6 Mart İngiltere Basın Özeti

İngiltere’de yayımlanan gazetelerin sayfalarında Ukrayna krizi geniş yer kaplamayı sürdürüyor. Türkiye ve Fransa'daki gizli dinleme kayıtları, Katar ile Körfez ülkeleri arasındaki diplomatik gerilim diğer haber ve yorum konularıdan bazıları.

Rusya’nın, ‘Rusça konuşan halkı koruma’ adına Kırım’a asker çıkarmasıyla uluslararası boyuta taşınan Ukrayna krizi, şu başlık ve açıklamalarla yansıtılıyor İngiltere gazetelerinde:

TIMES

• "Kiev’e yeni bir meydan okuma olarak, Doğu Ukrayna üzerinde de isyancı bayrağı dalgalanıyor": Donetsk vilayetindeki Anthony Loyd, “Özerklik için mücadele eden toplama gruplar kirli oyunlardan uzak durmalı” diye yazıyor.
• “AB liderleri, Putin’i cezalanırma amaçlı yaptırımların geri tepmesinden korkuyor” diyor Roger Boyes.
• David Aaronovitch yorum yazısında, “Rusya’nın eylemlerini haklı çıkarmaya çalışanları dinlemeyin. Bu askeri müdahaleye yaptırımlarla karşılık vermeliyiz” ifadelerini kullanıyor.

DAILY TELEGRAPH

“Bu kadar uzun süre alttan aldıktan sonra neden Putin’in karşısına şimdi çıkıyoruz?” diye soran Peter Oborne, “Ukrayna’daki ölümler, Rus Devlet Başkanı’nın önceki suçlarının yanında iğne batması gibi kalır” görüşünü ileri sürüyor.

INDEPENDENT

• "Acil görüşmeler, öfkeli sözler var ama Kırım’daki krizi sona erdirecek tutarlı bir plan yok": Dünkü diplomasi trafiği böyle özetleniyor.
• “Büyük Güçler’in riyakârlığı Ukrayna’da yine gözler önünde. Sadece evrensel değerlere dayalı yeni bir küresel düzen buna bir son verebilir": Owen Jones; Irak ve Afganistan gibi örneklere gönderme yaparak, “Rusya’nın giriştiği işgal, Batı’nın dış politikasına ayna tutmamıza yardım edebilir” diyor.
• "Müslüman Tatarlar, Kırım’daki yeni ayrılıkçı yönetim altında etnik şiddet tehdidiyle karşı karşıya": Bahçesaray’daki Kim Sengupta, Kırım Türklerinin çeşitli kesimleriyle görüşmüş. Hizb-ut Tahrir temsilcisi, bölgenin Rusya’ya bağlanması ve kendilerine baskı kurulması halinde; Kurultay ve Meclis çatısı altındaki Kırım Türklerinin birlikte hareket edeceğini söylüyor. Kırım Tatar Kadınlar Birliği’nden Aliye ise, “Yabancı askerlerin ülkemi işgal etmesini istemiyorum. Hizb-ut Tahrir’in politikalarını da benimsemiyorum” diyor. Aktarıldığına göre, Rusya’ya bağlı Tataristan Cumhuriyeti’nin başındaki Rüstem Minnehanov’un bölgedeki yatıştırma çabası da sonuç vermemiş.

FINANCIAL TIMES

• "Batı bölünürken Kremlin, Kiev görüşmelerini küçümsüyor": ABD’nin yaptırım uygulanmasındaki ısrarı bocalarken, Almanya’nın pek istekli olmadığı belirtiliyor.
• Geoff Dyer, “Putin’in, Batı’nın bölünmüşlüğü üzerine oynadığı kumar ters tepebilir” diyor. Ona göre, “yayılmacı bir Rusya” beklentisi, gözleri yeniden NATO’ya çevirecek.
• "Kırım’da bir oylama tehlikeyi büyütür": Gideon Rachman, Kırım’ın özerkliğinin genişletilmesi için 30 Mart’ta yapılması planlanan referandumu eleştiriyor. Büyük bir ülkenin, tarihsel bağları olan küçük bir ülkeyi ilhak etmesinin, İkinci Dünya Savaşı öncesi Avrupası’nı anımsattığını belirten Rachman, referandumda tam olarak neyin oylanacağının ve etnik Ukraynaca konuşanlar ile Türk-Tatar toplumunun nasıl korunacağının belirsiz olduğuna dikkat çekiyor. Rachman’a göre, “Pandora’nın kutusunun açılmaması” için en uygun çözüm, Kırım’ın Ukrayna’nın bir parçası olarak kalması, Ukrayna içinde Rusça konuşan toplulukların haklarının gözetilmesi ve Rus donanmasının Kırım’daki üssü kullanmaya devam etmesi.
• "Doğu kentleri, Kiev’deki geçici yönetime kızgın": Harkiv mahreçli haberde, Kırım’dan sonra doğu bölgelerinde de Rusya taraftarlarının, Ukrayna’da radikal sağcıların oluşturduğu yönetime karşı gösteriler yaptığı belirtiliyor.
• "Moskova yanlısı milisler iktidar boşluğunu dolduruyor": Kırım’daki son durum özetleniyor.

