1.2 milyar insan susuz

2003 Uluslararası Su Yılı. Temiz, içecek su kıtlığı alarm veriyor ve savaşlardan daha çok can alıyor. Yeryüzünde 1.2 milyar insan mikropsuz, temiz su bulamıyor, her 8 saniyede 1 bebek kirli su kurbanı oluyor. Sulak alanların kaybı, kanalizasyonların su kaynaklarına karışması, yeraltı sularının hızla tüketilmesi, temiz suların yüzde 70'inin ziraatte kullanımı, su yönetimindeki boşvermişlik, ölüm-kalım meselesine dönüşen su krizini tetikliyor. Acil çareler bulabilmek umuduyla her fırsatta sorun gündeme taşınıyor. Dünyanın bir numaralı petrol üreticisi Suudi Arabistan özgün, su konulu araştırmaları 133 bin dolarla ödüllendiren uluslararası yarışma düzenliyor. Altın, petrol gibi yeryüzünün en değerli nimeti su 5 Haziran Dünya Çevre Günü'nün de teması: ‘‘Su! 2 milyar insan su için ölüyor.’’ 5 Haziran 1972'de Stockholm'deki ilk Dünya Çevre Zirvesi'nde 5 Haziran'ın Dünya Çevre Günü olarak kutlanması benimsendi. 2000'lere gelindiğinde artık çevre kapsamı dar parantezleri aşıyor, ‘‘Çevre hayattır, insanca yaşamaktır, sosyal, ekonomik boyutları yadsınamaz’’ deniyor. Klaus Toepfer'in Başkanı olduğu BM Çevre Programı'nın (UNEP) organizasyonu olan 5 Haziran 2003 Dünya Çevre Günü etkinliklerine ilk kez bir Arap ülkesi ev sahipliği yapıyor. GARANTİ BANKASI ŞEREF LİSTESİNDE Bayrağında sedir ağacı olan Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta buluşuluyor. 1975-1990'daki iç savaşın ardından doğasını gözeterek ülkenin yeniden inşasına soyunan Beyrut daha sağlıklı, temiz ve eşit koşullarda bir yaşamı ilke edindiğini, bölgeye ve dünyaya örnek olacağını not düşüyor. Etkinliklerin tacını ise geleneksel UNEP Global 500 Ödül töreni oluşturuyor. Doğayı sahiplenenlerin ‘‘şeref listesi’’ olan bu ödül 15 yılda 600'ü aşkın kişi ve kuruma verildi. Türkiye'den seçilenler arasında yeşil projelerin önde gelen finansörü Garanti Bankası da bulunuyor. Bu yıl ödül alacak 8 kişi ve kurum arasında Bangladeş Çevre Avukatları Derneği, filler, maymunlar ve gergedanların korunmasına hayatını adamış İngiliz araştırmacı Dr. Annelisa Kilbourn, pratik bir tuvalet icat eden Hintli Dr. Bindeshwar Pathak, Nepal Kadın Çevre Koruma Komitesi de var. Türkiye'deki gönüllü kuruluşlar da geziler, şenliklerle bu özel günde temiz, sağlıklı, ilkeli, ekonomik, uygar bir yaşama yani çevreye dikkat çekmeye çalışıyor. İlginç bir etkinliğin adresi Fethiye. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) ve Fethiye Deniz Ticaret Odası 800 ilköğretim öğrencisi için bir deniz şöleni hazırladı. Teknelerle Ölüdeniz'e götürülecek öğrenciler deniz canlıları ve korunmasına ilişkin bilgiler edinecek ve denizde gözlem yapacak, eğitim kitapları dağıtılacak. Denizlerin korunması konusunda bilinçli birey yetiştirmeyi amaçlayan şölen ülkemizde ilk kez düzenleniyor. BM VERİLERİ: ÖLÜM-KALIM MESELESİ SU Yeryüzünün yüzde 70'i su, bunun yüzde 97.5'i tuzlu su. Geriye kalan yüzde 2.5'inin dörtte üçü ise buzullarda. Kirli suların saçtığı hastalıklardan her yıl en az 2.2 milyon insan ölüyor. Her gün 6 bin çocuk, her 8 saniyede 1 bebek can veriyor. Kirli su kurbanlarının çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde. 1.2 milyar insanın içecek suyu yok. Dünya nüfusunun üçte birinin, 2.4 milyar insanın, su arıtma tesisleri yok. Son yüzyılda dünya nüfusu iki kat, su tüketimi ise 6 kat arttı. Kalkınmakta olan ülkelerde sanayi atıklarının yüzde 70'i, kanalizasyonun yüzde 90'ı doğrudan su kaynaklarına bırakılıyor. Dünya nüfusunun yüzde 40'ı su sıkıntısı çekmekte. 2025'te dünya nüfusunun üçte ikisi yani 5.5 milyar insan su diye inleyecek. 1990'larda kalkınmakta olan ülkelerde 835 milyon insan temiz suya, 784 milyon da arıtma tesislerine kavuştu. Global yıllık yatırım tahminen 70-80 milyar dolar ve bunun 180 milyar dolara çıkarılması gerekiyor. Dünya su kalitesi listesinde Türkiye 45'inci UNESCO'nun Dünya Su Gelişme raporuna göre, Finlandiya en kaliteli suya sahip. Tatlı su kaynakları ve özellikle yeraltı sularının miktarı ve temizliği, atık suyun nasıl işlendiği gibi kriterlere göre hazırlanan listede Finlandiya'yı Kanada ve Yeni Zelanda izliyor. Türkiye listenin 45'inci sırasında yer alırken, Almanya 57'nci sırada hem Türkiye'nin hem de Ekvador, Venezüella, Hırvatistan ve Bulgaristan gibi ülkelerin gerisinde kaldı. 122'nci, yani sonuncu sırada ise Avrupa'nın başkenti Belçika var. İlginç rapor, 16-23 Mart'ta Kyoto'daki 3. Dünya Su Forumu'na da sunuldu. Suudi Arabistan’dan 133 bin dolarlık ödül Time ve Newsweek dergilerinde bir damla su ile sembolize edilen bir ilan gözünüze takılıyor: Prens Sultan Bin Abdülaziz Uluslararası Su Ödülü. Su konusunda tüm zamanların en büyük ödülü yeni yaklaşımları önemsiyor. 21 Ekim 2002'de startı verilen başvurular Ekim 2003'e kadar sürüyor. Her alanda verilecek ödül 133 bin Amerikan Doları. Konu başlıkları ise şöyle sıralanıyor: Yüzey Suları: Etkin Sel Kontrol Yöntemleri, Yeraltı Suları: Yapay Yeraltı Sularının Yeniden Doldurulması, Alternatif Su Kaynakları: Deniz Suyunun Tuzdan Arındırılmasında Ekonomik Teknolojiler, Su Kaynakları Yönetimi: Sulamada Etkin Yeni Teknikler, Su Kaynaklarının Korunması: Yeraltı Sularının Tarım Kirleticilerinden Korunması. Bireyler ve kurumlar ödül için aday olabiliyor. Daha fazla bilgi için ‘‘www.psipw.org’’, Prens Sultan Çevre, Su ve Çöl Araştırma Merkezi-King Saud University Tel: (+966 1)4675571 Fax: (+966 1)4675574, e-posta: info.psipw.org KAYNAK: HÜRRİYET