50 yıllık hayal gerçek oluyor! İlk gong için sayılı günler kaldı

Türkiye’nin 50 yıllık hayali olan Ürün İhtisas Borsası’nda ilk ‘gong’ için sayılı günler kaldı. Borsa, Diyarbakır’daki çiftçiyi Edirne’deki tüccarla buluşturacak. Çiftçi ürününü ekerken satma imkanı elde edecek.

Türkiye’nin 50 yıllık hayali olan Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) nihayet devreye giriyor. Borsa İstanbul çatışı altında faaliyet gösterecek olan TÜRİB’in faaliyet izin belgesinin geçtiğimiz günlerde teslim edilmesiyle ilk ‘gong’ için artık sayılı günler kaldı. Borsa İstanbul, SPK, TMO ve kamu bankaları ortaklığıyla kurulan ve Ticaret Bakanlığı gözetiminde, SPK’nın katkılarıyla faaliyet gösterecek olan TÜRİB, Diyarbakır’daki çiftçiyi Edirne’deki tüccarla borsada buluşturacak. Vadeli satış imkanının da olacağı borsada çiftçi ürününü ekerken satabilecek.

Elektronik senet olacak 

Sistemin tahıl başta olmak üzere birçok üründe tüm kesimlere fayda getireceğini anlatan Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı ve Ulusoy Un Yönetim Kurulu Başkanı Eren Günhan Ulusoy, çiftçinin ürün, depo ve finansman sıkıntıları sebebiyle yıllardır sanayi ve tüccar karşısında güçsüz olduğunu belirterek “Şu anda tahıl piyasasında bunun için lisanslı depoculuk isimli basit bir model var. Çiftçi malını depoya koyuyor, aldığı elektronik ürün senedi ile bankadan krediye başvurabiliyor, vadeli satış gücü kazanıyor. Harmanda satış yapmak zorunda kalmadığı için piyasa derinliği ve vadeli işlem piyasası oluşuyor” dedi.

Uzaklara satış imkanı

Halen bu elektronik ürün senetlerinin farklı illerdeki ticaret borsalarda işlem gördüğünü anlatan Günhan Ulusoy “TÜRİB devreye girdiğinde bütün alım satım tek bir yerden olacak. Böylece fiyat tek bir noktadan takip edilebilecek. Diyarbakır’daki çiftçi fiyatı görüp Edirne’deki tüccara ürünü satabilecek. Tek borsa olması piyasaya derinlik kazandıracak. Fiyat karşılaştırma imkanı verecek. Dünyadaki finansal kesim de buraya erişim sağlayacak” dedi.

Vadeli de satabilecek

TÜRİB’de vadeli işlemler piyasasının çalışmasıyla yeni imkanlar doğacağını anlatan Ulusoy “Bir-iki yıl sonrası için alım-satım yapılabilecek” diye konuştu. Aynı zamanda Uluslararası Değirmenciler Birliği Avrasya Konsey Başkanı da olan Günhan Ulusoy “2021 kontratında fiyatı gören çiftçi açığa satıp ürün çıktığında depoya koyacak ve eline elektronik senet geçecek. Böylece ekerken ürününü satmış olacak. Fiyat riskinden kurtulacak. Bu da planlama kolaylığı getiriyor. Sanayici ne kadar talebi varsa gidip alacak. Ben talebimi çitçi de arzını ortaya koyacak borsada. Böylece arz-talep fazlalığı da ortaya çıkacak. Çiftçi ne kadar talep varsa o kadar ekecek. Amerika’da iş böyle yürüyor. Çiftçi 2020-2021 yılındaki fiyatı bilerek ekim yapıyor” dedi.

İç savaş yüzünden Yemen'e ihracat 6 kat arttı 

15 milyonluk dünya un ihracatının 3.4 milyon tonunu yapan Türkiye’nin bu anlamda öncü ülke olduğunu ifade eden Ulusoy, “Bu yıl ihracatta Irak pazarındaki zorluğa rağmen geçen senenin yüzde 4 üzerinde gidiyoruz. Ancak yerli buğday kullanımına getirilen sınırlama 1 Temmuz itibariyle kalktığı için ihracat ikinci yarıda hızlanacak. İlk yarıda en hızlı artış Yemen’de oldu. Yemen iç savaştan dolayı Türkiye’den 5 ayda 300 bin ton un aldı. 6 kat artış oldu” diye konuştu.

94 adet adet lisanslı depo faaliyeti 

Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nın önemli bir ayağını oluşturan lisanslı depoculukta 4 milyon tonluk kapasiteye ulaşıldı. Ulusoy, yıllık 20 milyon ton buğday, 7-8 milyon ton arpa, 5-6 milyon mısırdan oluşan 33 milyon tonluk tahıl üretimi için 10-12 milyon tonluk lisanslı depoculuğa ihtiyaç olduğunu belirterek “Devlet, lisanlı depoculukta rolünü fevkalade oynadı, kanun 2006’da çıktı. 2014’e kadar 3 tane lisanlı depo kuruldu. 2014’de teşvik verilmeye başlandı ve şu anda 4 milyon tonluk 94 tane lisanslı depo faaliyette” dedi. 

Hedef 10 milyon ton

Kapasitenin 3-4 yıl içinde yapılan ön başvurulara göre 10 milyon tona ulaşacağını belirten Ulusoy “TMO’nun hedefi de bu yönde. Sistem artık aktif. Bizim de Sorgun’da 60 bin ton, Alaca’da 40 bin ton depomuz var.  Samsun’da da 60 bin tonluk inşaatımız var. Tekirdağ’da planlıyoruz. Onu da yaparsak 200 bin tona ulaşacağız” dedi. Ulusoy lisanslı depo yatırımında ise sürecin nasıl işlediğini şöyle anlattı: “Önce ön lisans alınıyor. Belli süre içinde yapmanız lazım. Yatırım bittikten sonra bakanlık gelip denetliyor. Ve faaliyet lisansı veriyor. Ardından çiftçiden ürün teslim alabiliyor.”