2003 yılında Kıbrıs'ta yaşananlar

Kıbrıs, Annan planının sunulduğu 11 Kasım 2002'nin ardından yoğun ve tarihi günler yaşarken adada iki seçim yaşandı.

Kıbrıs Rum kesiminde 16 Şubat'ta yapılan ''başkanlık'' seçimlerinde Glafkos Klerides'in yerine Tasos Papadopulos'un ilk turda seçimi kazanması, Kıbrıs görüşmelerini de etkiledi. KKTC'nin 23 Nisan'da, Rum kesimi ile sınır kapılarını açması ve 14 Aralık KKTC seçimleri, 2003'de Kıbrıs'ın gündemini oluşturdu. 2002'nin son aylarını yoğun şekilde Annan planı tartışmalarıyla geçiren KKTC ve Rum kesimi, 2003'te de Annan planına bağlı gelişmeleri yaşadı. 16 Ocak 2002'de doğrudan görüşmelere başlayan Denktaş ve Klerides, Ocak 2003'de 8 kez bir araya geldi. Klerides, 24 Ocak'ta, ''Annan planının (Kıbrıs Cumhuriyeti)nin egemenliğini güvence altına aldığını'' açıklarken, 26 Ocak'ta da ''Müzakerelerden sonuç çıkmazsa KKTC'nin tanınması 'tehlikesi' ortaya çıkar'' yönünde endişesini dile getirdi. 27 Ocak'ta yapılan Denktaş-Klerides görüşmesinde, Türk tarafı Annan planında yapılmasını istediği değişiklik talebini Rum tarafına, 28 Ocak'ta da BM'ye sundu. Cumhurbaşkanı Denktaş, 29 Ocak'ta, ''yeni bir harita sunmaya hazır olduklarını, ancak öncelikle Türk tarafının egemenliğinin tanınması gerektiğini ve planda istedikleri değişikliklerin kabul edilmesi halinde 28 Şubat'ta belgeyi imzalayacağını'' açıkladı. Rum tarafı, KKTC'nin önerdiği değişiklik talebini reddettiğini, 31 Ocak'ta yapılan yüz yüze görüşmede Türk tarafına bildirdi. 5 Şubat'ta yapılan Denktaş-Klerides görüşmesinin ardından, Denktaş, görüşmenin sert geçtiğini belirterek, Meclis'i bir gün sonra olağanüstü toplantıya çağırdı. Rum tarafı aynı gün,''28 Şubat'a kadar bir anlaşma olmazsa Annan planını olduğu gibi imzalayacağını'' açıkladı. Denktaş, Rum tarafının bu açıklamasına, 6 Şubat'ta Meclis toplantına girerken yanıt verdi ve ''Klerides'in kendisini zorda bırakmak için blöf yaptığını'' söyledi. Denktaş ve Klerides, son görüşmeyi 14 Şubat'ta yaptı ve bu 2003'te yapılan 13. görüşme oldu. Denktaş ve Klerides, 16 Ocak 2002'de başlayan yüz yüze görüşmeler kapsamında 71 kez Kıbrıs'ta bir araya geldi. Bu arada, Kıbrıs Rum kesiminde 16 Şubat'ta ''başkanlık'' seçimi yapıldı. Tasos Papadopulos, ilk turda Klerides'i geride bırakarak seçimi kazandı. Denktaş, sonuçla ilgili olarak, ''Papadopulos'un, Kıbrıs'ın ikiye bölünmesinde Klerides'ten daha fazla katkısı olduğu'' yorumunu yaptı. ANNAN KIBRIS'TA BM Genel Sekreteri Kofi Annan, gözden geçirilmiş planın 3. şeklini taraflara sunmak üzere 26 Şubat'ta Kıbrıs'a geldi. Aynı gün önce Papadopulos, sonra da Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ile bir araya geldi ve taraflara yeni planı sundu. Denktaş, ''Planda genelde değişen bir şey yok'' açıklamasını yaptı. Annan, 27 Şubat'ta Denktaş, Klerides ve Papadopulos ile ara bölgede bir araya geldi. Annan liderlerden, 10 gün içinde kendisine yanıt vermesini istedi ve yanıtlarını açıklaması için de 10 Mart'ta Lahey'e davet etti. 27 Şubat'ta Lefkoşa İnönü Meydanı'nda yapılan ''Çözüm ve AB'ye hazırız'' mitingine, ABD Dışişleri Bakanlığı Kıbrıs Özel Koordinatörü Thomas Weston da katıldı. Annan, 28 Şubat'ta da Denktaş ve Papadopulos ile yeniden bir araya geldi ve adadan ayrılırken de ''yolun sonuna gelindi'' açıklamasını yaptı. Denktaş ise ''Yolun değil, görüşmelerin sonu olur'' karşılığını verdi. Annan, yeni planı liderlere sunarken, ''üzerinde anlaşılsa da anlaşılmasa da planın referanduma sunulması taahhüdünü'' istedi. Cumhurbaşkanı Denktaş, 1 Mart'ta yaptığı açıklamada, ''ortada referanduma sunulacak bir ortak bir metin olmadığını'' söyledi. Cumhurbaşkanı Denktaş, Başbakan Derviş Eroğlu ve Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş, temaslarda bulunmak üzere 5 Mart'ta Ankara'ya gitti. 