27 MAYIS sigarası

Sigara yasağını konuşan Türkiye'de sigaranın tarihi siyasetle başabaş ilerledi.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında 'Müdafa-i Milliye', 'Asker' diye çıkan sigaralar 50'lerde 'Mebus' ve 'Bahar'; 1960'tan sonraysa '27 Mayıs', 'Astsubay', 'Silahlı Kuvvetler' isimlerini aldı. İşte Cumhuriyet'ten bugüne sigaranın seyri...

Kapalı mekanlarda sigara içimini yasaklayan kanun Meclis'ten geçerken, bugün zararları ile tartışılan sigara, geçmişte siyasi tercihlerin ve sınıfsal konumların göstergelerindendi. Sigaranın yakın tarihi, Türkiye'nin yakın tarihi ile paralel bir serüven izledi. İşte, Cumhuriyet'in kuruluşundan bugüne, sigaranın yaşadığı değişimler...

İLK KADIN SİGARASI TEKEL'DEN

Osmanlı döneminde adı "Duhan (Tütün) İdaresi" olan TEKEL, Cumhuriyet dönemine ait ilk markalı sigara üretimine 1925'te "Beşinci" ile başladı. Paketi 5 kuruştan satışa sunulan bu sigara Cibali, Samsun ve İzmir'deki fabrikalarda üretildi. "Kadın sigarası" dünyada bir ilk olarak "Hanımevi" adıyla 1926'da üretilmişti.

CUMHURİYET MARKALARI MODA

Aynı dönemde askerler için de sigara üretildi. 4 kuruştan piyasaya sürülen "Asker" markalı sigarayı "ilk lüks Türk sigarası" olan "Müdafa-i Milliye" izledi. Yaldız uçlu bu sigara 40 kuruş gibi o dönem için çok yüksek bir fiyattan satışa sunuldu. Aynı dönemde 12 kuruşluk "Zabit" sigarası da üretildi.

1927'de köylüler için kalın "Köylü" sigarası üretildi. Osmanlı'dan kalma Sipahi Ocağı, Selam, Yaset, Efendi, Nimet, Semir ve Nazır piyasadan kaldırıldı. Bunların yerine 1928'de "Mamulat-ı Mahsusa", "Fantazi Gazi", "Fantazi Hanım" ve "İsmet" markalı lüks sigaralar üretilir oldu. 1930'lu yıllara kadar en fazla tüketilen gözde sigaralar Enala, Üçüncü, Ahali, Enala Süfera, Yaka oldu.

DARBE İSMİ SİGARADA: 27 MAYIS

Demokrat Parti iktidarının olduğu 1950'li yıllarda "lüks" sınıf olarak Uludağ, Mebus, Bahar ve İkinci üretildi. TEKEL, 1959'da ilk filtreli sigara olan Samsun'u üretti. 27 Mayıs 1960 darbesi, sigara üretiminde de kendisini gösterdi. Darbeden hemen sonra "27 Mayıs" sigarası üretilirken, 1962'de "Astsubay", 1964'te de "Silahlı Kuvvetler" üretildi ve dönemin en popüler sigaraları arasına girdi.

YENİCE GÖZDEN DÜŞTÜ

27 Mayıs darbesinden sonra asılan Demokrat Parti'nin lideri eski Başbakan Adnan Menderes "Yenice" sigarası içtiği için, 27 Mayıs'tan sonra satışı serbest olmasına rağmen vatandaşlar bu sigarayı içmeye çekindiler. Darbe öncesi oldukça tutulan bu sigara, darbeden sonra satın almaktan korkulduğu için gözden düştü.

HAREKATIN SİGARASI: KIBRIS

"Çamlıca" Türkiye'nin ikinci filtreli sigarası olarak 1961'de, diğer filtreliler Hisar ve Harman 1965'te, Maltepe ise 1969'da üretildi. 1974'te Kıbrıs Harekatı'ndan sonra "Kıbrıs" sigarası üretildi. 1977'de Sipahi üretilirken, toplumsal çatışmaların yükseldiği 1978'de "Barış" ve 1979'da da 100 milimetrelik Samsun ile 85 milimetrelik Meltem piyasa sürüldü.

Sigara 1980'lerde renklendi

1980'li yıllarda artık filtresiz sigaralar iyice gözden düşerken, dönemin görece libarel politikalarına uygun olarak soslu, aromalı sigaralar çıktı. Filtresiz Çamlıca, Hisar, Yeni Harman, Sipahi, Diplomat, Çeşit ve Motifli ve İkinci sigaraları piyasadan çekildi. 1990'lı yıllarda Yeni Harman, Meltem, Tekel 2000, Tekel 2001 ve Ballıca sigaraları üretildi. Çok sıkı tiryakileri bulunan "Ballıca" sigarası, 1998'de yeniden üretilmeye başlanmıştı. Eski başbakanlardan merhum Bülent Ecevit'in de içtiği Ballıca'nın üretimi 2005 yılından itibaren büyük ölçüde durduruldu.