5 milyar dolarlık baraj kurudu

Kocaeli'nin 100 yıllık suyunu karşılayacak 5 milyar dolarlık Yuvacık Barajı'ndaki su bitti. Tek Çare İSKİ.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sorunun kısa vadede çözümünün imkansız olması sebebiyle dışarıdan su almaya başladı. Belediye Başkan Vekili İlyas Şeker, kentin ihtiyacını şimdilik İstanbul Su ve Kanalizasyon İşleri Başkanlığı'ndan (İSKİ) su alarak gidecereklerini söyledi.

Bugüne kadar adı hep yolsuzluklarla gündeme gelen ve 4,7 milyar dolarlık maliyeti ile ülkenin sırtında kambur olan Yuvacık Barajı'nda, su seviyesi dibe vurdu. Yapılan hesaplamalara göre, şu anda baraja kaynaklardan gelen su miktarı günlük 158 bin metreküp. İSU'nun barajdan aldığı günlük su miktarı ise 344 bin metreküp. Barajda 2,5 milyon metreküp su kaldığı dikkate alındığında barajın, kentin ancak 10 günlük su ihtiyacını karşılayacağı görülüyor. Barajın susuz kaldığı da çıplak gözle bariz şekilde görülüyor. Yağmur yağmaması durumunda baraj 10 gün sonra tamamen susuz kalacak. Barajda su kalmaması üzerine Kocaeli Belediyesi başka kaynaklardan su almaya başladı. İki gün önce Karamürsel ve Gölcük ilçelerinin su şebekesi Yalova Gökçedere'ye bağlandı. Gebze'nin su şebekesini de bu haftadan itibaren İSKİ besleyecek. İzmit'in suyu ise baraj kuruyana kadar Yuvacık'tan, buradaki su bitince de İstanbul'dan alınacak. Büyük bir sorunla karşı karşıya kaldıklarını belirten İzmit Büyükşehir Belediye Başkan Vekili İlyas Şeker, önlem almaya çalıştıklarını söyledi. Dışarıdan su alınmaması durumunda Kocaeli'nin susuz kalacağını belirten Şeker şöyle konuştu: "Bugünlük hali ile barajda 10 günlük, en fazla 15 günlük su rezervi kaldı. Daha önce İSKİ ile yapılan protokol vardı. Protokol çerçevesinde Gebze'yi beslemek için su almaya başlıyoruz. Burada sıkıntı olan konu, baraj yapılırken de DSİ'nin raporlarına göre barajın hiçbir zaman yılda 142 milyon metreküp su veremeyeceği açık ve net olarak görünüyor. Biz bu yıl yılda 128 milyon metreküp su almayı istemiştik; fakat şimdiye kadar bize 110 milyon metreküp su verildi. Su bittiği için de bundan sonra su verilmesi zor." Şeker, İSKİ'den alınacak suyun bedelinin belediye tarafından ödeneceğini belirtirken, "Daha sonra bu para anlaşma gereği barajı işleten İngiliz şirketi Thames Water'dan tahsil edilecek." ifadelerini kullandı.

Şirket, vaadini yerine getiremedi

Yıllardır barajı işleten İngiliz Thames Water şirketinin anlaşma gereği kente yılda 142 milyon metreküp su vermesi gerekiyor. Ancak bu rakama hiçbir zaman ulaşılamadı. Buna rağmen parasını belediyeden almayı sürdürdü. Belediye, bu yıl yaptığı çalışma ile suyu köylere kadar götürerek şirketten taahhüt ettiği suyu almaya talip olunca barajın suyu bitti. İlk kez yıllık 100 milyon metreküp su talebinin üzerine çıkan belediye, İngiliz şirketinden 130 milyon metreküp su talep etmesine rağmen ancak 110 milyon metreküp suyu vatandaşa ulaştırdı.

BARAJ İSTANBUL'A SU SATMAK İÇİN YAPILDI, KOCAELİ'NİN UMUDU ŞİMDİ İSTANBUL

Yuvacık Barajı'ında suyun bitmesi Kocaeli'de paniğe neden oldu. Barajdan su alan belediye başkanları, bölgeye akın etti. Barajın durumunu gören başkanlar, barajı yapanlara isyan etti. Şimdi başkanların tek umudu, İstanbul.

Yuvacık Barajı'nda Kocaeli'ye yetecek bir haftalık su kalması, vatandaşlarda ve yetkililerde şok etkisi yarattı. Gazete ve televizyonlarda suyun bittiğine dair haberlerin çıkması üzerine belediyeler de telefon yağmuruna tutuldu. Bunun üzerine belediye başkanları ve Kocaeli Su ve Kanalizasyon İşleri Başkanlığı'nın (İSU) görevlileri Yuvacık Barajı'na akın etti. Barajdaki suyu gören belediye başkanları şoke oldular. Başkanların şimdi tek umudu İstanbul Büyükşehir Belediyesi.

