10 soruda Hatip Dicle krizi

BDP'nin desteklediği bağımsız aday Hatip Dicle'nin milletvekilliğinin düşürülmesi kamuoyunda pek çok tartışma ve soru işaretine neden oldu. Soruların yanıtları ise YSK'nın 7 sayfalık gerekçeli kararında yer aldı.

Buna göre Hatip Dicle'nin bağımsız milletvekilliğinin düşürülmesi kararında, "Cezanın tümü mahsup edilmiş olsaydı da mahsup işleminin üzerinden 3 yıl geçmediği sürece milletvekili olamazdı" diyerek tartışmaları bitirdi.

İşte kamuoyunda dillendirilen sorular ve kararın ayrıntılarındaki yanıtları Sabah yargı muhabiri Ersan Atar verdi:

1- Hatip Dicle'nin milletvekilliği neden düşürüldü?
YSK, Dicle'nin seçim sürecinde kesinleşen "terör örgütü propagandası yapmak" suçundan aldığı 1 yıl 8 aylık hapis cezasının, milletvekili olmaya engel oluşturduğu gerekçesiyle vekilliğini düşürdü.

2- YSK bu kararını seçimden önce niçin almadı da şimdi bu sorun yaşanıyor?
YSK'nın kararında, Dicle'nin 22 Nisan'da kesinleşen hapis cezasına ilişkin kararın 2 Haziran'da Ankara Başsavcılığı'na gönderildiğine işaret edildi. YSK'nın bu karardan, 9 Haziran'da yani seçimlerden 3 gün önce basından ve aynı gün Ankara Başsavcılığı'nın gönderdiği resmi yazıdan haberdar olduğu belirtildi. YSK, "Bu tarihte milletvekili aday listeleri kesinleşmiş, pusulalar basılıp illere dağıtılmıştı. Savunması da alınmadığı için Dicle'nin ismi pusuladan çıkarılamadı" dedi. Kararda, "Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 25'inci maddesi, aday listelerinin kesinleşmesinden sonra oy verme günü saat 17.00'ye kadar bir değişiklik yapılmasını yasaklanmış, sadece ölüm veya istifa halinde sıraya göre adayların kaydırılacağını öngörmüştür" denildi.

3- Ankara 11'inci Ağır Ceza Mahkemesi Dicle'nin 1 yıl 8 aylık cezasından, KCK davasındaki tutuklu kaldığı 453 günü mahsup etmişti, bu süre niçin yetmedi?
YSK, gerekçeli kararının satır aralarında, Dicle'nin 1 yıl 8 aylık hapis cezasının cezaevinde geçirilmesi gereken miktarının (yatarının) 450 gün olmasına rağmen, bu cezanın 600 gün olduğuna işaret etti. Bu nedenle bihakkın tahliye tarihinin 8 Kasım 2011 olduğunu kaydetti.

4- Ağır Ceza Mahkemesi, Dicle'nin 1 yıl 8 ay hapis cezasının, eski DEP davasından fazladan yattığı 4 yıldan düşürülmesi talebini kabul etmiş olsaydı Dicle vekil olabilir miydi?
YSK'nın önceki günkü kararına göre, olamazdı. Çünkü Kurul, "mahsup kararları, seçilme yeterliliğini yeniden kazandıran kararlardan değildir" dedi. İlave olarak, böyle kabul edilse bile infazın tamamlandığı tarihten sonra 3 yıl geçmesi gerektiğini anlattı. Kararda şöyle denildi: "Cezanın tümü mahsup işlemine konu edilmiş ve cezasını bütünüyle çekmiş sayılsa dahi milletvekili seçilme engelinin devam ettiği, Adli Sicil Kanunu'nda öngörülen 'cezanın çekildiği tarihten itibaren üç yıllık sürenin geçmiş olması' koşulu gerçekleşmediğinden milletvekili seçilme hakkına kavuşmasına yasal engel bulunmaktadır."

5- Düşürme kararı neden Meclis'e bırakılmadı, Meclis'in yetkisi gasp mı edildi?
YSK bu sorunun yanıtını iki sayfa tartıştı. Kurul, bu konuda bir milat koydu. Seçilmeye engel durum seçimden önce gerçekleşmişse o kişi milletvekili seçilip Meclis'te olsa da YSK'nın yetkili olduğunu, vekil Meclis'teyken gerçekleşmişse Meclis'in yetkili olduğunu yasal dayanaklarıyla açıkladı. YSK, Dicle'nin milletvekili olmasını engelleyen 1 yıl 8 aylık cezanın kesinleşmesinin de seçilmeden önce gerçekleştiği için kendisinin yetkili olduğunu belirleyip karar verdi. Kurul'un kararında, "tam kanunsuzluk hali varsa biz düşürürüz" görüşü aktarıldı.

