Adalet Bakanlığı 2021 yılında hayata geçirilen yargı reformlarını paylaştı

Bakanlık tarafından yürütülen Yargı Reformu Stratejisi (YRS) ile İnsan Hakları Eylem Planı (İHEP) kapsamında yer alan hedef ve amaçlara yönelik birçok faaliyet uygulamaya konuldu.

Adalet Bakanlığı, yargı reformu hedeflerinin 2021 yılında da hayata geçirildiğini duyurdu.

Bu iki temel politika metni doğrultusunda ‘güven veren ve erişebilir adalet’ vizyonuyla hazırlanan reformlar, 2021 yılında da adım adım hayata geçirildi.

"YRS’nin yüzde 67’si tamamlandı"
YRS’de bulunan toplam 256 faaliyetten 171’i hayata geçirildi. 101’i idari faaliyet, 59’u mevzuat değişikliği ve 11’i ise hem mevzuat değişikliği hem de idari nitelik taşıyan faaliyetlerle YRS’nin tamamlanma oranı yüzde 66,8 olarak gerçekleşti. 2019 ve 2020 yıllarında tamamlanması planlanan 50 faaliyetin 48’i sonuçlanırken, bir yıldan uzun süreli nitelikte olan 107 faaliyetin ise 99’u tamamlandı. Yargı reformu stratejisi kapsamında 2021 yılında toplam 24 faaliyetle ilgili düzenleme yapıldı.

"İHEP’te 154 faaliyet hayata geçirildi"
Adalet Bakanlığının bir diğer temel politika metni olan İHEP kapsamında da 6 aylık süreçte birçok hedef ve faaliyet hayata geçirildi. Toplam 2 yıl uygulama dönemi olan ve 9 amaç, 50 hedef ve 393 faaliyetten oluşan İHEP’te yasal ve idari düzenlemelerle 154 faaliyet uygulamaya konuldu. Bu rakam İHEP’in yüzde 39’u anlamına geliyor.

"Dikey itiraz usulü yeni yıldan itibaren uygulanacak"
Yargı reformları kapsamında sulh ceza hakimliklerinin tutuklama ve diğer koruma tedbirlerine ilişkin kararlarına karşı dikey itiraz usulü ve tutuklama nedeni olarak düzenlenen katalog suçlar bakımından da ‘somut delile dayanma şartı’ getirildi. Üst süre sınırı getirilen adli kontrol tedbirinin teknolojik imkanlar kullanılarak yerine getirilmesi sağlandı.

"Çocuk teslimi görevi adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince yerine getirilecek"
Yine 30 Kasım 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanan 7343 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına yönelik düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeyle çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulması görevi Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bağlı olan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine verildi. Aynı kanun kapsamında açık artırmalara internete erişim olan her yerden çok daha fazla kişinin katılabilmesi sağlanırken, borçluya, haczedilen malını satma hakkı tanındı.

‘Aile içi şiddetle daha etkin mücadele’
‘Konutu terk etmeme’ adli kontrol tedbirinin sonuç cezadan mahsubu sağlandı. Kadına karşı işlenen şiddet suçlarında cezayı artırma nedenlerinin boşanmış eşi de kapsamasına yönelik düzenleme yapıldı. Aile içi şiddete karşı oluşturulan özel soruşturma büroları yaygınlaştırıldı. Aile içi şiddet suçlarına bakmakla görevli hakim ve Cumhuriyet savcılarına eğitim verildi. İdareye yapılan başvurularda idarenin cevap verme süresi 60 günden 30 güne indirildi.

"Taahhüt ile serbest bırakılma imkanı"
Geride bıraktığımız 2021 yılında yargı reformunun dördüncü ve beşinci paketleri TBMM’de kabul edilerek yasalaştı. Bazı idari düzenlemeler de uygulamaya konuldu. Özgürlük ve güvenlik hakkını etkileyen gözaltı, tutuklama ve diğer koruma tedbirlerine ilişkin mevzuat ve uygulama gözden geçirilerek, 8 Temmuz 2021’de TBMM tarafından kabul edilen yasa ile CMK’nın 100/3 fıkrasında değişiklik yapılarak yapıldı. Buna göre katalog halinde belirtilen suçların işlendiği hususunda tutuklama nedeninin var sayılabilmesi için somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı şart koşuldu. Yine aynı kanunla tutuklamaya, tutuklamanın devamına veya bu husustaki bir tahliye isteminin reddine ilişkin kararlarda adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağının açıkça gösterilmesine yönelik bir düzenleme getirildi. Ayrıca aynı kanunla mesai saatleri dışında yakalanan kişilerin belirlenen tarihte yargı mercii önünde hazır bulunmayı taahhüt etmesi durumunda serbest bırakılması imkanı getirildi. Yine aynı kanun kapsamında idari yargı mercilerince verilen nihai kararların gerekçesiyle birlikte en geç 30 gün içinde yazılması öngörüldü.

"İhtisas gerektiren alanlarda özel mahkemeler kuruldu"
Resmi Gazete’de 30.11.2021’de yayımlanan HSK kararları çerçevesinde bilişim, finans ve sendika hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların yeni faaliyete geçen ihtisaslaşmış mahkemeler eliyle görülmesi sağlandı. Maddi durumu elverişli olmayan kişilerin, adli yardıma başvuru usulünün kolaylaştırılması amacıyla standart başvuru formu oluşturularak e-devlet üzerinden erişime açıldı. Adli yardım ve adli müzaheret kapsamındaki avukatlık hizmetlerinde uygulanan katma değer vergisi oranı Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 18'den yüzde 8'e indirildi.

"İcrada e-satış dönemine geçildi"
Haczedilen malın en üst bedelden satılarak alacaklının alacağına kavuşması ve borçlunun mevcut borcundan kurtulmasını sağlamak amacıyla icra satışlarının tüm aşamalarının elektronik ortamda gerçekleştirilmesi düzenlendi. Yargılamanın sürüncemede bırakılması ve gerekçesizlik nedenlerine dayalı istinaf ve temyiz süreçlerindeki tespitlerin, terfi ve disiplin incelemelerinde dikkate alınmak üzere Hakimler ve Savcılar Kurulu’na (HSK) bildirilmesi sağlandı. Hakim ve savcı adayları ile avukat stajyerlerine Anayasa Mahkemesi’nde staj imkanı sağlandı.