1972 Noel'i: Hanoi'ye bomba yağmuru

Noel gününün Vietnam tarihindeki yeri bambaşka: ABD, Vietnam Savaşı'nın en büyük bombardımanını 1972 yılında Noel döneminde gerçekleştirdi.

Amerika Birleşik Devletleri'ne ait B-52 bombardıman uçakları tarafından gerçekleştirilen en büyük bombalama harekâtı 40 yıl önce Noel'de yapıldı.

Uçakların Kuzey Vietnam'a 20 bin ton bomba atmasıyla 1000 Vietnamlı öldüyse de, bu harekâtın savaşın daha hızlı sonlanmasını sağladığı tahmin ediliyor.

Linebacker II operasyonu, dönemin ABD Başkanı Richard Nixon'ın Vietnam Savaşı'nın hızlı sonlanmasını sağlama denemesiydi.

Bu dönemde Güney Vietnam ve Kamboçya'da Amerika'ya karşı savaşan Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi (Vietkong) ordusu da güçleniyor ve ABD ordusuna büyük kayıplar yaşatıyordu.

Düşürülen uçaklardan kurtulan ama daha sonra yakalanan mürettebatın Kuzey Vietnam'da televizyonda gösterilmesi de Washington için bir utanç kaynağıydı.

Tüm bu nedenlerden dolayı askerlerin eve dönmesini sağlaması yolunda Nixon'a büyük baskı uygulanıyordu.

Tam da bu sırada savaşan taraflar arasında Paris'te yapılan barış görüşmeleri sonuçsuz sona ermişti.

ABD'nin müzakerecisi Henry Kissinger ve Güney Vietnam hükümeti arasındaki ilişki zedelenmiş; Kuzey'deki komünist hükümeti temsil eden Le Duc Tho ise mahkûm değişimi konusunda kımıldamıyordu.

Amerikalılar da bu yüzden nihai muhabere kararı aldı.

Halk sığınaklarda

18 Aralık akşamında, her biri tonlarca patlayıcı taşıma kapasitesine sahip 129 tane B-52 bombardıman uçağı Hanoi semalarında görüldü.

Uçaklar üçlü gruplar halinde şehirden binlerce metre yukarıda uçtukça, Hanoi sokaklarında da sirenler çalıyor; halk sığınaklara koşuyordu.

Sığınaklara fırlayanlardan biri 10 yaşındaki Ha Mi'ydi.

Kendisi, ailesinin evinde, merdivenlerin altına kız kardeşiyle beraber saklandığını; bu sırada uçakları duyabildiklerini hatırlıyor.

Ha Mi, "Uzaklardan geldiklerini duyabiliyorduk. Yaklaştıkça derin uğultu da artıyor. Çok korkutucuydu" diyor.

Amerikalılar yıllardır yakıt depolarına ve cephaneliklere saldırmak için Hanoi üzerinde uçak uçurmaktaydı.

Ama Ha Mi, Vietnamlıların en çok büyük miktarda bomba taşıyabilen B-52 uçaklarından korktuğunu hatırlıyor.

Şimdi BBC Vietnamca Servisi'nde gazeteci olarak çalışan Ha Mi, "Savaş uçakları çok daha hızlıydı ve bir, iki bomba atıp yok olurdu. B-52'ler daha yavaştı ve düzenli bir biçimde bombalarını bırakıyordu. Çok korkutucuydu."

Noel günü olan 25 Aralık'ta bombalamaya ara verildiyse de bunun öncesi ve sonrasındaki günlerde ABD Hava Kuvvetleri, Kuzey Vietnam üzerinde 729 kez gece uçuşu yaptı.

Sovyetler Birliği'nden destek

Kissinger daha sonra bu operasyon sayesinde komünistlerin "diz çöktüğünü" söylemiş olsa da operasyon Amerikalı mürettebatlar için de oldukça tehlikeliydi.

Kuzey Vietnamlılar, Sovyetler Birliği'nin sağladığı ileri teknoloji yerden havaya atılan ve uçaksavar füzelere sahipti.

Komünistlerin ayrıca Sovyet MiG-21 savaş uçakları bulunmaktaydı.

Noel gününün sessizliği Vietnamlıların toparlanması için de fırsat oluşturmuştu. 26 Aralık günü bombardımana yeniden başlandığında Vietnamlılar hazırlıklıydı.

Amerikalıların B-52 uçaklarından birinde yapılan konuşma kayıtlarından biri, pilotun "hayatında bu kadar çok uçaksavar füzesi atıldığını görmediği" yönünde.

Bir başka pilotsa "yerden havaya atılan füzelerin camın önünden geçtiğini" söylüyor.

Sadece tek bir gecede Hanoi'nin alışveriş sokaklarından biri olan Kham Thien'in etrafındaki 2 bin ev harabeye dönmüştü. 280 kişi hayatını kaybetti, büyük miktarda insan da yaralandı.

Ha Mi, arkadaşının evinin isabet aldığını hatırlıyor: "Ayakta kalmayı başaran bazı evler vardı; ama çoğunluğu yerle bir olmuştu. Bazılarının olduğu yerdeyse bir delik vardı. Evler yok olmuştu adeta. Korkunç bir manzaraydı. İnsanların evlerinin olması gereken yere baktıklarını hatırlıyorum – bakacak evleri yoktu hâlbuki. Her şey gitmişti."

Bombardımanlar sırasında ABD, 15 B-52 uçağından ikisini kaybetti. 11 günlük Linebacker II operasyonunda başka savaş uçakları da düşürülmüştü.

30 Amerikalı mürettebat öldürüldü, 20si kayboldu, başkaları da Kuzey Vietnam üzerinde uçaklarından atladıktan sonra yakalandı.

Komünistler o dönemde 1600 Vietnamlının öldüğünü söylediyse de pek çok kişi bu rakamın gerçekte daha yüksek olduğuna inanıyor.

Linebacker II operasyonunun 29 Aralık'ta sona ermesiyle 8 Ocak'ta taraflar Paris'te yeniden müzakere masasına oturdu.

Ayın sonunda Paris Barış Anlaşması imzalanmış; Amerikalı savaş mahkumları serbest bırakılmış, ABD'nin Vietnam'a askeri müdahalesinin sona erdirilmesi için bir zemin oluşturulmuştu.

Anlaşmanın metni, Aralık ayındaki bombardıman öncesinde yazılanla tıpatıp aynıydı.