6- Bahattin Şeker, Merve Kavakçı ve Fehmi Işıklar'ın durumları, Dicle kararında nasıl etkili oldu?
YSK, seçimden önceki bir durum nedeniyle, (seçilmiş olsalar bile) vekillikleri nasıl düşürdüğünü isim vermeden 3 örnek kararıyla açıkladı. Askerliğini usulüne göre yapmadığı anlaşılan Bahattin Şeker 1995 yılında milletvekili seçilmiş hatta bakanlık bile yapmıştı. Kurul önceki günkü kararında isim vermeden, Şeker'in askerlik koşulunu yerine getirmediğinden ve durumun seçimden önce gerçekleştiğinden kendisinin vekilliği iptale yetkili olduğunu anlattı. YSK, Merve Kavakçı'nın Türk vatandaşlığını seçimden sonra kaybetmesine rağmen vatandaşlığı kaybetme nedeni seçimden önce gerçekleştiği için mazbatasının YSK'ca iptal edilişini örnek gösterdi. Fehmi Işıklar ile ilgili örnek de "Bu konularda YSK yetkilidir" görüşünün örneği olarak kararda yer aldı.

7- Diyarbakır'da AK Partili Eronat'a nasıl yol açıldı?
YSK, milletvekili seçilen birinin mazbatasının iptal edilmesi halinde bu boşluğun nasıl doldurulacağını gösteren Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 39'uncu maddesinde, "tutanağı iptal edilen vekil bir partidense listede onun altında yer alan kişinin vekil olacağı", "tutanağı iptal edilen vekil bağımsızsa en çok oyu alan sıradaki adayın (bağımsız veya bir partiden olup olmadığına bakılmaksızın) vekil olması" nın düzenlediğine işaret etti.

8- Dicle'nin vekilliğinin düşürülmesi Diyarbakır seçimlerinin yinelenmesine neden olur mu?
Hayır, YSK Dicle'ye verilen oyları geçersiz saymadı. Geçersiz saysaydı bu kez Diyarbakır'daki "geçerli oy" sayısı ve dolayısıyla milletvekili dağılımı değişebilecekti.

9- YSK'nın kararına itiraz edilebilir mi?
YSK kararları kesin. Kurul'un kararları için ancak "gözden geçirilmesi" talebinde bulunulabiliyor. YSK eğer Dicle kararını 7 asil üyeli heyetiyle verseydi "gözden geçirme" kararını 4 yedek üyenin de katılımıyla "genişletilmiş heyet" inceleyecekti. Ancak YSK, Dicle kararını genişletilmiş heyetle aldı. Bu durumda da "gözden geçirme" işlemini, oybirliği ile karar alan aynı heyet yapacak.

ANCAK 3 YIL SONRA VEKİL OLUR

10- Dicle hangi koşulla vekil olabilir?
Dicle ancak, KCK davasından hüküm giymezse, 3 yıldan sonra yapılacak seçimlerle vekil olabilir. Çünkü YSK kararında, cezanın infazının tamamlanmasından sonra geçecek 3 yılın ardından yasaklı hakların iadesi kararı verilebileceği belirtiliyor.

BU SÜRECE NASIL GELİNDİ

19 Şubat 2009: Hatip Dicle "örgüt propagandası"ndan mahkum oldu.
22 Mart 2011: Yargıtay bu kararı onadı.
11 Nisan: Dicle milletvekilli adaylığı başvurusunda bulundu.
17 Nisan: YSK, önceki mahkumiyetleri nedeniyle, Dicle'nin de bulunduğu 12 ismi veto etti.
21 Nisan: YSK, veto kararından dönüp BDP'lilere vize verdi.
11 Mayıs: Yargıtay Başsavcılığı, Dicle'nin, cezasının onanma kararının kaldırılması için Ceza Genel Kurulu'na başvurulması talebini reddetti.
2 Haziran: Yargıtay'ın onama kararı, Ankara Başsavcılığına ulaştı, Dicle'nin cezası adli siciline işlendi.
9 Haziran: Dicle ile ilgili mahkumiyet basında yer aldı. Ankara Başsavcılığı da durumu YSK'ya resmen bildirdi.
10 Haziran: YSK Dicle'ye savunması için süre verdi.
12 Haziran: Dicle vekil seçilecek yeterli oyu aldı.
21 Haziran: YSK Dicle'nin milletvekilliğini düşürdü.