23 milyar dolar nasıl uçtu?

Türkiye’nin gündeminden hiç düşmeyen enerji yolsuzlukları Sayıştay’ın da raporuna girdi. Sayıştay, Türkiye’de Yap-İşlet-Devret ve Yap-İşlet modeli ile yapılan toplam 29 enerji santraline yönelik yaptığı incelemeyi tamamlayarak bu konuda hazırladığı ekleri ile birlikte 8 klasör olan raporu TBMM Başkanlığına sundu. Raporda, enerji santrallerinin işletmede oldukları ortalama 4 yıllık süre içinde 2.3 milyar dolar kamu zararının ortaya çıktığı belirtildi. Sayıştay’ın raporunda, görevli şirketlerle imzalanan ‘özel hukuk sözleşmelerinin’ bugün Türkiye’de enerji alanında yaşanan sıkıntıların başlıca sebebi olduğuna dikkat çekildi. Milletvekilleri rapordaki iddialara dayanarak Meclis Araştırma veya Soruşturma Komisyonu kurulmasını talep edebilecek. Meclis Başkanlığı ise kamunun zarar etmesine sebep olan ilgili bürokratlar hakkında suç duyurusunda bulunabilecek. Kayıp-kaçak oranı kaçtı Sayıştay’ın hazırladığı ve TBMM Başkanlığına sunduğu raporda şu tespitler yer aldı: “YİD modeliyle yapılan santrallerle ilgili olarak ilâna çıkılmamış, başka şirketlerden teklif alınmamış ve ihale yapılmamıştır. Santrallerin kurulacakları yerlerin, arz-talep dengesi göz önüne alınarak Bakanlık tarafından belirlenmesi gerekirken, bu yerlerin seçiminin firmalara bırakılması sonucunda bazı bölgelerde talebin çok üzerinde enerji üretecek kapasitede santraller kurulmuş ve üretilen enerjiye o bölgede ihtiyaç duyulmadığı için ilâve yatırım yapılarak yeni iletim hatları tesis edilmiş, bu da enerji maliyetlerinin yükselmesine ve kayıp-kaçak oranlarının artmasına yol açmıştır. Santrallerden yüksek tarifelerle enerji satın alınmasına ve şirketlerin yatırımlarından dolar bazında % 85’lere varan yüksek oranlarda getiri elde etmelerine yol açılmıştır. Firmalar, santralleri fizibilite raporlarında verdikleri ilk teklif fiyatlarından daha düşük bedellerle tamamladıkları halde, yatırım dönemi sonunda (özellikle doğalgaz santrallerinde) maliyetlerin yıllık % 4,6 ile % 5 arasında değişen oranlarda eskale edilmesine izin verilerek toplam yatırım maliyetlerinin daha da yükselmesine sebep olmuşlardır.”