57. Alay'ın hikayesi

Çanakkale Zaferi'nin 100. yıl dönümü çeşitli etkinliklerle anılıyor. Savaşın kazanılmasında önemli rol alan 57. Alay'ın hikayesi inanılmaz. 57. Alay, Çanakkale Savaşı’nın başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarmasını durdurmak amacıyla 25 Nisan 1915 sabahı harekete geçen Osmanlı alayıdır. 19. Fırka'ya bağlı üç alaydan (72, 77 ve 57) biri olarak Tekirdağ Yarkışla mevkiinde 1 Şubat 1915 tarihinde kurulan 57. Alay'ın alay komutanı, Hüseyin Avni Bey (Arıburun)'dir. 22 Şubat 1915 tarihinde 19. Fırka Komutanı Yarbay Mustafa Kemal tarafından törenle sancağı verilen 57. Alay, 23 Şubat 1915 tarihinde Çanakkale’ye doğru yola çıkarak, 25 Şubat 1915 tarihinde eski adı Maydos olan Eceabat’a vardı. 19. Fırka'nın bağlı olduğu 5. Ordu Komutanlığı'nın Enver Paşa tarafından kurulmasından sonra 57. Alay, genel ihtiyat (yedek) olarak 26 Mart 1915’te Bigalı Köyü’ne intikal etti. Bu tarihten, 24 Nisan 1915 tarihine kadar bizzat Yarbay Mustafa Kemal ve Binbaşı Hüseyin Avni tarafından sürekli eğitime tabi tutulan 57. Alay Bigalı Köyü ve Turşun bölgesinde tatbikatlar yaptı. Bigalı Köyü’nde eğitim ve tatbikat faaliyetlerini yürüttüğü sırada 57. Alay’ın birkaç kez 5. Ordu tarafından yeri değiştirilmek istenmişse de Mustafa Kemal’in çıkartmanın yapılacağı yere en yakın noktalardan biri olmasından ötürü Bigalı Köyü’nde kalma yönünde ısrarcı olmuş ve bunda da başarılı olmuştur. Böylece 57. Alay, Bigalı Köyü'nde kalmış, 25 Nisan 1915 sabahı, kendisine bu yönde bir emir gelmemiş olmasına rağmen Mustafa Kemal'in kişisel inisiyatifiyle düşman çıkartmasını haber alır almaz Conkbayırı'na doğru hareket etmiştir. 57. Alay'ın, Conkbayırı'na hareket eden 3 taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan yaklaşık 3000 subay ve asker, Conkbayırı'na varıldığı anda bizzat Mustafa Kemal'in yönetiminde kendisinden yaklaşık 4-6 kat daha büyük bir düşman gücüne karşı taarruza geçmiştir. Daha sonrasında mevcudunun üçte ikisini kaybeden alay, savaş ortalarında takviye edilmiştir. 13 Ağustos 1915'te alay komutanı olan Hüseyin Avni Bey karargaha düşen bir top mermisi yüzünden şehit olmuştur. Yerine Binbaşı Hayri Bey atandı; alay Keşan bölgesinde konuşlandırılmış ve eksikleri giderildikten sonra; bağlı bulunduğu 19. Tümen'le birlikte yeni kurulan 15. Kolordu bünyesinde Galiçya Cephesi'ne gönderildi. Burada büyük yararlılıklar gösterdikten sonra mevcudunun büyük kısmı burada erimiş ve 1100 kişi kalan alay, cephe gerisine alınarak eksikleri giderildi. Sonrasında yeniden cepheye alındı; fakat Rusya'da Bolşevik Devrimi'nin çıkması üzerine burada savaş sonlandı. Kolordu bu sefer Sina ve Filistin Cephesi'ne yollandı. 57. Alay burada büyük yararlılıklar göstermesi'ne rağmen, İngilizler tarafından çembere alındı. Mevcudu 2 gün içinde makineli tüfek bölükleriyle birlikte 260 kişiye düştü. Megiddo Muharebesi sırasında kalan mevcut esir edildi.

Çanakkale'de destan yazan 57. Alay'ın hikayesi