7 Mart'ta Lefkoşa'da ''Egemenlik ve Varoluş Mitingi'' yapıldı. Mitinge katılan Cumhurbaşkanı Denktaş, ''KKTC'nin yaşatılması için mücadeleye devam edilmesini'' istedi. 10 MART LAHEY ZİRVESİ Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanı, Annan planının referanduma sunulması yönünde bir karar almak üzere 7 Mart'ta toplandı. Denktaş, Meclis'ten referandumla ilgili bir karar çıkartmamasını istedi. Meclis Başkanlık Divanı'ndan bir karar çıkmadı ve Meclis Genel Kurulu toplanamadı. Meclis önünde gösteri yapıldı. 10 Mart'ta Lahey'de BM Genel Sekreteri Annan'ın, Denktaş ve Papadopulos ile saatler süren ve 11 Mart sabahına kadar devam eden görüşmesinin ardından bir sonuç çıkmadı. Rum basını Lahey'de yaşananlara ''gece yarısı korku filmi'' benzetmesi yaptı. Papadopulos, 13 Mart'ta, Türk tarafının yüz yüze görüşme çağrısını reddetti. Sonuçsuz kalan Lahey zirvesinin ardından, Annan planının gündemdeki ağırlığı bu tarihten itibaren yavaş yavaş hafifledi. Cumhurbaşkanı Denktaş, 24 Mart'ta yaptığı açıklamada, ''Olmazsa olmazlarımız kabul edilmeden, Annan planı masada olsa dahi anlamı yok'' dedi. NİSAN'DA TARİHİ GELİŞMELER Denktaş, Nisan 2003'de yaşanan tarihi gelişmelerin işaretini, 31 Mart'ta yaptığı ve ''Türk tarafının hazırlığı var'' açıklamasıyla verdi. Türkiye'nin Kıbrıs'ta 5'li konferans yapılması önerisini, Rum yönetimi 31 Mart'ta reddettiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı Denktaş, 2 Nisan'da Kıbrıs Rum tarafına 6 maddeden oluşan güven artırıcı önerilerini sundu. Öneri, Kıbrıs'ın her iki tarafına uygulanan her türlü kısıtlamaların karşılıklı olarak kaldırılmasını, Maraş'ın yeniden iskana açılması için Rumlara verilmesini, Türk tarafının Temmuz 2000 tarihinden itibaren BM Barış Gücü'nün dolaşımı ile ilgili olarak uyguladığı tedbirlerin kaldırılmasını ve iki taraf arasında karşılıklı saygı, hoşgörü ve anlayışın geliştirilmesi amacıya bir Uzlaşı Komitesi kurulmasını öngörüyordu. Öneriye göre, ''paketin kabulü veya uygulamaya konması tarafların pozisyonlarına halel getirmeyeceği gibi, nihai bir anlaşmanın yerini almayacak.'' Denktaş, Papadopulos'a, önerisiyle birlikte, görüşme çağrısı yapan bir de mektup gönderdi. Papadopulos, 3 Nisan'da Denktaş'ın önerisini reddetti ve ''Kendisiyle sadece BM çerçevesinde görüşebilirim'' yanıtını verdi. Denktaş, 4 Nisan'da Papadopulos'a ikinci bir mektup göndererek görüşme çağrısını yineledi ve ''Önerilerimiz masada duruyor'' dedi. Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, 5 Nisan'da KKTC'yi ziyaret etti ve KKTC'nin 2 Nisan'da Rum tarafına sunduğu önerilerini desteklediğini belirtti. 14 Nisan'da BM Güvenlik Konseyi, Annan'ın Kıbrıs raporunu oybirliğiyle onayladı. Raporda, çözüm çabalarının sonuçsuz kalmasından Türk tarafı sorumlu tutuldu, KKTC rapora tepki gösterdi. RUM YÖNETİMİ AB ÜYESİ 16 Nisan 2003 Avrupa Birliği Atina zirvesinde Kıbrıs Rum kesimi AB'ye giriş sözleşmesini imzaladı. Yunanistan Başbakanı Kostas Simitis, 18 Nisan'da Rum kesimini ziyaret etti ve Rum kesiminin AB'ye giriş sözleşmesini imzalamasıyla ilgili olarak ''Enosis'i başardık'' ifadesini kullandı. Simitis, 19 Nisan'da KKTC'deki bazı muhalefet partilerinin yetkilileriyle Rum kesimindeki Yunan Büyükelçiliği binasında görüştü.