, 1991 yılında yurtiçinde yabancılara sigara üretme hakkının tanınmasından sonra ise bu kontrolün kaybolduğu da raporda belirtildi. BYDK raporunda, Tekel 2000 ve 2001’e tüketici tarafından yoğun ilgi gösterilmesi üzerine yabancı firmaların bu sigaralara muadil ürünler piyasaya sürerek, Tekel’in pazar payını bir de bu yönden daralttıkları da vurgulandı. Raporda, “Blended grubu içinde yer alan yabancı sigaralardan JTI firmasının ürettiği sigaraların 1998-2000 yılları arasındaki yıllık 8.1 bin tonluk satışları 2001 yılında 11 bin tona yükseldiği görülmektedir. Yabancı tütün ağırlıklı Tekel 2000 ve 2001 grubu sigaraların 1999 yılında 35.5 bin ton olan satış hacmi ise 2000 yılında 33.6 bin, 2001 yılında da 30.7 bin tona inmiştir” denildi. Tekel’in yanlış politikalar sonucunda dış satımlarda nasıl kötü noktalara getirildiği de BYDK raporunda yer aldı. Buna göre, Tekel 2000 grubu sigaralar için ABD’den kilogramı 8 dolara tütün satın alan Tekel, işlenmiş tütün yerine ham tütün ihraç etmeye yönlendirildiği için birkaç yıl önce kilosunu 6.5 dolardan sattığı tütünü 2001 yılında 1 dolar 77 sente satmak zorunda kaldı. VAKİT