33 yılda 11 İstikrar Programı eskittik

Süleyman Demirel'in Başbakan, Turgut Özal'ın da DPT Müsteşarı olduğu dönemde uygulanan 10 Ağustos 1970 istikrar paketinde doların değerinin yüzde 66 oranında artırılarak 9 liradan 15 liraya çıkarıldığı belirtilen raporda, paketin vergi gelirlerinin artırılmasını ve bütçe açığının kapatılmasını amaçladığı dile getirildi. Paket uygulamasının ilk aylarda başarılı olduğu, ancak devalüasyonun enflasyonu yükseltmesi sonucu sosyal huzursuzlukların çoğaldığına dikkat çekilen raporda, sadece 213 gün süren paketin başarılı uygulamasının 12 Mart askeri müdahalesiyle kesintiye uğradığı bildirildi. BANKERLİK KRİZİ Rapora göre, 1975-76 yıllarındaki hızlı büyümenin ardından 1977-80 krizi geldi. Süleyman Demirel'in Başbakan olduğu 1977 yılı Ağustos ayında uygulanan program, yıl sonunda Demirel hükümetinin istifa etmesi nedeniyle sonuç vermedi. 1978 yılının Mart ve Nisan aylarında dönemin Başbakanı Bülent Ecevit tarafından uygulanan paket de başarısız oldu. Siyasi nedenlerle IMF'nin tam desteğini alamayan bu paket, terörün tırmanması ve dış borçlardaki artış nedeniyle 14 aylık uygulamadan sonra yarım kaldı. Haziran 1979'da uygulanan bir diğer paket de Ecevit'in aynı yılın sonbaharında istifa etmesi nedeniyle ancak 4 ay uygulanabildi. Rapora göre, 1977-80 kriz döneminin son paketi 24 Ocak 1980'de uygulamaya kondu. Süleyman Demirel'in Başbakan, Turgut Özal'ın Başbakanlık Müsteşarı olduğu dönemde uygulanan paket radikal önlemler içeriyordu. Doların yüzde 52 oranında artırıldıktan sonra 1980 yılının Temmuz ayında mevduat faiz oranlarının belirlenmesinde serbestlik dönemine geçildi. Alınan önlemler ihracatı artırdı, ithal ikamesi dönemini sona erdirdi. Paketin olumlu etkileri 1982 yılı ortalarında patlayan bankerlik krizi ile sona erdi. 5 NİSAN 1994 PAKETİ Rapora göre, 1992-93 yıllarındaki hızlı büyüme nedeniyle ısınan ekonomi, iç borçlanma yönetiminde yapılan hatalar sonucunda 1994 yılı başında krize girdi. Ekonomi, kriz yılı olan 1994'te yüzde 6.2 oranında daraldı. Büyüme yılları sırasında gelen kısa vadeli yabancı sermayenin hızla yurtdışına çıkışı, kurları ve ardından faiz oranlarını yükseltti. Bu krizden sonra Başbakan Tansu Çiller tarafından uygulamaya konulan IMF destekli 5 Nisan 1994 paketi, 1995 sonbaharına kadar başarıyla uygulandı. Enflasyon düşerken büyüme oranı yükseldi. 1995 sonbaharında alınan erken seçim kararı, paketin uygulamasını kesintiye uğrattı. Seçim ekonomisi nedeniyle 5 Nisan paketi 16 aylık uygulamadan sonra rafa kaldırıldı. Rapora göre, ekonomi 1999 erken seçimi öncesinde daralma eğilimine girdi. 17 Ağustos depreminin olumsuz etkisi de daralmayı şiddetlendirdi. Kısa vadeli yabancı sermayenin çıkışı ile kurlar ve faiz oranlarının tekrar yükselmesi nedeniyle ekonomi 1999'da yüzde 6.4 oranında küçüldü. Ecevit'in liderliğindeki DSP-MHP-ANAP koalisyonunun uyguladığı ''Enflasyon Düşürme Programı'' Kasım 2000 krizinde aldığı yaradan sonra Şubat 2001 krizi ile sona erdi. Döviz kurlarının enflasyonu düşürmek için çapa olarak kullandığı IMF destekli bu paket de ancak 14 ay süre ile uygulanabildi. HER BÜYÜMENİN ARDINDAN DURGUNLUK VEYA KRİZ GELDİ DEAB'nin hazırladığı Ekonomik Görünüm raporunda, uygulaması yarım kalan paketlerin 33 yıllık süre içinde ekonominin uzun süreli bir büyüme ivmesi yakalamasını engellediği belirtilerek, ''Her büyüme döneminin ardından bir durgunluk veya kriz yılı geldi. Bu dur-kalk ekonomisi Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma ivmesi yakalamasını imkansız hale getirdi'' dendi.