2008 krizini bilen ünlü ekonomist Roubini yeni kriz için tarih verdi

Halen Clarity Financial’da analist olarak görev yapan ve Forbes dergisinde yazan genç ekonomist Jesse Columbo, 16 Ekim’de attığı bir Tweet’de ABD’de bono getiri eğrilerinin tersine dönmesi ve ekonomik kriz yaşanması arasındaki ilişkiyi inceleyen bir tablo paylaştı.

Daha önce getiri eğrilerinin tersine dönmesinin ardından 6 defa kriz çıktığına dikkat çeken Colombo, paylaştığı tablosunda getiri eğrilerinin tersine dönmesi ve çıkan krizler arasında geçen sürelerin ortalamalarını yayınladı.

Amerikan Merkez Bankası'nın (FED) faiz artışları nedeniyle getiri eğrisinin aralık 2018’de tekrar tersine döneceğini varsaydığını belirten Colombo, daha önceki krizlerde yaşanan ortalama sürelere bakıldığında bir sonraki krizin Şubat 2020 civarında çıkmasını beklediğini açıkladı.

Getiri eğrisinin tersine dönmesi ABD’de çok önemli bir öncü kriz göstergesi olarak kabul ediliyor. Bono ve tahvil olarak da bilinen devlet borçlanma senetlerinin çeşitli vadeleri ve faiz oranları bulunuyor. Normalde, daha kısa vadeli bonoların daha düşük; daha uzun vadeli bonoların ise daha yüksek faiz vermesi bekleniyor. Normal şartlarda vade arttıkça faizlerin de artması ve bu faizlerden oluşturulan getirisi eğrisinin yukarı doğru tırmanması bekleniyor.

Bankalar ise kısa vadeli faizler ile müşterilerinden para topluyor ve uzun vadeli faizlerle kredi veriyor. Getiri eğrisi normalse, uzun vadeli faizler kısa vadelilerden daha yüksek olduğu için bankalar para kazanabiliyor. Ancak kısa vadeli bonoların faizleri uzun vadelilerden daha yüksek hale gelirse, getiri eğrisi tersine dönmüş oluyor ve bankalar para kazanamaz hale geliyor. Böylece kredi mekanizması kilitleniyor ve belirli bir süre sonra ekonomik kriz yaşanıyor.

London Times tarafından 2008 krizini bilen ekonomistler arasında gösterilen Jesse Colombo’nun açıklaması, İstanbul doğumlu ABD’li ünlü iktisatçı Roubini’nin 2020’de küresel kriz uyarısı yapmasının arkasından geldi.

Halen New York Üniversitesi’nde görev yapan Roubini geçtiğimiz eylül ayında project – syndicate.org’da yayınladığı bir analizde, 2020’de yeni bir kriz beklemesinin nedenlerini 10 ana başlık altında toplamıştı.

Roubini’nin gösterdiği kriz nedenleri arasında şunlar yer alıyor:
1) Trump’ın vergi teşviklerinin sona ermesi
2)  FED’in faiz artışları
3)   Artan petrol fiyatları
4)  Ticaret savaşları
5)  Gelişmekte olan ülkelerde büyümenin yavaşlaması
6)  İtalya gibi bazı ülkelerin Avrupa Birliği ve Euro’dan çıkma olasılıkları
7)  Hisse senedi ve bono – tahvil piyasalarında şişen balonlar
8)  Aşırı yüksek frekanslı algoritmik al-sat bilgisayar sistemlerinin ani çöküş ihtimalini artırması
9) Trump’ın FED’e saldırıları
10) İran gibi noktalarda yaşanabilecek jeopolitik şoklar

Ayrıca Roubini yazısında, 2020’de beklediği krizin 2008 krizinden daha ağır bir kriz olacağını da vurgulamıştı.

Roubini, 2008’de merkez bankalarının faiz düşürerek ve para basarak krizi atlattıklarına oysa 2020’ye giderken bir çok merkez bankasının hala faizleri düşük tuttuğuna ve zaten para basmaya devam ettiğine dikkat çekmişti.

Bu durumda 2020’de yeni bir kriz geldiğinde merkez bankalarının kullanabilecekleri araçlar çok sınırlı kalıyor.

Türkiye’den ise ekonomi gazetecisi Erkan Öz, 2013’te yazdığı ‘2020 Yeni Ekonomi  Büyük Kriz – Müthiş Fırsat’ adlı kitabında, 2020 yılında büyük bir küresel, finansal kriz beklediğini açıklamıştı.

Daha önce, The Wall Street Journal ve AJ Jazeera gibi uluslararası kuruluşlarda da çalışan Öz, krizin temel nedeni olarak para ekonomisinden bilgi ekonomisine geçişin, özellikle küresel finansal sistemde meydana getirdiği dengesizlikleri gösteriyor.