2003 yılında cari açık 3.5 kat arttı

Türkiye'nin 2003 yılı cari açığı bir önceki yılın yaklaşık 3,5 katı artarak 6 milyar 808 milyon dolar oldu. 2002 yılında cari açık 1 milyar 522 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmişti. Merkez Bankası'nın açıkladığı ödemeler dengesi bilançosuna göre, Türkiye'nin dış ticaret açığı geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 67.1 oranında artarak 13 milyar 934 milyon dolar oldu. Dış ticaret açığında artışa neden olarak, ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 30 artarak 46 milyar 878 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesine rağmen, bavul ticaretinin yüzde 2,8 azalarak 3 milyar 9 milyon dolara düşmesi ve altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının yüzde 33,3 oranında artarak 68 milyar 734 milyon dolara ulaşması gösterildi. Geçen yıl yurtdışından yapılan altın ithalatı da 1 milyar 187 milyon dolarlık artışla 2 milyar 595 milyon dolara ulaştı. Hizmetler dengesi ise içerisinde en önemli kalem olan turizm gelirlerindeki artışın etkisiyle 2003 yılında bir önceki seneye göre yüzde 13,4 artarak 8 milyar 936 milyon dolar tutarında fazla verdi. Geçen yıl toplam turizm gelirleri, bir önceki yıla göre yüzde 14,1 oranında artarak 9 milyar 676 milyon dolar olarak gerçekleşti. Turizm gelirlerindeki artış, çıkış yapan kişi sayısındaki yüzde 6 artış ile ortalama harcamadaki yüzde 7,8'lik artıştan kaynaklandı. Söz konusu dönemde net turizm gelirleri, bir önceki yıla göre yüzde 14,6 oranında artarak 7 milyar 563 milyon dolar olarak gerçekleşti. Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık gelirleri incelendiğinde ise dış ticaret hacminin artışı paralelinde gelirlerin 2002 yılına göre yüzde 15,1 oranında artmasına rağmen giderlerin de yüzde 25,7 oranında yükselmesi sonucu net taşımacılık gelirinin 2003 yılında yüzde 8,9 oranında azalarak toplam 784 milyon dolar olduğu görüldü. YATIRIM GELİRİ 2002 yılında 4 milyar 554 milyon dolar, 2003 yılında ise 5 milyar 428 milyon dolar çıkışla sonuçlanan yatırım geliri dengesinin altında yer alan doğrudan yatırım gelirleri, portföy yatırım gelirleri ve diğer yatırım gelirlerindeki net çıkışlar, geçen yıl için sırasıyla 268 milyon dolar, 1 milyar 207 milyon dolar ve 3 milyar 9 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2003 yılında diğer yatırım gelirleri altında yer alan uzun vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2002 yılının aynı dönemine göre yüzde 5,5 oranında artarak 4 milyar 276 milyon dolar oldu. Bu artışta, Genel Hükümet'in uzun vadeli kredilerine ilişkin faiz ödemelerinin yüzde 11,4 artmasının yanı sıra Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği faiz ödemelerinin de yüzde 9,8 oranında yükselmesinin büyük payı bulunuyor. CARİ TRANSFERLER Bir önceki yılla karşılaştırıldığında, 2003'de yüzde 3,7 oranında artan cari transferler 3 milyar 618 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu kalemin içerisinde en büyük paya sahip işçi gelirleri yüzde 19,9'luk artışla 2 milyar 321 milyon doları oldu. Bedelsiz ithalattan kaynaklanan girişler de 996 milyon dolara düştü. SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri de içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, Aralık 2003'te 120 milyon dolar giriş gösterdi. 2003 yılı toplam sermaye girişi rakamına bakıldığında ise bir önceki yıla göre yüzde 44,3 oranında azalışla 578 milyon dolar net sermaye girişi gerçekleşti. Bu tutarın 169 milyon doları, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları net kredilerden oluştu. Söz konusu krediler, 2002 yılında net 4 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlar ise 2002 yılında net 175 milyon dolar, 2003 yılında da net 499 milyon dolar oldu. Sonuç itibariyle, 2003 yılında doğrudan yatırımlar net 79 milyon dolar giriş gösterdi. Bu, 2002 yılı toplam rakamına göre yüzde 90,8'lik azalmayı ifade etti. PORTFÖY YATIRIMLARI 2002 yılında 593 milyon dolarlık net çıkış gösteren portföy yatırımları, 2003 yılında 2 milyar 287 milyon dolar net girişle sonuçlandı. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, bir önceki yıl 2 milyar 96 milyon dolar olan yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alımlarının 2003 yılında yüzde 20,3'lük azalmayla 1 milyar 670 milyon dolara gerilediği gözlendi. Portföy yatırımları altında yükümlülükler bölümünün Genel Hükümet kalemi incelendiğinde, Aralık ayında yurtdışına yeni tahvil ihracı veya geri ödemesi yapılmadı. Ancak 2003 yılının genelinde toplam 1 milyar 509 milyon dolar tutarında net borçlanma yapıldı. Bu rakam, 2002 yılında 1 milyar 29 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Yurtdışı yerleşik kişilerin hisse senedi piyasasındaki alımları Aralık ayında da devam etti ve bu aydaki 57 milyon dolar net alımla 2003 yılında 1 milyar 11 milyon dolar alım gerçekleştirildi. Devlet İç Borçlanma Senetleri piyasasında ise Aralık ayındaki 4 milyon dolarlık net alımla 2003 yılında toplam 1 milyar 614 milyon dolarlık net alım işlemi yapıldı. DİĞER YATIRIMLAR Ticari ve diğer krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde 2002 yılında 7 milyar 256 milyon dolar, 2003 yılında ise 3 milyar 268 milyon dolar giriş görüldü. Bu bölümde yer alan, ihracat işlemleri karşılığı açılan ticari krediler 2002 ve 2003 yıllarında sırasıyla net 921 milyon dolar ve 769 milyon dolar tutarında gerçekleşti. Verilen nakit kredilerde bir önceki yıl 19 milyon dolar kredi geri ödemesi gerçekleşirken, 2003 yılında 404 milyon dolar tutarında yurtdışına kredi açıldı. Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz mevcutları kaleminde ise 2002 yılında 594 milyon dolar, 2003 yılında da 719 milyon dolar azalış gözlendi.