GUARDIAN

• "BM temsilcisi Kırım’dan kovalanırken gerginlik Ukrayna geneline yayılıyor."
• "Müslüman azınlık tecrit edilmiş ama örgütlü durumda": Akademisyen Andrew Wilson, Kırım Türklerinin Türkiye’de genişçe bir akraba nüfusa sahip olduğunu ve Türkiye’deki resmi İslam kurumunun bu bölgeyle irtibatlı olduğunu anlatıyor.
• "Yaptırımlar kuru gürültü olabilir": Rusya’nın Brüksel Büyükelçisi Vladimir Çizhov’e ait benzetmeyi aktaran, Ian Traynor.
• Seumes Milne, “Kırım’daki çatışma Batı yayılmacılığının meyvesi” başlıklı makalesinde şöyle diyor:

“ABD ve Avrupa güçleri, yiyici ama seçilmiş Viktor Yanukoviç hükümetinin devrilmesi için protestoları açıkça desteklediler ki bu protestolar, Rusya ile ekonomik işbirliğini sona erdirecek olan ‘ya hep-ya hiç’ niteliğindeki AB anlaşmasıyla ilgili görüş ayrılıkları tarafından tetiklenmişti.”

“Sızdırılarak dile düşen ‘s… et AB’yi’ telefon konuşmasında ABD yetkilisi Victoria Nuland’ın, Yanukoviç sonrası hükümetin çerçevesini çizdiği duyuluyordu; birkaç hafta sonra şiddet olayları şiddetlenince Yanukoviç devrildi ve bunların büyük bölümü gerçeğe dönüştü.”

Milne, Yanukoviç hükümetinin yerine geçen oligarklar, neo-liberal Turuncu Devrim yanlıları ve neo-faşistlerin koalisyonunun ilk işlerinin, doğu ve güneyde çoğunluğun konuştuğu Rusça’yı resmi dillerden biri olmaktan çıkarmak ve yüzde 13’lük oy oranına sahip Komünist Parti’yi yasaklamaya çalışmak olduğuna dikkat çekiyor. Yazara göre bu, İkinci Dünya Savaşı’ndan bugüne neo-Nazilerin ilk defa iktidara gelişi; üstelik ABD ve AB’nin desteğiyle.

Makalede ayrıca, eski Varşova Paktı üyesi 9 ülke ile Sovyetler Birliği’nin parçası olan 3 cumhuriyetin NATO şemsiyesi altına girdiğini hatırlatıyor. Rusya’nın ise 2008’de Gürcistan’da yaptığı gibi, Ukrayna’nın da AB-NATO şemsiyesi altına girmesine karşı koyduğu belirtiliyor.

Yazar, önerilerini şöyle sıralıyor; Ukrayna’da faşistleri dışarıda bırakan geniş tabanlı bir hükümet kurulması, bölgesel özerklikleri garanti altına alan bir federal bir anayasa hazırlanması ve çoğunluğu muhtaç hale düşürmeyen bir ekonomi politika izlenmesi.

Gizli dinlemeler, Katar, Mısır, Uganda…

Financial Times, Türkiye’de günlük siyaseti şekillendiren gizli dinleme kayıtlarıyla ilgili haberinde, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın eski Adalet Bakanı Sadullah Ergin ve sanayici Metin Kalkavan ile bir dava ve bir ihale konusunda yaptığı görüşmelerin doğruluğunu kabul ettiğini aktarıyor.

Haberde, ilk defa Erdoğan’ın bu yıl sonuna doğru yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olmak yerine, parti tüzüğünü değiştirerek Başbakanlık koltuğunda oturmayı sürdürme ihtimalinin açıklık kazandığı belirtiliyor.

Bu haberin hemen altında, Fransa eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin eski bir danışmanının toplantılar sırasında yaptığı kayıtların kamuoyuna yayınlanmasıyla ilgili haber var. Bu kayıtlar, Sarkozy’nin bazı bakanlar hakkındaki görüşlerinden, eşiyle şakalaşmalarına kadar çeşitli konuşmaları içeriyor.

***

Birçok gazetede; Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’in Katar’daki elçilerini çekmesiyle ilgili haberler var.

Katar’ın Mısır’daki Müslüman Kardeşler hareketini desteklemesinin ve Körfez ülkelerinden bağımsız dış politika izlemesinin rahatsızlık yarattığı belirtilen Financial Times haberinde, BAE’den siyaset bilimci Abdülhalik Abdullah, Katar Emiri’nin geçen Kasım ayında verdiği sözlerin yerine gelmemesi nedeniyle üç ülkenin diplomatik tepki yoluna gittiğini belirtiyor.

Düşünce kuruluşu IISS uzmanı Emile Hokayem de, Katar’ın bölgede, Mısır’da geçen Temmuz ayındaki darbeyle iktidardan indirilen Müslüman Kardeşler’in “Truva atı” gibi görüldüğünü aktarıyor.

Kahire’deki Amerikan Üniversitesi’nde kamu politikası dersleri veren Prof.İmad el Din Şahin, hiçbir zaman Müslüman Kardeşler’e yakın olmadığının bilinmesine rağmen askeri yönetim tarafından suçlandığını anlatıyor Guardian’daki makalesinde. Şahin, Mısır’da askeri yönetime ve polis devletine karşı uluslararası toplumun devreye girmesini talep ediyor.