Barajda inceleme yapan İzmit Saraybahçe Belediye Başkanı Halil Vehbi Yenice, dönemin belediye Başkanı Sefa Sirmen'in bu proje ile hayali bir ticaret yaptığını söyledi. Bugünkü para ile 300 milyon dolara mal olabilecek barajın, 5 milyar dolara mal edildiğini belirten Yenice, bunun hesabını birilerinin vermesini istedi. Yenice şöyle konuştu; "Ben inanıyorum ki, buranın müteahhidi bunun yılda 142 milyon metreküp su veremeyeceğini biliyordu. Zaten DSİ'nin kayıtlarında bu vardı, buranın bu kadar su veremeyecek olmasına rağmen böyle bir anlaşma yapıldı. Bence burada bir hayal ticareti yapıldı. Hayal tüccarı hayal ticareti yaptı. Bu Sefa Sirmen'in hayal ticaretinin bir ürünüdür. İstanbul'a su satacaktı. Bu suyu mu satacak. Bu hayal ticaretinin herkes tarafından bilinmesi gerekiyor. İyi ki İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İSKİ var. Onlar olmasaydı şimdi susuz kalacaktık."

Barajın içinde bulunduğu durumu tarihi bir olay olarak değerlendiren Yuvacık Belediye Başkanı Hikmet Karaaslan, suyun son noktaya ulaştığını söyledi. İlk defa suyu bu seviyede gördüğünü aktaran Karaaslan, "Ne zaman Kocaeli geneline su verilmeye başlayınca bu sıkıntı kendini göstermeye başladı. Hesaplanan hayaller gerçek olmaktan çıktı. Kurak yazlar çok oldu ama ilk defa barajda su bu seviyeye geldi. Suyun altında kalan evler ve yollar ortaya çıkmış. Barajın dibindeki balçıklar da görünüyor. Bu görüntü hepimizi şoke etti. Baraj yapılırken İstanbul'a su verilecekti şimdi tam tersine onlar bize su verecek. Bunu görünce artık Kocaeli için ikinci bir baraj duşunulmeye başlanması gerekiyor." dedi.

Barajı gören Alikahya Belediye Başkanı Sabri Gökbudak ise uzucu bir durumla karşılaştığını söyledi. Bu suyun sadece İzmit merkeze yetmeyeceğini belirten Gökbudak, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin önlem alması nedeniyle vatandaşları paniğe neden olmamaları yönünde uyardıklarını söyledi.

4.7 milyar dolara mal olan barajda Sirmen'in imzası var

Yuvacık Barajı'nın yapımına 1987 yılında başlandı. Barajın yap-işlet-devret modeliyle inşa edilmesi fikrine Devlet Su İşleri karşı çıktı. Hazırlanan olumsuz rapora rağmen projenin ihalesi dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in sınıf arkadaşları Erol Üçer ve İdris Yamantürk'ün şirketlerine verildi. Şu anda CHP milletvekili olan dönemin İzmit Büyükşehir Belediye Başkanı Sefa Sirmen, İngiliz Thames Water şirketiyle uygulama ve su satış anlaşması imzaladı. İhaleyi alan İngiliz şirketine su bedelini ödeme garantisi verildi. Baraj 1998'de bitti. Ancak 864 milyon dolar olarak belirlenen yatırım maliyeti 942 milyon dolara çıktı. Böylece projenin toplam maliyeti 1,5 milyar doları buldu. Satın alımı sözleşmesi sebebiyle Hazine'nin kullanılmayan suya verdiği bedelle birlikte maliyet 4,7 milyar dolara ulaştı. Konuyla ilgili araştırma başlatılırken, Yuvacık Projesi'nin aynısı olan İzmit Tahtalı İçme Suyu Projesi'nin maliyetinin ise 115,7 milyon dolar olduğu görüldü. AK Parti'nin iktidara gelmesinin ardından Meclis'te 'İzmit İçmesuyu Projesi' için araştırma komisyonu kuruldu. Komisyon, 11 Temmuz 2003'te dönemin Başbakanı Tansu Çiller, Başbakan Yardımcısı Murat Karayalçın ile bakanlar hakkında soruşturma komisyonu kurulmasını istedi. Komisyon ayrıca, Sefa Sirmen ve bazı belediye yöneticilerinin de aralarında bulunduğu 11 bürokrat hakkında suç duyurusunda bulunmayı karara bağladı. Ankara 7. Ağır Ceza Mahkemesi, barajı inşa eden Gama Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer, Güriş Yönetim Kurulu Başkanı İdris Yamantürk, eski İzmit Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Kadri Veziroğlu ile 6 bürokratı, 'devlet alımına fesat karıştırmak' suçundan 5'er yıl hapse çarptırdı. Kamu zarara uğratıldığı için sanıkların cezası 7 yıl 6'şar aya çıkarılırken, duruşmadaki iyi halleri dikkate alınarak ceza 6'şar yıl 3'er aya düşürüldü.

MEHMET GÜLER / ZAMAN