150 katrilyonluk ırkçılık tazminatı

Dünyanın en büyük şirket ve bankalarından 34'ünün suçlanan tarafta yer alması yüzünden dava iş çevrelerinin bir numaralı gündem maddesi haline geldi. Yahudi soykırım kurbanları için tazminat davalarına bakan Amerikalı avukat Ed Fagan başkanlığındaki ekibin açtığı davada şirketler 1948-93 arasında Güney Afrika'daki apartheid (ırkçı) rejimde siyahlara zulüm yaparak kâr sağladıkları iddialarıyla karşı karşıya. İnsan hakları ihlallerinin kurbanı olan 22 bin davacı tarafından suçlanan firmalar arasında Citigroup, Barclays, Commerzbank gibi finans şirketleri, Ford, General Motors, Isuzu gibi otomotiv devleri, çeşitli kimya firmalarıyla, Shell ve Mobil bulunuyor. KANIMIZLA KAZANDILAR Fagan ve birlikte çalıştığı Afrikalı avukat John Ngcebetsha'ya vekalet veren onbinlerce Güney Afrikalı dava sonucundan çok dünya kamuoyunun dikkatini çekmek amacında olduklarını belirtiyor. Ülkede faaliyet gösteren yabancı firmaların ırkçı rejime verdikleri ekonomik desteğin yadsınamaz olduğunu belirten davacı Thandiwe Shezi "Sadece yüzde 14'ü temsil eden beyaz bir hükümetin bu kadar yıl iktidarda kalması bu şirketlerin dolarları sayesinde oldu" diyor. 1976 yılında 13 yaşındaki oğlu güvenlik güçleri tarafından öldürülen Dorothy Molefi de dava açma gerekçelerini şu sözlerle ifade ediyor Annelerimiz, babalarımız, kardeşlerimiz ve evlatlarımızın kanlarından para kazanan uluslararası firmalardan bu paraları geri alacağız..... HÜKÜMET SOĞUK BAKIYOR Güney Afrika Devlet Başkanı Mbeki ise insan hakları ihlalleri nedeniyle açılan bu davaya sıcak bakmıyor. Ülkesinin adının yabancı mahkemelerde geçmesinin mantık dışı olduğunu savunan Mbeki davanın ülke imajını da zedelediğini söyledi. Uzmanlar ise davanın uluslararası şirketler aleyhine sonuçlanması durumunda bu firmaların Afrika pazarından çekileceğini bunun da Güney Afrika'nın ekonomik açıdan çökmesine yol açacağını vurguluyor. Davacıların Güney Afrikalı, davalıların ise farklı ülkelerden firmalar olmasına rağmen mahkemenin New York'ta görülmesi Amerikan yasalarından kaynaklanıyor. 1789 yılında yürürlüğe giren yasaya göre insan hakları ihlallerine uğradığını iddia eden kişi ve kuruluşlar ABD'de iş yapan firmalara karşı dava açabiliyor. KİM NE İLE SUÇLANIYOR? UBS, Credit Suisse ve Citigroup Bu bankalar 1985-1993 arasında Güney Afrika'ya uygulanan uluslararası yaptırımlara rağmen çok yüksek faizli kredi açmakla... Daimler Chrysler Alman otomotiv devi siyahları korkuya sürükleyen zırhlı araçları üretmekle... Anglo American ve De Beers gibi madencilik şirketleri sigortasız çalıştırdıkları siyahlara sistematik olarak düşük ücret vermek ve ayrımcılık yapmakla... IBM, Fujitsu gibi teknoloji firmaları; yasak olmasına rağmen bu ülkedeki beyazlara bilgisayar ve yazılım satmakla suçlanıyor. Davayı sıradışı avukat açtı Güney Afrika ekonomisinin siyahları sömürerek kurulduğunu iddia eden avukat Ed Fagan meslektaşları tarafından aykırı bir kişilik olarak tanımlanıyor. New Jerseyli avukat adını Musevi soykırım kurbanlarının davasında duyurmuştu. 1998'de sonuçlanan davada Fagan, İsviçreli bankaları bu kurbanların Yakınlarına 1.25 milyar dolar ödemeye mahkum ettirmişti. Fagan halen deli dana hastalığına yol açan maddeler içeren gıdalar satan firmalar ve nükleer santrali kaldırmayan Çek Cumhuriyeti ile mahkemelik. (Sabah)